Musa Quliyev Naxçıvan xanlığının Qafqazda hərbi-siyasi mövqeyi və əlaqələri Naхçıvan 2013



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/52
tarix15.03.2018
ölçüsü2,8 Kb.
#32213
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   52


Musa Quliyev
Naxçıvan xanlığının
Qafqazda hərbi-siyasi
mövqeyi və əlaqələri
Naхçıvan - 2013


AMEA Naxçivan Bolməsinin 31 may 2012-ci il tarixli
8/12 №-li qərarı (protokol №8) ilə çapa təqdim olunur.
Elmi məsləhətçi:                        İsa Həbibbəyli
                                                  AMEA-nın həqiqi üzvi
Elmi redaktor və
Ön sozün müəllifi:                     İsmayıl Hacıyev 
                                                  AMEA-nın həqiqi üzvi 
Rəyçilər:                                    Tofiq Mustafazadə
                                                  tarix elmləri doktoru,
                                                   professor, Dövlət Mükafatı laureatı
                                                  Camal Mustafayev 
                                                  tarix elmləri doktoru, professor
                                                  İbrahim Kazımbəyli 
                                                  Tarix üzrə fəlsəfə doktoru
                                                  dosent
Monoqrafiyada XVIII-XIX əsrlər Azərbaycan tarixində
orijinal rol oynamış bir dövlətin - NAXÇIVAN xanlığının
tarixi yeni arxiv materialları və tədqiqat əsərlərinin müqa -
yisəsi əsasında ilk dəfə kompleks şəkildə tədqiq olunur. 
Əsərdən geniş oxucu kütləsi, xüsusilə, magistrant, aspi-
rant, dissertant və dövrün tarixi ilə məşğul olan tədqi qat -
çılar istifadə edə bilərlər 
Musa Quliyev, Naxçıvan xanlığının Qafqazda hərbi-siyasi mövqeyi və
əlaqələri. Íàõ÷ûâàí-2013,Яжями” Няшриййат-Полиграфийа Бирлийи, 184 сÿù.
4700000000
053-2013
ã “ßæÿìè” 2013.


-3-
MÜNDƏRİCAT
“Xan Sarayы” Dюvlяt Tarиx-Memarlыq Muzeyиnиn
yaradыlmasы haqqыnda Нaxчыvan Muxtar Respublиkasы
Alи Mяclиsи Sяdrиnиn Sяrяncamы.............................................. 5
Ön söz……………………………………………...……….... 7
GİRİŞ ……………………………………………...……….... 12
I FƏSİL. NAХÇIVAN ХANLIĞININ
SİYASİ VƏZİYYƏTİ VƏ ƏLAQƏLƏRİ 
1.1. ХVIII əsrin II yarısında Qafqazda siyasi vəziyyət və 
Naхçıvan хanlığı …................................................................. 15
1.2. Naхçıvan хanlığının siyasi-inzibati vahidləri və 
idarəçilik sistеmi ……............................................................ 24
1.3. Naхçıvan хanlığında ordu quruculuğu.............................. 38
1.4. Naхçıvan хanlığının qonşu хanlıqlarla siyasi əlaqələri..... 46
II FƏSİL. NAХÇIVAN ХANLIĞININ QAFQAZ 
RЕGİONUNDA HƏRBİ MÖVQЕYİ
2.1. Kəngərli хanları və Naхçıvan ……………………….... 75
2.2. Naхçıvan хanlığının Kartli-Kaxetiya çarlığı və
qonşu dövlətlərlə hərbi-siyasi münasibətləri…...…................ 95
2.3. Çar Rusiyasının işğalçılıq siyasəti və 
Naхçıvan хanlığı …………………....................................... 116
Nəticə  ……...…………………………….………………..  150
İstifadə edilmiş ədəbiyyat ................................………….....157
Əlavələr ….......………………………………........………..170


-4-
Məsələn, mən daha çox istərdim ki, Naxçıvan
xanlığının tarixi çox gözəl yazılsın. Naxçıvan
xanlığının  çox  böyük  tarixi  var.  Bu  xanlıq  nə
vaxt yaranıbdır, fəaliyyəti nədən ibarət olubdur?
Axı, Naxçıvanı idarə ediblər. İrəvan xanlığı var.
Naxçıvan xanlığı ilə İrəvan xanlığı bir-biri ilə
çox  bağlı  idi.  İndi  ermənilər  deyirlər  ki,  yox
orada ermənilər olubdur. Amma həqiqətən İrəvan
xanlığıdır.  Naxçıvan  xanlığını  siz  dərindən
öyrənəndə, mütləq İrəvan xanlığına gedib çıxa-
caqsınız. İrəvan xanlığı haqqında Ermənistanda
tapmadığınız  materialları  Rusiyanın  arxiv -
lərində,  Sankt-Peterburqda,  rus  imperiyasının
arxivlərində  tapacaqsınız  və  görəcəksiniz  ki,
dünyada nələr var.
Heydər ƏLİYEV,
Azərbaycan xalqının
ümummilli lideri


-5-
“Xan Sarayы” Dюvlяt tarиX-MeMarlыq
Muzeyиnиn yaraDыlMaSы haqqыnDa 
НaXЧыvan MuXtar reSPuBlиKaSы 
alи MяClиSи SяDrиnиn 
SяrяnCaMы
Azяrbaycan  яrazиsиndя  1747-cи  иldяn  yaranmыш  18  feodal
dюvlяtdяn bиrи olan Naxчыvan xanlыьы mиllи dюvlяtчиlиk tarиxиmиzdя
mцhцm  mяrhяlя  tяшkиl  etmиш,  bюlgяnиn  иnkишafыnda,  mцdafия
qabиlиyyяtиnиn gцclяndиrиlmяsиndя, sяrhяdlяrиn qorunub saxlan-
masыnda vя иnzиbatи иdarячиlиyиn formalaшmasыnda vacиb tarиxи
mиssиyanы yerиnя yetиrmишdиr. Иnzиbatи яrazи baxыmыndan 2 daиrяdяn
vя 9 mahaldan иbarяt olan Naxчыvan xanlыьы Zяngяzur daьlarыndan
baшlayaraq  Araz  чayы  vadиsиnя  qяdяr  9429  kvadratkиlometr
яrazиnи яhatя edиrdи.
Юz  яrazиsи,  qoшunu,  dюvlяt  rяmzlяrи  –  bayraьы  vя  gerbи
olan Naxчыvan xanlыьыnda bиtkиn иdarячиlиk mexanиzmlяrи for-
malaшmыш, иqtиsadиyyatыn яsas sahяlяrи иnkишaf etmиш, genиш abad-
lыq-quruculuq ишlяrи aparыlmышdыr. Bu xanlыqda Heydяrqulu xan,
Nяzяrяlи xan, Kяrиm xan, Ehsan xan kиmи nцfuzlu dюvlяt vя
hяrb xadиmlяrи yetишmиш, 30 иl Naxчыvan xanlыьыnыn rяhbяrи olan
Kalbalы  xan  mahиr  dюvlяt  xadиmи  vя  dиplomat  kиmи  tarиxя
dцшmцшdцr.
80 иldяn artыq bиr dюvr яrzиndя fяalиyyяt gюstяrяn Naxчыvan
xanlыьы mиllи dюvlяtчиlиk tarиxиmиzdя sиlиnmяz иzlяr qoymuшdur.
Naxчыvan xanlыьыnыn sиyasи tarиxиmиzdя oynadыьы mцhцm rolu
yцksяk qиymяtlяndиrяn цmummиllи lиder Heydяr Яlиyev demишdиr:
“azяrbaycanыn xanlыqlara bюlцnяn dюvrцndя... naxчыvan xanlыьы
yaranыbdыr.  naxчыvan  xanlыьы  da  atabяylяr  dюvlяtчиlиyиnиn
davamы kиmи юzцnц gюstяrиbdиr. naxчыvan xanlыьы, azяrbaycanыn
baшqa bюlgяlяrиnиn xanlыqlarы azяrbaycan dюvlяtчиlиyиnи tяmsиl
edиblяr, azяrbaycanы qoruyub yaшadыblar”.


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   52




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə