Microsoft Word Firdovsi Shahname++. doc
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
| F İ R D O V S İ Ş A H N A M Ə 1 Əbülqasim FİRDOVSİ - Ş A H N A M Ə 2 Tərcümə edəni: MÜBARİZ ƏLİZADƏ Redaktoru: AZƏROĞLU, MƏMMƏDAĞA SULTANOV, ABBASƏLİ SAROVLU 3 TƏRTİBÇİDƏN Klassik Şərq poeziyasının görkəmli nümayəndərindən olan Əbülqasım Firdovsinin "Şahnamə" əsəri əhatə etdiyi böyük tarixi hadisələrin əksi, xalqın bədii təfəkkür tərzinin ifadəsi və Vətənin əzəmətli tarixinin ehyası ilə dünyada müəllifinə şöhrət qazandırmışdır. Təsadüfi deyil ki, Firdovsi dühasının məhsulu olan bu əsər əsrlər boyu öz aktuallığını itirməmiş, cəngavərlik, mərdlik, ədalət, vətənsevərlik, sülhpərvərlik ideyalarının tərənnümü ilə bəşər övladının bədii zövqünü formalaşdırmışdır. Görkəmli söz ustadı Ə. Firdovsinin "Şahnamə" əsəri bir çox dünya xalqlarının dilinə tərcümə edilmişdir. Azərbaycanda 1934-cü ildə Ruhulla Axundovun ümumi redaktəsi altında Əli Nazim, V. Xuluflu, M.M. İbrahimov və M.K. Ələkbərlinin re- daktorluğu ilə "Şahnamə"dən az da olsa, ayrı-ayrı dastanlar Azərbaycan dilinə tərcümə edilmişdi. Bu tərcümələri Əli Nəz- mi, İbrahim Tahir, Azər, Sabir, Əbasəlt, M. Müşfiq, Səyidzadə, A. Şaiq və M.M. İbrahimov etmişlər. "Şahnamə" əsərinin dünya ədəbiyyatı xəzinəsinin incilərindən olmasını nəzərə alan M. Mübariz Əlizadənin Fir- dovsinin bu əsərini bütövlükdə və əsərin öz vəznində - əruzun mütəqarib bəhrində tərcümə etməsi Azərbaycan oxucusunun böyük söz ustadının bədii irsi ilə orijinala uyğun bir əsərlə tanış olmasına imkan yaratmışdır. Bu böyük və şərəfli əsəri yaradan Ə. Firdovsi "Şahnamə"yə ömrünün 30 ilini sərf etliyi kimi, mütərcsim M. Mübariz Əlizadə də tərcüməyə 30 il ömür sərf etmişdir. Mütərcim zəhməti müəllif zəhmətindən onunla fərqlənir ki, müəllif əsəri yaradarkən sərbəst olur, mütərcim isə bacardıqca müəllif əsərindən asılı olur, ondan kənara çıxa bilmir. Bu ta- beçilik pozulduqda tərcümə orijinaldan fərqli alına bilər və us- tad sənətkarın fikir dünyasını tam dolğunluğu ilə əks etdirə bilməz. 4 Ə. Firdovsinin 60 min beytlik "Şahnamə" əsəri M. Müba- riz tərəfindən tam şəkildə tərcümə edilsə də, hələlik əsərin I cildi çapdan çıxmışdır. Müstəqil Azərbaycan Respublikasında kiril əlifbası latın grafikası ilə əvəz edildikdən sonra gənc nəsil bir çox elmi, bədii, tarixi əsərlərlə tanışlıqdan məhrum olmuşdu. Fərəhli hal kimi qeyd olunmalıdır ki, Respublikanın prezidenti İ. Əliyev cənabları gənc nəslin bu ehtiyacını nəzərə alaraq, bir sıra qiymətli əsərlərin latın grafikasə ilə çap olunması haqda göstəriş vermişdir. Bu əsərlər arasında Ə. Firdovsinin "Şahnamə" əsəri də vardır. Yeni nəşr üçün əsərdə əvvəlki çapda gedən qüsurları düzəltmək lazım idi. M. Mübariz hələ sağlığında Firdovsi "Şahnamə"sinin I cildində gedən bir sıra xətaları öz əli ilə düzəltdiyindən bizim işimizi asanlaşdırmışdır. Ümidvarıq ki, Ə. Firdovsi dühasının məhsulu olan "Şahnamə" M. Mübariz tərcüməsində oxucuları bəşər mədəniyyətinin incilərindən sayılan bu əsərlə yaxından tanış edəcəkdir. Nüşabə Əlizadə 5 ŞƏRQ POEZİYASININ QİYMƏTLİ İNCİSİ Bəşər mədəniyyəti tarixində silinməz iz buraxan dahi sənətkarlardan biri Əbülqasim Firdovsi (934–1024) və dünya ədəbiyyatı xazinəsində təravətini əbədi saxlayan şah əsərlərdən biri isə onun «Şahnamə»sidir. Fars-tacik klassik şerinin fəxri olan Firdovsi bədii sözün qüdrəti ilə, böyük Nizaminin sözləri ilə desək: «Şerin elə bir qiymətli gövhərini yonmuşdur ki, onun tör-töküntüsü ilə bir çox bədii söz gəlinini bəzəmək olar». Min ilə yaxındır ki, «Şahnamə» dünyaya səs salmış, bədii söz, hikmət və gözəllik aşiqlərini öz pərəstişkarlarına çevirmiş, sevilə-sevilə oxunmuş, bir çox ölməz sənətkarların istifadə mənbəyi olmuş, kimi onu təqlid etmiş, kimi ona nəzirə yazmış, kimi onun qəhrəmanları, kimi onun müəllifi haqqında dastanlar yaratmış, kimi onun tərcüməsi, kimi isə onun şərhi və tədqiqini özü üçün şərəf hesab etmişdir.Əsrlər ötmüş, nəsillər biri digərini əvəz etmiş, bəşər yeniyetməlik dövründən təkamül mərhələsinə qədəm qoymuş, insan zəkası elm və texnikanın, yeni mədəniyyətin inkişafında möcüzələr yaratmış, «Şahnamə» isə öz gənclik təravəti ilə yaşamış, ondakı ülvi, bəşəri məzmunu və dərin fəlsəfi idrak yeni elm baxımından daha dolğun və daha düzgün kəşf edilmiş və kəşf edilməkdədir. Hazırda dünyanın bir çox xalqları «Şahnamə»ni öz ana dillərində oxuyur, öyrənir, onun yaradıcısı dahi Firdovsini öz doğma şairi kimi sevir və xatirəsini əzizləyirlər. Böyük sənətkar özü bəşər mədəniyyəti xəzinəsinə bəxş etdiyi bu nadir şer incisinin həqiqi qiymətini, onun əbədiyyətə qovuşacağını bütün müasirlərindən daha yaxşı dərk etmiş və öz inamını əsərin sonunda bu misralarla ifadə etmişdir: Otuz il ağır zəhmətə dözmüşəm, Bu farsca əsərlə dirilmiş əcəm. Abad qəsrlər ki göyə baş vurar Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|