AZƏRBAYCAN KƏND TƏSƏRRÜFATI NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİ
“ Mühəndislik “ fakültəsi
“Energetika” kafedrası
Mühazirəci: t.e.n., dos.S.Z.Məmmədov.
Fənn
“Elektrotexnika”
Mövzu 1
SABİT CƏRƏYAN DÖVRƏLƏRİ
Elektrik dövrələri
Plan
-
Sabit cərəyan dövrələri. Elektrik dövrələri
-
Cərəyan, gərginlik
-
Müqavimət və keçiricilik
4.Cərəyanın istilik effekti
5. M
R
üqavimətlərin ardıcıl və paralel birləşdirilməsi
Ədəbiyyat
1.K.Quluzadə “Elektrotexnika, elektrik avadanlığı və sənaye elektronikası”
Maarif -1977
2.N.S.Axundov, M.V.Yolçuyev “Elektrotexnika və elektronika” ADPY.
Bakı- 2001
3.Б.А.Волынский и др. «Електротехника» Энергоиздат. Москва – 1987
4.А.Т.Блажкина « Общая електротехника » Энергоатомиздат.
Ленинград - 1986
GƏNCƏ 2010
SABİT CƏRƏYAN DÖVRƏLƏRİ
E lektrik dövrələri.
Elektrik enerjisi, mənbə,işlədici və onları birləşdirən
naqillərdən ibarət elektrik quruluşu elektrik dövrələridir.
Sabit cərəyan dövrəsini xarakterizə edən əsas kəmiyyətlər.
S
A
abit cərəyan dövrəsini xarakterizə edən kəmiyyətlər mənbəyin e.h.q.(gərginliyi),dövrənin
müqaviməti və ondan keçən cərəyandır.
![](25187_html_27ef5678.gif)
Bunlar arasındakı əlaqə Om qanunu ilə müəyyən edilir.
Cərəyan, gərginlik
Mənbəyin e.h.q.-nin təsirindən qapalı dövrədə elektrik yüklərinin istiqamətlənmiş hərəkəti elektrik cərəyanıdır. Cərəyanın qiyməti naqilin en kəsiyindən bir saniyədə keçən elektrik yükünün miqdarı ilə təyin edilir: , cərəyanın qiyməti sabit deyilsə , ölçü vahidi K- Kulon, A – Amper.
Gərginlik – dövrə hissəsindəki potensiallar fərqidir.
Potensial vahidi yükün enerjisidir ![](25187_html_maf8881c.gif)
Müqavimət və keçiricilik
Keçirici naqildə elektronların, maye və qazlarda ionların hərəkətinə həmin mühitin göstərdiyi əks təsiri xarakterizə edən kəmiyyət elektrik müqavimətidir.Naqilin en kəsiyi sahəsi sabitdirsə, onda naqi9lin müqaviməti:
burada : -naqilin uzunluğu, -naqilin en kəsik sahəsi, -naqilin xüsusi müqavimətidir.
Keçiricilik müqavimətin əksidir.
Xüsusi keçiricilik: ![](25187_html_m7245fed3.gif)
C ərəyanın istilik effekti
Keciricidən keçən cərəyan yaranan istiliyin miqdarı cərəyanın
şiddətinin kvadratı, keçiricinin müqaviməti və cərəyanın təsir
müddəti ilə düz mütənasibdir. ![](25187_html_m38e5a62f.gif)
olsa keçiricidə k=0,24 kal istilik alınar. Odur ki: bərabər olar. Bu Coul-Lents qanunudur.
M
R
üqavimətlərin ardıcıl və paralel birləşdirilməsi
Ardıcıl birləşdirmə elə birləşdirilmədir ki, birinci
müqavimətin sonuna ikinci müqavimətin əvvəli,
ikincisinin sonuna, üçünçünün əvvəli birləşdirilir.
Bu nhalda dövrədən keçən I cərəyanı ayrı-ayrı müqavimətlərdə gərginlik düşküləri yaradır.
Om qanununa görə: ![](25187_html_m13d9ce8e.gif)
Paralel birləşmədə isə müqavimətlərin əvvəlləri bir sonları digər bir nöqtədə birləşdirilir.
K irxofun I qanununa görə: ![](25187_html_6938b00b.gif)
Om qanununa görə :
R2
I2
Keçiriliklə ifadə edilsə :
![](25187_html_31b63935.gif)
Dostları ilə paylaş: |