UŞAQ HÜQUQLARI KONVENSİYASI
(qısa variant)
Maddə 1
Hər bir insan 18 yaşına çatanadək bu Konvensiyanın məqsədləri üçün uşaq sayılır.
Maddə 2
Dövlətlər hər bir uşaq üçün bu Konvensiyada nəzərdə tutulan bütün hüquqlara
hörmət bəsləyir və onları təmin edir, uşağın irqindən, dərisinin rəngindən,
cinsindən, dilindən, dinindən, istedadından və ya hər hansı başqa hallardan asılı
olmayaraq.
Maddə 3
Uşaq barəsində bütün tədbirlərdə onun maraqları tam həcmdə nəzərə alınmalıdır.
Maddə 4
Dövlət bu hüquqların həyata keçirilməsi üçün bütün mümkün tədbirləri
görməlidir.
Maddə 5
Uşağın inkişaf etməkdə olan öz bacarığına layiqincə tərbiyə edilməsi işində dövlət
valideynlərin hüquqularına və məsuliyyətinə hörmət bəsləməlidir.
Maddə 6
Hər bir uşaq yaşamaq hüququna malikdir. Dövlət uşağın sağ qalmasını və
inkişafını təmin etməyə borcludur.
Maddə 7
Bütün uşaqlar doğulduğu andan ad və vətəndaşlıq almaq hüququna, habelə,
mümkün olduğu dərəcədə, öz valideynlərini tapmaq və onlardan qayğı görmək
hüququna malikdilər.
Maddə 8
Dövlət uşağın vətəndaşlıq, ad və ailə əlaqələri hüquqlarına hörmət bəsləməlidir.
Maddə 9
Uşaq öz valideynləri ilə yaşamaq hüququna malikdir. Bir şərtlə ki, bu, uşağın
xeyrinə olacaq. Uşaq valideynlərindən biri ilə və ya hər ikisi ilə ayrıldıqda onların
hər ikisi ilə əlaqə saxlamaq hüququna malikdir.
Maddə 10
Ailənin qovuşması və ya uşaqla valideynlər arasında şəxsi münasibətlər saxlanması
məqsədilə uşaqlar və onların valideynləri hər hansı ölkəni tərk etmək və öz
ölkəsinə getmək hüququna malikdilər.
Maddə 11
Dövlət uşağın oğurlanmasının yaxud xaricdə saxlanmasının qarşısını almaq üçün
lazımı tədbirlər görməyə borcludur.
Maddə 12
Uşaq öz baxışlarını azad ifadə etmək hüququna malikdir, özü də həmin uşaqla
bağlı hər hansı məsələlərin həlli zamanı bu baxışlara diqqət yetirilməlidir.
Maddə 13
Uşaq informasiya almaq, informasiya və ideyalar vermək hüququna malikdir nə
qədər ki, informasiya uşağın özünə yaxud digər şəxslərin hüquqlarına zəruri
deyilsə.
Maddə 14
Dövlət valideynlər tərəfindən layiqli rəhbərlik şəraitində uşağın əqidə, vicdan və
din azadlığına digər şəxslərin hüquqlarını pozmayarkən hörmət etməyə borcludur.
Maddə 15
Uşaq digər şəxslərlə görüşmək və assosiasiyalara daxil olmaq və ya onları
yaratmaq hüququna malikdir, nə qədər ki, bu digər şəxslərin hüquqlarına zəruri
deyil.
Maddə 16
Uşaqlar onların şəxsi, ailə və ev həyatına, habelə yazışmasına qarışmaqdan
müdafiə, böhtan və şərdən müdafiə olunmaq hüququna malikdirlər.
Maddə 17
Uşaq kütləvi informasiya vasitələri ilə etibarlı informasiya almaq hüququna
malikdir. Dövlət uşağın sosial və mədəni inkişafına kömək olan materialların
yayılmasına rəvac verməli və uşaqların zərərli informasiyadan qorunması üçün
tədbirlər görməlidir.
Maddə 18
Uşağın tərbiyəsi üçün əsas məsuliyyəti valideynlər birgə daşıyırlar. Dövlət isə
uşaqların tərbiyəsində valideynlərə lazımi kömək etməlidir.
Maddə19
Dövlət uşağı valideynlər və ya uşağa qayğı üçün məsuliyyət daşıyan digər şəxslər
tərəfindən fiziki, yaxud psixolojı zorakılıqdan, təhqirdən və hər hansı formada pis
rəftardan qorumalı və bu halların qarşısının alınması və zərərçəkənlərin müalicəsi
üçün sosial proqramlar hazırlamalıdır.
Maddə 20
Dövlət ailə şəraitindən məhrum olmuş uşağın müdafiəsini təmin etməyə və ailə
qayğısına yaxud belə hallarda uşağın layiqli tərbiyə müəssisəsində
yerləşdirilməsini təmin etməyə borcludur. Bu vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün
uşağın milli mədəni mənsubiyyəti də nəzərə alınmalıdır.
Maddə 21
Uşağı övladlığa götürəndə ilk növbədə onun maraqları nəzərə alınmalıdır. Uşağın
öz doğma ölkəsində övladlığa götürülməsindən və yaxud digər ölkəyə
aparılmasından asılı olmayaraq bu qanunlar yerinə yetirilməlidir.
Maddə 22
Qaçqın uşaqların hüquqları həmin ölkədə anadan olan uşaqların hüquqlarıyla eyni
olmalıdır.
Maddə 23
Əlil uşaq onun mümkün olduğu dərəcədə müstəqilliyini təmin edən şəraitdə və
layiqli həyat sürməsinə kömək etmək üçün xüsusi qayğı, təhsil və hazırlıq
hüququna malikdir.
Maddə 24
Dövlət uşağın tibbi yardım hüququnu, qidalı ərzaq və təmiz içməli su verilməsini,
təmiz ətraf mühitin olmasını təmin etməlidir. İnkişaf etmiş ölkələr zəif-inkişaf
etmiş ölkələrə bu hüququların təmin edilməsində yardım göstərməlidilər.
Maddə 25
Dövlətlər uşağa baxılması, onun müdafiəsi və ya fiziki yaxud psixi müalicəsi
məqsədilə səlahiyyətli orqanlar tərəfindən qəyyumluğa verilmiş uşağın keçdiyi
müalicənin və onun haqqında belə qəyyumluqla bağlı bütün digər şəraitin vaxtaşırı
qiymətləndirilməsi barədə uşağın hüququnu təsdiq edirlər.
Maddə 26
Uşağın imkanları və onun saxlanması üçün məsuliyyət daşıyan şəxslərin imkanları
olmadıqda dövlət onları maddi yardımla təmin etməlidir.
Maddə 27
Hər bir uşaq özünün fiziki, əqli və mənəvi inkişafı üçün lazımi həyat səviyyəsi
hüququna malikdir. Lazımi həyat səviyyəsinin təmin edilməsi üçün əsas
məsuliyyəti valideynlər daşıyırlar. Valideynlərin bu məsuliyyəti daşımaqda imkanı
olmasa dövlət onlara maddi yardım göstərməlidir.
Maddə 28
Uşaq təhsil almaq hüququna malikdir. Məktəb intizamına uşağın hüquqlarının
nəzərə alınması və onun ləyaqətinə hörmət bəslənməsi şərti ilə riayət olunmalıdır.
İbtidai təhsil sistemi pulsuz olmalıdır. İnkişaf etmiş ölkələr zəif-inkişaf etmiş
ölkələrə bu hüquqların təmin edilməsində yardım göstərməlidilər.
Maddə 29
Təhsil şəxsiyyətin, əqli və fiziki qabiliyyətin mümkün dərəcədə inkişaf
etdirilməsinə yönəldilməlidir. Təhsil uşağı valideynlərinə, öz və başqalarının
mədəni ənənələrinə və dəyərlərinə hörmət tərbiyə etməlidir.
Maddə 30
Azlıqlara və yerli əhaliyə mənsub olan uşaqlar öz mədəniyyətindən, ana dilindən
istifadə etmək hüququna malikdirlər.
Maddə 31
Uşaq istirahət etməyə, mədəni və yaradıcılıq həyatda iştirak etmək hüququna
malikdir.
Maddə 32
Uşağa onun sağlamlığı, təhsili və ya inkişafı üçün təhlükə törədən iş tapşırıldıqda
o, müdafiə hüququna malikdir.
Maddə 33
Dövlət uşağın narkotik maddələrin istifadəsindən müdafiə etmək üçün bir sıra
tədbirlər görməlidir.
Maddə 34
Dövlət uşağı seksual istismardan və pis yola düşməkdən qorumalıdır.
Maddə 35
Dövlətin vəzifəsi uşaqların oğurlanması, onlarla alver edilməsi hallarının qarşısını
almaqdır.
Maddə 36
Uşaqlar onların inkişafına zərər vuran hər bir fəaliyyətdən müdafiə hüququna
malikdirlər.
Maddə 37
Qanunu pozmuş uşaqlarla kobud rəftar etmək olmaz. Onlara həbsxana şəraitində
yetkinlik yaşına çatmış şəxslərlə bir yerdə saxlamaq qadağandır. Uşaqlar ailəsi ilə
əlaqə saxlamaq hüququna malikdirlər.
Maddə 38
15 yaşına çatmamış uşaqlar silahlı qüvvələrin hərbi xidmətinə çağrılmamalıdır.
Dövlətlər hərbi zonalarda yerləşən uşaqların müdafiəsini təmin etməlidirlər.
Maddə 39
Dövlət pis rəftardan və ya istismardan zərər çəkmiş uşağın sağlamlığını qorumaq
üçün lazımi müalicə təmin etməyə borcludur.
Maddə 40
Qanunu pozmuş olan uşaq elə rəftar hüququna malikdir ki, bu rəftar uşaqda ləyaqət
və mənlik hissinin inkişafına kömək etsin. Uşaq müdafiə zamanı əsas təminatlar,
habelə hüquqi və digər yardım hüququna malikdir.
Maddə 41
Dövlət qanunlarında uşağın hüquqları ilə bağlı normalar bu Konvensiyada
müəyyən edilmiş normalardan yüksək olduqda ən yüksək normalar tətbiq edilir.
Maddə 42
Dövlətlər bu Konvensiyanın prinsipləri və müddəalarından valideynlərə və
uşaqlara geniş məlumat verməyi öhdələrinə götürürlər.
Uşaq hüquqları Konvensiyası 54 maddədən ibarətdi. 43-54-cü maddələrdə
dövlətlərin və yetkinlik yaşına çatmış şəxslərin birlikdə uşaqların bütün
hüquqlarının həyata keçməsində işləməyi haqqında danışılır.
Dostları ilə paylaş: |