AZƏ
RBAYCAN DÖVLƏ
T QT SAD UN VERS TET
MAG STRATURA MƏ
RKƏ
Z
Ə
lyazması hüququnda
HƏ
SƏ
NL CAV D SALMAN oğ
lu
“Azə
rbaycan Respublikasının MDB ölkə
lə
ri ilə
iqtisadi ə
laqə
lə
rinin
kompleks tə
dqiqi”
mövzusunda
MAG STR D SSERTAS YASI
xtisasın s
ifri və
adı 060401 Dünya qtisadiyyatı
xtisaslas
ma Beynə
lxalq iqtisadi münasibə
tlə
r
Elmi rəhbər:
dos.Cəmilov M.R.
Magistr proqramının rəhbəri
dos.Cəmilov M.R.
Kafedra müdiri: i.e.d., prof.Hacıyev Ş.H.
BAKI - 2015
MÜNDƏ
R CAT
G R Ş .......................................................................................................................... 3
I FƏ
S L. MDB POSTSOVET ÖLKƏ
LƏ
R N N NTEQRAS YA BLOKU
K M : YARANMASI VƏ
NK Ş
AF ST QAMƏ
TLƏ
R
1.1.
MDB ölkələrinin bazar iqtisadiyyatına keçid modellərinin
müqayisəli təhlili .......................................................................................... 5
1.2.
MDB interqasiya blokunun yaranması, təkamülü və
xüsusiyyətləri………………………………………………………..…..….11
1.3.
MDB çərçivəsində inteqrasiya proseslərinin əsas
inkişaf istiqamətləri ..................................................................................... 20
II FƏS L. AZƏRBAYCAN IN MDB ÖLKƏLƏR LƏ QT SAD
Ə
LAQƏLƏR N N MÜAS R VƏZ YYƏT VƏ ƏSAS
ST QAMƏ
TLƏ
R
2.1.
Azərbaycanın MDB çərçivəsində inteqrasiya proseslərində
iştirak xüsusiyyətləri..................................................................................... 28
2.2.
Azərbaycanın MDB ölkələri ilə ticarət əlaqələrinin
kompleks tədqiqi.......................................................................................... 32
2.3.
Azərbaycanın MDB ölkələri ilə investisiya sahəsində
ə
məkdaşlığının mövcud vəziyyəti və istiqamətləri ..................................... 39
III FƏ
S L. MDB ÇƏ
RÇ VƏ
S NDƏ
NTEQRAS YANIN NK Ş
AF
PROBLEMLƏ
R VƏ
AZƏ
RBAYCANIN Ş
T RAK
PERSPEKT VLƏ
R
3.1.
MDB inteqrasiya bloku çərçivəsində vahid bazarın
formalaşma problemləri…………………………………........................... 53
3.2.
Azərbaycanın MDB ölkələri ilə iqtisadi əlaqələrinin
inkişaf perspektivləri ................................................................................... 67
NƏ
T CƏ
VƏ
TƏ
KL FLƏ
R .................................................................................... 80
Ə
DƏB YYAT S YAHISI ........................................................................................ 82
REZUME....................................................................................................................83
G R Ş
Tədqiqat mövzusunun aktuallığı. Müasir qloballaşma şəraitində dünya
iqtisadiyyatının inkişafı bir sıra hadisələrlə və meyillərlə müşahidə edilmişdir.
Birincisi, dünya sosialist sisteminin və SSR -nin dağılmasından sonra ölkələrin
ə
ksəriyyəti dünya təsərrüfat əlaqələrinə qoşulmuşlar. kincisi, xarici iqtisadi
ə
laqələrin liberallaşdırılması bir çox ölkələri əhatə edir. Üçüncüsü, vahid standartların
geniş tətbiqi. Makroiqtisadi siyasətin vahid kriteriyaları yaranır. Bütün dünya
iqtisadiyyatının qloballaşmasını xarakterizə edən xüsusiyyətlər ayrıca bir iqtisadi
birliklər səviyyəsində təzahür edir.
Postsovet arealında mürəkkəb və ziddiyyətli bir proses əvvəl vahid xalq
təsərrüfatı kompleksinin hissələrini təşkil edən respublikaların bir-biri ilə qarşılıqlı
təsərrüfat fəaliyyətinin uyğun olaraq müasir suveren ölkələrarası qarşılıqlı
münasibətlərinə transformasiya prosesi baş verməkdədir. Bu qarşılıqlı münasibətlər
bir tərəfdən onların subyektlərinin 10 illərlə yaradılmış istehsal-texnoloji və
kooperasiya əlaqələri elmi-texniki bazarın vahidliyi və s. əsasında formalaşmış, hətta
alternativsiz qarşılıqlı tamamlama ilə səciyələnən dərin qarşılıqlı asılılıqla xarakterizə
olunur. Digər tərəfdən keçmiş SSR respublikaları dünya təsərrüfatı sisteminə
müstəqil qoşulma cəhdləri ilə nəinki siyasi, hətta iqtisadi xüsusiləşmə ilə xarakterizə
olunur.
Azərbaycanın xarici iqtisadi siyasət strategiyasının prioritet istiqamətlərindən
biri onun müasir dünya təsərrüfatı proseslərinə qoşulmasıdır.
nteqrasiya
proseslərinin eninə və dərininə inkişafı əvvəl totalitar iqtisadiyyat əsasında inkişaf
edən onlarla ölkələrin bazar iqtisadiyyatı yoluna keçməsi ilə də şərtlənir. Bu, keçid
iqtisadiyyatlı ölkələrdə bir çox yeni struktur dəyişikliklərinin baş verməsi ilə
nəticələndi: şəxsi mülkiyyətin kütləvi özəlləşdirilməsi, xarici ticarətin və maliyyə
xidmətləri sferasının liberalizasiyası, idarəetmənin administrativ metodlarının ləğvi
baş verdi.
Yeni minilliyin ərəfəsində dünyanın bir çox dövlətləri qlobal inteqrasiya
proseslərinin birgə inkişaf sxemlərini hazırlayır, hansı ki, öz növbəsində yeni
geosiyasi və geoiqtisadi mərkəzlərin yaradılmasını öz tərkibinə alır. Bu prosesdə