Microsoft Word Proqramlasd?rma dill?ri v? Informatikabenovse doc
Yüklə 0,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
| "Proqramlaşdırma dilləri və nformatika" fənnindən imtahan cavabları.
cansızlar, faktlar, hadisələr, proseslər və s. haqqında olan məlumat və biliklərdir nformasiya-latın sözü olub (informatio), baş vermiş hadisə və ya fakt haqqında məlumat vermək mənasını daşıyır. Informasiya ətraf mühitin obyektləri və hadisələri, onların parametrləri və xassələri haqqında xəbərdir. nformatikada bu xəbərlər verilənlər də adlanır. Ümumiyyətlə, insan informasiyanı iki yolla ətraf aləmdən duyğu üzvləri
ə sasında alır. nformasiya təsvir olunmalıdır, daha doğrusu maddi ifadəsini tapmalıdır. Bu, müxtəlif üsullarla, o cümlədən şifahi və yazılı formada əldə edilir. Iqtisadi informasiya üçün yazılı təsvir forması xasdır, idarəetmə fəaliyyətinin həyata keçirilməsində şifahi informasiya məhdud rol oynayır. Informasiyanın təsvir edilməsinin elementar vahidi siqnallardır: rəqəmlər, hərflər və digər işarələr. nformasiya quruluş vahidlərinin təşkil olunduğu informasiya siqnallarının yazılı təsviri qeydiyyat adlanır. Qeydiyyat müəyyən maddi mühitin olmasını tələb edir. həmin mühit qeydedicilər və ya informasiya daşıyıcıları adlanır. Informasiya daşıyıcıları iqtisadi informasiyanın əsas təsvir formalarına aiddir. Qeydedicilərdən əlavə informasiya indikatorlar vasitəsilə yazılış formasında da təsvir edilir. Onların qeydedicilərdən fərqi ondan ibarətdir ki, təsvir edilən informasiya diskret hərf-rəqəm siqnalları ilə deyil, fasiləsiz siqnallarla göstərilir. Informasiyanın yazılı təsvir edilməsi üsullarından biri qrafik üsuludur, bu zaman informasiya həndəsi fiqurlarla göstərilir. Qrafik üsulundan həm iqtisadi informasiyanın öyrənilməsi üçün həm də idarəetmə işlərinin aparılması təcrübəsində istifadə edilir.
“ nformasiya” latın sözüdür. Uzun illər ərzində onun mənası müəyyən təkamülə uğramışdır. Əvvəllər “informasiya” dedikdə, “təqdimat”, “anlayış”, “kontur”, sonralar isə “məlumat”, “xəbərlərin verilməsi” başa düşülürdü. “ nformasiya” sözünün hamı tərəfindən qəbul edilmiş mənası olduqca elastikdir. Ona görə də son illərdə alimlər informasiyanı “məlumatda müəyyənlik ölçüsü” adlandırmışlar. Informasiya informatikanın öyrəndiyi başlıca predmetdir. Hətta yeni elm sahəsi – informasiya nəzəriyyəsi yaranmışdır ki, bu da informasiyanın yığılması, ötürülməsi, saxlanması və işlənməsi problemlərinə həsr edilmişdir.
nformatikada fakt, məlumat, xəbər terminləri çox vaxt “verilənlər” sözü ilə ifadə olunur. “Verilənlər” texniki vasitələrlə (məsələn, kompüterlə) saxlanması, işlənməsi və ötürülməsi üçün formal şəkildə təsvir olunan (kodlaşdırılan) məlumatdır. “Verilən” termini latınca “datum” (fakt) sözündən yaranmışdır. Lakin verilən bəzən konkret və ya real fakta uyğun gəlməyə bilər. Verilənlər bəzən qeyri- dəqiq, həqiqətdə mövcud olmayan anlayışları ifadə edə bilər. Odur ki, verilənlər dedikdə öyrənilən obyektin, hadisənin və ya fikrin təsviri başa düşülür. Verilənlər ümumi halda ad, qiymət, tip struktur xarakteristikaları ilə təyin olunurlar. Verilənin adı onun mənasını (semantikasını) ifadə edir. Verilənin qiyməti isə əslində verilənin özünü xarakterizə edir, çünki faktları bir-birindən ayırmaq üçün onları qiymətləndirmək lazımdır. Təbii dilin zənginliyi verilənlərinin adları ilə qiymətlərinin birlikdə təsvirinə imkan verir. Məsələn, “temperatur +30 dərəcədir” ifadəsində “+30” verilənin qiyməti, “temperatur dərəcə ilə” verilənin adıdır. Verilənlərin tipi xarakteristikasından əsasən proqramlaşdırmada istifadə olunur. Tipinə görə verilənləri 4 qrupa ayırırlar: hesabı (və ya rəqəm tipli), mətn (və ya simvol tipli), məntiqi və göstərici tipli verilənlər. Hesabı verilənlərdə qiymət rəqəmlə ifadə olunur (məsələn, boyu 174 sm). Mətn tipli verilənlərdə qiymət sözlə (simvollarla) ifadə olunur (məsələn “qırmızı rəngli”). Məntiqi verilənlərdə qiymət məntiqi kəmiyyətlə ifadə olunur (məsələn, “ikinci tək ədəd olması yalandır”). Göstərici tipli verilənlərdən isə proqramlaşdırmada yaddaş ünvanları ilə işləmək üçün istifadə olunur. Qeyd edək ki, proqramlaşdırmada verilənlər həmçinin say sisteminə, təsvir formasına görə də xarakterizə edilir. Qısa izahatdan göründüyü kimi “informasiya”, “fakt” (“məlumat”, “xəbər”) və “verilənlər” anlayışları bir-birinə çox oxşar olsa da onlar arasında müəyyən fərqlər var. Buna baxmayaraq, informatikada bu anlayışlar eyni məna kəsb edirlər, yəni bu terminlər sinonim kimi qəbul olunur. Bunun əsas səbəbi ondan ibarətdir ki, kompüterdə saxlanan, işlədilən (emal olunan) və istifadəyə çatdırılan verilənlərin (faktların) informasiya daşıyıb-daşınmaması məsələsi istifadəçiyə aiddir. Beləliklə, informatikada ən çox işlədilən “informasiya” və “verilənlər” sözləri qarşılıqlı əvəz olunan anlayışlardır. Bir çox hallarda məlumat və informasiya anlayışları da eyniləşdirilir. Doğrudan da əksər hallarda onların məna yükü eynidir. Bununla belə, məlumat və informasiya anlayışlarını bütün hallarda eyniləşdirmək düzgün deyildir. Belə ki, məlumat informasiyaya nəzərən daha geniş anlayışdır. Başqa sözlə, hər bir informasiya məlumat olduğu halda, hər bir məlumat informasiya olmaya bilər. Informasiya məlumata nəzərən, daha yığcam, konkret və mükəmməl olub, çevrilmə obyektidir. “Sözün geniş mənasında informasiya dedikdə saxlanma, ötürülmə və çevrilmə obyekti olan məlumat başa düşülür”(F.D.Fesenko). Informasiya insana onun hissi qavrayışları və təsəvverləri sayəsində çatır. Informasiya bütün hallarda mənbə və istehlakçının (qəbul edənin) mövcudluğunu nəzərdə tutur. Ə traf mühitdən əldə edilən informasiya dərk edilir və yadda saxlanır. Bu informasiyanın yaddaşda toplanması nəticəsində bilik yaranır. Dərketmə prosesi Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|