1
AZƏRBAYCAN RESPUBL KASI TƏHS L NAZ RL Y
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT QT SAD UN VERS TET
MAG STRATURA MƏRKƏZ
Ə
lyazması hüququnda
Pərvin Şıxıyeva Eyvaz qızının
“Bank riskləri və onların idarə olunması” mövzusunda
MAG STR D SSERTAS YASI
xtisasın şifri və adı: 060403 ‘Maliyyə’
xtisaslaşma: Bank işi
Elmi rəhbər: Magistr proqramının rəhbəri:
.e.n. Z.H.Zeynalov .e.n. prof. R.M.Rzayev
Kafedra müdiri:
.e.d. prof. Z.F.Məmmədov
BAKI - 2015
2
MÜNDƏR CAT
G R Ş..............................................................................................3
I FƏS L. Bank risklərinin nəzəri-metodoloji əsasları
1.1 Bank risləri anlayışı və onların təsnifatı..................................................8
1.2 Bank risklərinin idarə olunmasının mahiyyəti.......................................26
II FƏS L. Müasir şəraitdə bank riskləri və onların idarə
olunmasının kompleks təhlili
2.1 Bazar iqtisadiyyatı şəraitində bank risklərinin və onların idarə
olunmasının təhlili........................................................................................44
2.2 Stress-testlər və onların aparılması qaydaları.........................................57
2.3 Azərbaycan Respublikasında bank risklərinin idarə olunması məsələləri
‘AccessBank’ın nümünəsində......................................................................65
III FƏS L.Bank risklərinin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi
3.1. Mərkəzi Bank bank risklərinin idarə olunması ilə əlaqədar həyata
keçirilən tədbirlərin təşkilatçısı kimi............................................................79
3.2. Banklarda risk menecmentinin təkmilləşdirilməsi................................85
NƏT CƏ VƏ TƏKL FLƏR..........................................................................93
ST FADƏ ED LM Ş ƏDƏB YYAT...........................................................97
ƏLAVƏLƏR...............................................................................................102
XÜLASƏ.....................................................................................................108
ANNOTAS YALAR....................................................................................109
Magistrant: Pərvin Şıxıyeva Eyvaz qızı
Elmi rəhbər: i.e.n. Z.H.Zeynalov
3
G R Ş
Müasir bank sistemi istənilən ölkənin milli təsərüfatının ən vacib
sferalarından biridir. Keçid dövründə Azərbaycanın bank sistemi müəyyən
dəyişiklərə məruz qalmışdır. Bank sisteminin bütün sahələri modifikasiya
edilmişdir. Maliyyə bazarının yaradılması milli təsərüfatın idarə olunmasında
kredit institutlarının rolunun prinsipial olaraq dəyişməsi və iqtisadi münasibətlər
sistemində kreditin rolunun artması deməkdir. Kredit bank işinin əsasına və onun
fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi üçün bazisə çevrilmişdir. Kredit istehsalçı
qüvvələrin inkişafına stimul verir, təkrar istehsalın inkişafı üçün kapital
mənbələrinin formalaşmasını sürətləndirir. Digər tərəfdən kreditləşmə inkişaf edən
bazar iqtisadiyyatı şəraitində müəyyən risklərlə üzləşir. Müasir dövrdə bank riskləri
problemi xüsusən kəskindir və onların idarə olunmasına zərurət yaranır.
Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, banklarda korporativ idarəetmənin düzgün
qurulmaması, risklərin idarə olunması və daxili nəzarət problemləri əksər hallarda
ayrı-ayrı banklarda böhranın yaranmasına səbəb olur və bank sektorunun maliyyə
sabitliyini təhlükəyə məruz qoyur. Bank biznesinin sürətlə inkişaf etdiyi müasir
şəraitdə risklərin idarə olunması problemi, həmçinin Azərbaycanın bank sisteminin
vəziyyətinə də mənfi təsir göstərə bilən ciddi amillərdən birinə çevrilir.
Mövzunun aktuallığı ondan ibarətdir ki, risklərin idarə edilməsi bank işində
əsas məsələlərdan hesab edilir. Bank fəaliyyətinin uğurları birbaşa olaraq risklərin
idarə olunmasının keyfiyyətindən asılı olduğundan bu mövzu diqqətə layiqdir.
Bankların müflisləşməsi prosessini araşdiran tədqiqatlar göstərir ki, əsas səbəb
bank aktivlərinin aşağı olmasıdır. Bankların effektiv idarə olunmasının əsas
elementləri : yüksək inkişaf etmiş kredit siyasəti və prosedurları; portfelin düzgün
idarə olunması; kredit üzərində effektiv idarə və bank işi sahəsində işləməyə hazır
olan personaldır.
4
Dissertasiya işinin predmeti kimi bankların fəaliyyəti zamanı yaranan
risklər və böhran şəraitində dayanıqlığı təmin etməyə yönəldilmiş bank risklərinin
idarə olunması metodlarıdır. Aparılan tədqiqatın predmetinə ölkənin kredit
siyasətinin əsas həlqəsi olan bank riskləri , onların tənzimləmə metodları, başlıca
istiqamətləri, alətləri və banklarda risk menecmentinin təkmilləşdirilməsi yolları
aid edilir.
Dissertasiya işinin obyekti kimi isə bilavasitə bank risklərinin yaratdığı
problemləri əhatə edir. Xüsusilə, bank risklərinin idarə olunması sahəsində
Mərkəzi bank tərəfindən həyata keçirilən tədbirləri aid etmək olar. Əlbəəttə ki, bu
zaman ölkəmizdə mövcud olan kommersiya banklarının ayrılmaz hissəsi olan
Risklərin idarə olunması departamentləri əsas müzakirə obyektləridir. Dissertasiya
işində nümunə kimi seçilmiş əsas obyekt ‘Accessbank’ kommersiya bankıdır.
Sözü gedən bankın fəaliyyətinin əsas istiqamətlərinə hesabların açilması və idarə
olunması; hüquqi və fiziki şəxslərin kreditləşdirilməsi; pul vəsaitlərinin yığıma
alınması və s. fəaliyyətlər aiddir.
Dissertasiya işinin məqsədi və vəzifələri. “Bank riskləri və onların idarə
olunması” mövzusunda tədqiqatın aparılmasının məqsəd və vəzifələrini
respublikamızda həyata keçirilən bank risklərinin idarə olunması siyasətinin
mahiyyətinin tədqiq olunması təşkil edir. Burada əsas məqsəd ölkəmizin kredit
sistemində yaranan bank risklərinin öyrənilməsi, təsnif edilməsi, bank risklərinin
müəyyən edilməsi metodlarının və eləcə də stress testin araşdırılması, və Mərkəzi
Bank və komersiya banklarının bu risklərlə hansı şəkildə mübarizə aparmasının
tədqiq edilməsidir. Tədqiqatın əsas vəzifəsi qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün
həyata keçirilən aşağıdakı vəzifələrin məcmusudur:
1) Risklərin idarə olunması sahəsində Mərkəzi bankın rolunun öyrənilməsi;
2) Azərbaycanda bank risklərinin mövcud vəziyyətinin qiymətləndirilməsi;
3) Bank risklərinin tənzimləmə metodları və alətlərinin müəyyən edilməsi;
Dostları ilə paylaş: |