3
Redaktordan
Zəhmətdən yoğrulmuş bir ömrün zirvəsinə
ucalan, həyatını qətrə‐qətrə əridib əsərlərinin
varlığına hopduran bir insanın pərvəriş yolu
bəşəriyyətin işıqlı sabahından keçir. Bu sabahın
günəşi onu ziyalandırmaqla, həm də ondan güc,
qüvvət alır, parıltısını artırır. Bu gün pedaqoji
elmlərin tale yükünü çiyinlərində daşıyan, öz
zamanının görkəmli pedaqoqu kimi tanınan, sö‐
zün əsl mənasında “cəfakeş alim” (H. Əhmədov,
F. Rüstəmov) pedaqoji elmlər doktoru, professor
Ə. Ağayev məhz belə şəxsiyyətdir.
Məktəbin, pedaqoji fikrin tarixi, təlim və
tərbiyənin nəzəri və praktik problemləri, müx‐
təlif fənlərin tədrisinin aktual məsələləri, cə‐
miyyətimizin bu və ya digər sahələrinə aid olan
əsərləri saf‐çürük edilərək çeşidlənmiş, onların
adları kitaba daxil edilmişdir. Eyni zamanda
alimin yaradıcılığını və şəxsiyyətini səciyyələn‐
dirən müxtəlif adlı, məzmunlu əsərlərin siya‐
hısı verilmişdir.
Nəzərə almaq lazımdır ki, professor Ə.
Ağayevin alim şəxsiyyətinin bütövlüyünü yal‐
nız adı çəkilən məqalələri və müxtəlif sənət,
peşə adamlarının qeyd etdikləri fikirlər əhatələ‐
mək qüdrətinə malik deyildir. Mənəvi zəngin‐
liyi, dünyagörüşü, məntiqi, canlı düşüncə tərzi,
4
bənzərsiz nitqi onun varlığını bəzəyən və ya‐
zılarda ifadəsi mümkün olmayan gözəlliklər
kimi qalmaqdadır. Əlbəttə, bunları görmək,
duymaq üçün Əjdər müəllimin özü ilə təmasda
olmaq gərəkdir.
Elmlə məşğul olmaq, bəşəriyyətin gələcəyə
doğru uzanan yolunu işıqlandırmaq müqəddəs
işdir. Bu müqəddəs işdə, xalqımızın gələcəyi
naminə daha böyük əsərlər yaratmaqda professor
Ə. Ağayevə möhkəm cansağlığı, yüksək yaradı‐
cılıq əhvali‐ruhiyyəsi arzulayıram.
Allah ona yar olsun!
Ənvər Abbasov
Pedaqoji elmlər namizədi
5
Tərtibçidən
Çağdaş Azərbaycan təhsili və pedaqoji
fikrinin görkəmli nümayəndəsi, pedaqoji elmlər
doktoru, əməkdar müəllim, Rusiya Pedaqoji və
Sosial Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü,
professor Əjdər Əbdülhüseyn oğlu Ağayevin
anadan olmasının 70 illiyi münasibətilə tərtib
edilən bu kitabça onun həyatı, yaradıcılığı haq‐
qında yığcam məlumat vermək məqsədilə
hazırlanmışdır.
Əjdər Ağayevin əsərlərinin biblioqrafiyası
ilk dəfə 1997‐ci ildə nəşr edilmişdir. Həmin
kitabda alimin əsərlərinin böyük əksəriyyəti
əhatə olunmuşdur. Bu nəşrdə onun əsərlərin‐
dən seçmələrə yer verilmişdir.
Kitabçada professor Əjdər Ağayevin yara‐
dıcılığı haqqında yığcam məlumat verildikdən
sonra həyatı və fəaliyyətinin əsas tarixləri də
təqdim olunur.
Biblioqrafik nəşr Qafqaz Universiteti pe‐
daqoji fakültəsi elmi şurasının qərarı ilə yayım‐
lanır.
Günel Muxtarlı
6
7
Əjdər AĞAYEV
Çağdaş Azərbaycan təhsili və pedaqoji
fikrinin görkəmli nümayəndəsi, Rusiya Peda‐
qoji və Sosial Elmlər Akademiyasının akade‐
miki, pedaqoji elmlər doktoru, professor Əjdər
Əbdülhüseyn oğlu Ağayevin yaradıcılığı, fəa‐
liyyət dairəsi olduqca genişdir. O, pedaqoji
problemlərin tədqiqi, tədrisi, təbliği ilə yanaşı,
ədəbi yaradıcılıqla da məşğul olur.
Ə.Ağayev 1937‐ci ildə (10.10.) Salyan rayo‐
nunun Qırmızıkənd kəndində anadan olmuş‐
dur. Atası Əziz nəvəsi Məşədi Əbdülhüseyn
Ağası oğlu əsli ərdəbillidir. Əkinçiliklə, ovçu‐
luqla, dəmirçiliklə məşğul olmuşdur. Anası
Ceyran xanım Məşədi Həsən qızı xalq ədəbiy‐
yatı və islami bilikləri mükəmməl bilmiş, öv‐
ladlarının əxlaqi‐mənəvi tərbiyəsində böyük rol
oynamışdır.
Ə.Ağayev orta təhsilini Qırmızıkənd yed‐
diillik və Salyan şəhər 2 saylı orta məktəbində
almışdır. V.İ. Lenin adına APİ‐nin (indiki ADPU)
tarix‐filologiya fakültəsini bitirərək, tarix, dil və
ədəbiyyat müəllimi ixtisasına yiyələnmişdir.
Beş il orta məktəbdə müəllim işlədikdən sonra
Azərbaycan Elmi‐Tədqiqat Pedaqogika İnstitu‐
tunun pedaqogika tarixi üzrə aspiranturasına
qəbul olunmuş, professor Əhməd Seyidovun
8
elmi rəhbərliyi ilə “Fərhad Ağazadənin peda‐
qoji fəaliyyəti və görüşləri” mövzusunda dis‐
sertasiya müdafiə edərək pedaqoji elmlər nami‐
zədi alimlik dərəcəsi almışdır. (1970)
Hələ tələbəlik illərində mətbuatda və küt‐
ləvi informasiya vasitələrində bədii yazılarla
çıxış edən Ə.Ağayev elmi‐pedaqoji səciyyəli
məqalələri ilə də tezliklə diqqəti cəlb etmişdir.
O, ictimai fəallığı, zəngin nəzəri və praktik pe‐
daqoji hazırlığı, tədqiqatçılıq səriştəsi, geniş ya‐
radıcılıq imkanları ilə seçildiyinə görə az müd‐
dətdə işlədiyi institutda baş elmi işçi, bölmə və
şöbə müdiri, elmi işlər üzrə direktor müavini
vəzifələrini daşımış, 1974‐cü ildən Maarif Na‐
zirliyinin elmi‐nəzəri və metodik orqanı olan
“Azərbaycan məktəbi” jurnalının baş redaktoru
kimi səmərəli fəaliyyət göstərmişdir.
Bu müddətdə jurnalın həm poliqrafik, həm
də elmi‐nəzəri səviyyəsini xeyli yüksəldə bil‐
mişdir. O, “Azərbaycan məktəbi”nə əlavə nəşr
olunan 7 metodik məcmua sırasına “Məktəbdə
bədən tərbiyəsi” məcmuəsini də daxil edərək,
böyük bir elmi‐metodik pedaqoji nəşrlər komp‐
leksinin təlim‐tərbiyə prosesinə təsirini məha‐
rətlə istiqamətləndirmişdir.
Ə. Ağayev 1981‐ci ildən yenidən ETPEİ‐na
dönərək, elmi ‐ tədqiqatla və elmi – pedaqoji
kadr hazırlığı ilə məşğul olmuşdur. Hazırda