Microsoft Word KÜLTÜr evreni 17. sayı. doc
Yüklə 39,91 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MUSİQİ TƏRTİBATINA DAİR MUSICAL ARRANGEMENTS MADE IN CONNECTION WITH THOSE FILMS CREATED FOR HAYDAR ALİYEV
- Anahtar Kelimeler
- KÜLTÜR EVRENİ - UNIVERSE OF CULTURE - ВСЕЛЕННАЯ КУЛЬТУРЫ
- Key Words
- Ключевые Слова
| KÜLTÜR EVRENİ - UNIVERSE OF CULTURE - ВСЕЛЕННАЯ КУЛЬТУРЫ
140
MÜZİK DÜZENLEMELERİ HEYDƏR ƏLİYEV HAQQINDA SƏNƏDLİ FİLMLƏRİN MUSİQİ TƏRTİBATINA DAİR MUSICAL ARRANGEMENTS MADE IN CONNECTION WITH THOSE FILMS CREATED FOR HAYDAR ALİYEV МУЗЫКАЛЬНОЕ СОПРОВОЖДЕНИЕ ФИЛЬМОВ НА ТЕМУ ХАЙДАРА АЛИЕВА Ulviyyə VƏLİYEVA * Özet Haydar Aliyev konusunda yapılan filmler, daima önemli görülür ve herkesin ilgi alanı içindedir. Konulu materyallerin aslında bu filmlerin musikisi büyük lider Haydar Aliyev’in karakterine has olan vatanseverlik, gurur, mertlik, övünç, daimi yardımseverlik, insancıllık vb. gibi özellikler aksettirir.
Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr olunan sənədli filmlər öz emosional- psixoloji xarakteri ilə daim diqqət mərkəzindədir. İntasion-tematik materialın əsasında bu filmlərin musiqisi Ümummilli lider Heydər Əliyevin xarakterinə xas olan qürur, mərdlik, patriotluq, həmçinin xeyirxahlıq, humanistlik və s. kimi xüsusiyyətləri əks etdirir. Anahtar kelimeler: Heydər Əliyev, film, musiqi, xarakter, patriotluq.
*
Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Doktoranti. Bakü/AZERBAYCAN
KÜLTÜR EVRENİ - UNIVERSE OF CULTURE - ВСЕЛЕННАЯ КУЛЬТУРЫ
141
All documentaries dedicated to our National leader Haydar Aliyev are ditinguished üith its emotional-psyhcological influence draw attention with its music reflecting various character of the leader. Thematic musical materials reveal our Natioanl leader Haydar Aliyev’s characteristical traits as patrioticness, noblemess, wisdom as well as vindness, humanism and benovelence.
Резюме Документальные фильмы, посвященные Общенациональному лидеру Гейдару Алиеву, отличаются эмоционально-психологическими вличнием, а также музыкой которая подчеркивает все его черты характера, тем самым првлекает внимание. Благодаря интонационно-тематической направленности в музыке раскрываются такие черты характера Гейдара Алиева как мужество, гордоть, патриотизм, а также гуманность, доброжелательность и другие.
Azərbaycan xalqı dahi şəxsiyyətləri ilə tanınmışdır. Belə şəxsiyyətlər müxtəlif dövrlərdə Azərbaycanın tarixində, mədəniyyətində, dövlətçiliyində mühüm rol oynamışlar. Məhz belə dahi şəxsiyyətlərin böyük əməyi və fəaliyyəti nəticəsində Azərbaycanın qədim tarixi və mədəniyyəti əbədi olaraq yaşamışdır. Belə dahi şəxsiyyələr sırasında Ulu öndər, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin adı xüsusi yer tutur. Heydər Əliyevin şəxsi taleyini Azərbaycan xalqının taleyindən kənarda təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. Bu mənada “Mən bütün ömrümü xalqıma həsr edəcəyəm” – deyən H. Əliyevin xalqı, vətəni qarşısında xidmətləri əvəzsizdir. Bütün mənalı ömrünü, həyatını xalqına bəxş edən, Azərbaycanın çiçəklənməsinə, dövlətçiliyinin möhkəmlənməsinə və qorunmasına, Azərbaycançılıq ideyasının inkişafına sərf edən bu böyük sərkərdə, vətəndaş, dünya şöhrətli siyasi xadimin əməlləri daima sənət adamlarının diqqətini özünə cəlb etmişdir. Nəhəng tarixi sima və millətin lideri kimi şöhrət tapan dahi şəxsiyyətin həyat və fəaliyyəti bir çox sənət əsərlərinin əsas mövzusuna çevrilmişdir. Onun haqqında külli miqdarda dəbi əsərlər yazılmış, filmlər çəkilmiş, ona abidələr ucaldılmış, musiqilər həsr edilmiş və s. KÜLTÜR EVRENİ - UNIVERSE OF CULTURE - ВСЕЛЕННАЯ КУЛЬТУРЫ
142 Bütün bu sənət əsərləri sırasında Heydər Əliyevə həsr olunan sənədli televiziya filmləri geniş auditoriyanın böyük rəbətini qazanmışdır. Son zamanlar sənədli filmlər mədəniyyətimizin ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilmişdir. Onların vasitəsilə müasir dövrün müxtəlif və geniş hadisələri öz dolğun ifadəsini tapmışdır. Bu baxımdan sənədli televiziya filmini “zamanın daşıyıcısı” adlandırmaq olar. Məhz sənədli filmlərdə müasirlərin və tədqiqatçıların yazılı və şifahi halda təsdiqlənmiş real hadisə və faktları kinolentdə öz əksini tapmışdır. Sənədli filmlər bir sıra özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. İlk öncə burada əsas məqsəd – obyektiv reallığı estetik kamil formada təcəsüm etdirməkdən ibarətdir. Həqiqət, əsl sənətə sadiqlik, faktların ilkin şəkildə saxlanılması sənədli filmin vacib tərəfidir. Məhz bu xüsusiyyətlər Heydər Əliyev haqqında çəkilmiş sənədli filmlərin əsasını təşkil edir, ona görə də onları daha maraqlı və baxımlı edir. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra, xüsusi olaaq sənədli filmlər tamaşaçı üçün tələb olunan və cəlbedici sahəyə çevrilmişdir. Müasir sənədli filmdə musiqinin rolu və yeri isə, xüsusilə önəmlidir. Belə ki, musiqi filmin tamında onun məğzini, məqsədini, əsas məzmununu açan ən prioritet bədii komponent kimi çıxış edir. İnadla demək olar ki, sənədli filmdə musiqili obrazın esetik-kommunikativ xüsusiyyətləri olduqca vacib və məsuliyyətli məsələdir. Məlumdur ki, hər bir filmdə musiqi insan xarakterlərinin göstərilməsində dərin vasitəyə çevrilir. Onun vasitəsilə filmin ideya məzmunu daha dəqiq açılır, təsvirin həqiqiliyi artır. Eyni zamanda, film musiqinin yaranmasına təkan verəcək, onu təsvirlə möhkəmləndirərək daha dərindən mənimsənilməsinə kömək edir, kadrlarda səslənməni konkretləşdirir. Sənədli filmlərin bir çox kadrlarının uğurlu kompozisiya həlli ifadəli musiqi tərtibatı ilə müşaiyət olunur. Musiqi hadisələri xarakterizə edir, süjetin gizli axınını ifadə edir, emosiona fon yaradır. Heydər Əlyevə həsr olunan sənədli filmlərdə ümummilli liderin fəaliyyətinin müxtəlif aspektləri işıqlandırılır. Bu filmlərdə əsas vəzifə kimi dövrün dahi şəxsiyyətinin çoxcəhətli obrazını yaratmaq, onun şəxsiyyətinə diqqəti artırmaq durur. Bunlarda, həmçinin, Ulu Öndərin daxili aləminin, gündəlik həyatının hərtərəfli işıqlandırılması da ön plana verilir. Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyətinə həsr olunan külli miqdarda filmlərin siyahısına nəzər salsaq bunların son dərəcədə müxtəlifliyi və özünəməxsusluğu aşkar olur. Məsələn, H. Əliyevin həyat fəaliyyəti Azərbaycan və ABŞ-ın birgə istehsal etdiyi beş hissəli “Ömür və tale” (rejissor N. Qurbanov, ssenari müəllifi A. Qriç, N. Bədəlv, 1998), “Əbədiyyət elçisi” (rejissor M. Əli Zahid, ssenari müəllifi S. Türksoy, M. Əli Zahid, 2005), “Əbədiyyət ünvanı. Heydər Əliyev və Naxçıvan” (rejissor S. Əhmədov, ssenari müəllifi N. Xudiyev, 2004), “Əliyevin Əli” (Mir Şahin, 2000), “Böyük ömrün anları” (2006) və digər filmlərdə geniş təsvir olunmuşdur. Heydər Əliyevin respublikaya rəhərlik etdiyi dövr ərzində ölkənin müxtəlif sahələrinə - mədəniyyəə, elmə, iqtisadiyyata və s. böyük diqqət verməsi sənət
KÜLTÜR EVRENİ - UNIVERSE OF CULTURE - ВСЕЛЕННАЯ КУЛЬТУРЫ
143 adamlarının nəzərindən qaçmamışdır. Ulu öndərin müxtəlif elm və peşə sahələrinə olan qayğısından bəhs edən filmlərdən: “Heydər Əliyev və Azərbaycan dili” (rejissor V. Ağayev, ssenari müəllifi N. Xudiyev, 1997), “Heydər Əliyev və Azərbaycan rabitəsi” (2003); Dahi liderin gənclərə olan diqqətini əks etdirən “Heydər Əliyev. Dünyaya pəncərə” (rejissor E. Quliyev, ssenari müəllifi A. Dadaşov, 2006); Azərbaycan ordusunun yaranmasl və möhkəmlənməsində H.Əliyevin gördüyü işlərdən bəhs edən “Vətənin keşiyində” (2007); Heydər Əliyevin 70-80-cı illərdə Azərbaycanda inşa etdirdiyi binalar, sənaye obyektləri, abidələrin restavrasiyası məsələləri “Tikdim ki, izim qala” 3 hissəli sənədli filmdə işıqlanırılır. Burada həmçinin, Azərbaycanın qəsəbə və kəndlərində aparılan quruculuq işlərindən də bəhs edilir (rejissor N. Abbas, ssenari müəllifi N. Xudiyev, 1997-1998). Heydər Əliyv fenomeni, onun qeyri-adi zəkası, dövlətçilik ideyaları, quruculq əzmi bir çox siyasətçilər, dövlət xadimləri, elm və mədəniyyət nümayəndələri tərəfindən yüksək dəyərləndirilmiş və onlar Ulu Öndərin bütün bu keyfiyyətləti haqqında öz fikirlərini söyləmişlər. Belə film – xatirələrdən biri olan 3 hissəli “Xilaskar”da (rejissor V. Ağayev, ssenari müəllifi N. Xudiyev, 2003) müxtəlif ölkələrin ictimai-siyasi xadimləri Heydər Əliyev haqqında öz düşüncələrini ifadə edirlər. Bundan əlavə, “Azərbaycan naminə” (rejissor Z. Əli, 2005), “Bahar oğlu” (rejissor N. Ağayev, müəllif B. Vəziroğlu, 2004), “Dünya şöhrətli məzun” (rejissor Ə. Cabbarov, ssenari müəllifi V. Tapdıqlı, 2003) kimi filmlərdə də ümummilli lider haqqında Azərbaycanın tanınmış elm, mədəniyyət və dövlət işçilərinin, onun tələbə yoldaşlarının ən xoş və səmimi xatirələri səslənir. Ölməz liderin həyat və fəaliiyəti görkəmli konorejssor Vaqif Mustafayevin filmlərində daha geniş və maraqlı əksini tapmışdır. Heydər Əliyevin zəngin və dolğun həyat tərzi, çoxşaxəli fəaliyyəti rejissoru silsilə filmlər çəkməyə sövq etmişdir. Belə ki, 12 filmin çəkilişi nəzərdə tutulmuş, bunlardan 1996-2012-ci illər ərzində 11-i çəkilib tamamlanmışdır. Bu filmlərin hər birində Heydər Əliyev şəxsiyyəti, onun tükənməz dühası yüksək professionallıqla göstərilərək böyük tamaşaçı marağına səbəb olmuşdur. Bunlar: 1.
2.
Heydər Əliyev. “Birinci” II film – 1999 3.
Heydər Əliyev. “Moskva. Kreml” III film – 1999 4.
Heydər Əliyev. “Lider” IV film – 1999 5.
Heydər Əliyev. “Tale” V film – 2000 6.
Heydər Əliyev. “Əsl məhəbbət haqqında” VI film – 2001 7.
Heydər Əliyev. “Bir həsədin tarixi” VII film – 2002 8.
Heydər Əliyev. “Professional” VIII film – 2004 9.
Heydər Əliyev. “Patriot” IX film – 2004 KÜLTÜR EVRENİ - UNIVERSE OF CULTURE - ВСЕЛЕННАЯ КУЛЬТУРЫ
144 10.
Heydər Əliyev. “Xüsusi təyinat” X film – 2008 11.
Bundan əlavə, V. Mustafayevin “Heydər Əliyev” adlı 2 seriyalı bədii filmi (2003) də rejissorun bu istiqamətdə apardığı dərin araşdırma və tapıntılarının bədii təcəssümüdür (filmin bəstəkarı Yevgeni Doqadır). Heydər Əliyev təkcə Azərbaycanı xaos və vətəndaş müharibəsindən və parçalanmadan xilas edən prezident, dövlət başçısı olmamışdır, o həm də dahi siyasətçi kimi dünya şöhrəti qazanmışdır. Təsadüfi deyil ki, onun bu sahədə əldə etdiyi uğurları xarici ölkə rejissorlarının da diqqətini özünə cəlb etmişdir. Bununla bağlı dünya şöhrətli kinorejissor A. Konçalovski demişdir – “Mən hesab edirəm ki, Heydər Əliyev dahi insan idi. Məhz onun hesabına Azərbaycan bütün dünyanın hesablaşdığı dövlətə çevrilmişdir. Müxtəlif yaradıcılıq üslubu olan bəstəkarlar Heydər Əliyev haqqında çəklən sənədli filmlərə musiqi bəstələmiş və aranjiman etmişlər. Məsələn, bəstəkar və aranjimançı xalq artisti, professor Səyavuş Kəriminin film sahəsində əldə etdiyi ən böyük nailiyyəti kimi V. Mustafayevin “Heydər Əliyev” sənədli televiziya filmlərinə yazdığı musiqisidir. Beləliklə, Heydər Əliyev haqqında sənədli filmlərin tərtibində muiqinin prioritetliyinin tədqiqi və öyrənilməsi vahid tam təşkilində onun aparıcı rolunun müəyyənləşdirilməsi yolunda vacib və əhəmiyyətli problem kimi ortaya çıxır. Bu problemin həlli müasir sənədli filmlərin geniş auditoriya tərəfindən uğurla qarşılanması üçün geniş imkalar açır.
1.
T. Əfəndiyev. “H. Əliyev və mənəvi əxlaqi dəyərlərimiz”. Təhsil nəşriyyat. 2010
2.
“Musiqi dünyası”. Məqaləər toplusu № 16 2010 3.
Yüklə 39,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|