Microsoft Word Meqamlar fin +. doc
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kamal Abdullanın yaradıcılığı ətrafında ədəbiyyat söhbəti
| 1 Salam Sarvan Etimad Başkeçid Kamal Abdulla Kamal Abdullanın yaradıcılığı ətrafında ədəbiyyat söhbəti Bakı – 2011 2 Bakı Slavyan Universitetinin yaradıcılıq fakültəsinin qərarı ilə çap olunur. Redaktor və ön sözün müəllifi Aqşin Yenisey Salam Sarvan, Etimad Başkeçid, Kamal Abdulla. Məqamlar (Kamal Abdullanın yaradıcılığı ətrafında ədəbiyyat söhbəti). – Bakı: Mütərcim, 2011. – 172 səh. Kamal Abdullanın yaradıcılığı ətrafında ədəbiyyat söhbəti юз кю- кцнц мцхтялиф вахтларда мятбуатда дяръ олунмуш мцсащибялярдян эютц- рцр. Йягин, диггятли охуъу бу мцсащибяляри хатырлайыр. Онлар вахтиля ядяби иътимаиййятин диггятини чякмишди. Анъаг даща сонралар, мцяллифляр бу мя- гамлара йенидян нязяр салмыш, сющбят ъилаланмыш, мювзунун ящатя даиряси эенишлянмишдир. Бу эцн бу балаъа китаб, яслиндя о мцсащибялярин ядяби сющбятя чеврилмиш вариантыдыр. Инанырыг ки, дяйярли охуъу китабын даща бир щямсющбяти кими мцяллиф- лярля бирэя ядябиййат аляминин naməlum дяринликляриня баш вураъагдыр. ISBN 978-9952-28-077-7 © Mütərcim, 2011 3 16-cı məqam Tanrı peyğəmbərdə öyrədir, filosofda düşünür, şairdə isə əzab çəkir; buna görə peyğəmbər inanır, filosof şübhə edir, şair isə... şair isə özünü günahkar bilir. İnam, şübhə və günah – yazmaq üçün insana bundan artıq bir şey lazım deyil. Əfəndim oxucu, əlinə götürdüyün bu kitabda sən həm inanacaq, həm şübhələnəcək, həm də – əgər qəlbin hələ daşa dönməyibsə – bir az əzab çəkəcəksən, deyim niyə. Əlindəki kitab ədəbiyyat haqqında ədəbiyyat kitabıdır: üç nəfər yazı adamı – Kamal Abdulla, Salam Sarvan və Etimad Başkeçid qədim Misir kahinləri kimi bir kahaya çəkilib ədəbiyyatın, sözün “qeybətini qırıblar”; bir növ, Platonun “Dialoqlar”ın- da, yaxud Volterin “Kandid”ində olduğu kimi. Səhifələri çevirdikcə özünü Heminqueyin “Qoca və dəniz”indəki qoca kimi hiss edəcəksən, yəni sən balığı quruya çıxarmaq əvəzi- nə, balıq səni dartıb suların ənginliklərinə aparacaq. Bu ki- tabdakı söhbət də səni darta-darta sənət dünyasının sirli ge- dərgəlməzliyinə – ona görə gedərgəlməzliyinə ki, bu dünya- ya baş vurdunsa, geriyə qayıtmaq mümkünsüzləşir – qərq edəcək. Ancaq qorxma, sənət dünyasının dərinliyi Aidin yeraltı səltənəti kimi ölüm və qaranlıqdan yox, işıq və sev- gidən ibarətdir. Elə yazıçılar var ki, onların müsahibələri, yazıçılıq sənə- ti, ədəbiyyat haqqında düşüncələri elə yazdıqları əsərlər qə- dər maraqlı olur. Kafkanın gündəlikləri, Folknerin, Marke- sin müsahibələri, Borxesin esseləri və s. həmişə onların əsər- 4 ləri ilə bir yerdə tərcümə və nəşr olunur. Çünki bu gündə- liklər, müsahibələr, esselər olmasaydı, söz sənəti, bəlkə də, şikəst görünərdi. Bu kitabda da sən şair Salam Sarvanın və Etimad Başkeçidin iştirakı ilə yazıçı Kamal Abdullanın ədə- biyyat, həyat, yer, göy haqqında fikirləri ilə tanış olacaqsan. Bu kitaba qədər oxuduğun “Yarımçıq əlyazma”, “Sehrbazlar dərəsi”, “Unutmağa kimsə yox” romanlarının hansı yazıçı zəkasından, yazıçı əzabından, zəhmətindən yoğrulduğunu biləcəksən. Gözündə “Yarımçıq əlyazma” bütöv görünəcək, “Sehrbazlar dərəsi”nin sehri açılacaq və sonda “unutmağa özündən başqa bir kimsən” qalmayacaq. Redaktor olaraq bəri başdan sənə bir ixtiyar da verirəm; istədiyin an kitabdakı söhbət iştirakçılarının sözünü ağzında qoyub, öz müdaxiləni edə bilərsən, çünki bu kitabda sənin yerin görü- nür, əfəndim oxucu. Sənsiz ədəbiyyatın nə mənası!? Yeri gəlmişkən, sənə bir sirr də açım: əlindəki kitabda həm də sə- nin haqqında danışılıb. Əgər bilmək istəyirsən ki, Kamal Abdulla, Salam Sarvan, Etimad Başkeçid sənin haqqında nə və necə düşünür, kitabı əlindən yerə qoyma, əlavə bir cüt göz də mən sənə verə bilərəm, dörd gözlə oxumaq üçün. Narahat olma, bu kitabda heç kim sənə yol göstərməyəcək, çünki buradakı müəlliflər sənin tanıdığın yol göstərənlərdən deyil, özləri yol olmağı bacaranlardır. Düzdür, söhbətin bir yerində Kamal Abdulla Braziliyada çap olunan “Yarımçıq əlyazma”nın ziyarətinə getməməsinə belə izah verir: “...yol gözümü qorxutdu”. İnanma, “şair sözü, əlbəttə, yalandır”. Sadəcə, o, öz əsərinin taleyinə, uğuruna şərik olmaq istəmə- yib. Qoy özü öz ayağıyla gedib okeanın o tayına çıxmış bu əsər öz taleyini yaşasın. Bədbəxt yazıçılar o yazıçılardır ki, öz əsərlərini “ələ öyrədirlər”. Sənət ərköyünlüyü sevmir, heç deyəsən, ərköyünlüyün də onu görən gözü yoxdur. 5 Yazı adamlarının çox sevdiyi bir deyim var: “mən özüm üçün yazıram”. Adını xatırlamağa çalışdığım bir yazıçı isə – gərək ki, Sartr idi – belə deyirdi: “Mən hamı üçün yazıram”. Kamal Abdulla da söhbət əsnasında özü üçün yazan yazıçı- ları daha səmimi hesab etdiyini deyir. Sözsüz ki, ilkin mər- hələdə, yəni kağızla üz-üzə qalanda yazıçı, ilk növbədə, özü üçün yazır. Lakin bu yazılmış kağız başqalarının əlinə dü- şəndən sonra hamılaşır, hamının olur. Hərdən götürüb bir vaxtlar atama yazılmış məktubları oxuyuram, elə bilirəm, bu məktubları nə vaxtsa mənə yazıblar. Əsərlər də belədir, oxu- yanda elə bilirsən yazıçı bu əsəri yalnız sənin üçün yazıb. Romanları Braziliyada, Fransada, Polşada, Türkiyədə, Rusi- yada nəşr olunan yazıçının “özüm üçün yazıram”ının arxa- sında göz yaşı qədər saf bir duyğu gizlənir. Heç bir ana oğu- lu yalnız özü üçün doğmur, həm də özü üçün doğur; sonra bu oğula başqa bir qadın yiyələnir, sonra o, vətənə lazım olur, daha sonra onu həyat özününküləşdirir, yazıq anaya gözü yolda qalmaqdan başqa bir şey qalmır. Yazıçı ilə əsərin də aqibəti belədir; yazıldısa, sənin deyil. Hər halda, mən nə Kamal Abdullanın, nə Salam Sarvanın, nə də Etimad Başke- çidin masasının üstündə öz kitablarını görməmişəm, hətta bir neçə dəfə Salamın hansısa oxucusuna zəng vurub öz ki- tabını bir neçə günlüyə istədiyinin şahidi olmuşam. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, kitabdakı söhbət Kamal Abdullanın yaradıcılığı üzərində qurulub, bu da təsadüfi deyil. İspan filosofu və intellektualı Xose Orteqa-i-Qasset ya- zılarının birində Dostoyevskini belə qiymətləndirir: “O, ötən əsr (oxu, XIX əsr) romanını gözümüz önündə uğradığı tə- nəzzüldən qurtardı. Son illərdə Kamal Abdullanın ardarda yazdığı və artıq yuxarıda qeyd etdiyim kimi, ölkə sınırını aş- mış romanları ədəbi aləmdə müzakirələrə səbəb oldu. Bəlkə Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|