N. M. Yusifov, K. Ş. DaşDƏMİrov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müəlliflər: Yusifov Nazim Məhəmməd oğlu
- Daşdəmirov Kamandar Şükür oğlu
- Mövsümov Elman Məhəmməd oğlu
| 3 N. M. YUSİFOV, K. Ş. DAŞDƏMİROV BİOLOJİ KİMYA Bakı 2012 4 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI KƏND TƏSƏRRÜFATI NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİ Nazim Yusifov Kamandar Daşdəmirov BİOLOJİ KİMYA (Ali məktəblər üçün dərslik) BAKI 2012 5 Müəlliflər: Yusifov Nazim Məhəmməd oğlu kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, ADAU-nun kimya kaferasının müdiri Daşdəmirov Kamandar Şükür oğlu biologiya elmləri namizədi, dosent, ADAU-nun kimya kaferasının dosenti Rəyçilər: Əliyev Fuad Yusif oğlu kimya elmləri doktoru, professor, Gəncə Elm Mərkəzinin direktoru, AMEA-nın müxbir üzvi Mövsümov Elman Məhəmməd oğlu Kimya elmləri doktoru, professor, ADAU- nun Aqrotexnologiya fakültəsinin dekanı Nəbiyev Əhəd Əli oğlu biologiya elmləri doktoru, professor, ATU-nun İaşə məhsullarının texnologiyası və turizm kafedrasının müdiri N. M. Yusifov, K. Ş. Daşdəmirov. Bioloji kimya Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı 2012 Dərslikdə biokimyanın müasir aktual nəzəri əsas-ları öz əksini tapır. Kitabdan zootexniklər, baytar həkim-lər, əczaçılar, qida mühəndisləri həmçinin bu ixtisaslar üzrə təhsil alan magistr və doktorantlar da istifadə edə bilər. Kitab ali məktəblərin kimya və biologiya fakültə-lərinin, bioloji təmayüllü ixtisaslarının bakalavr pilləli tələbələri üçün vacib mövzuları əhatə edir. 6 MÜQƏDDİMƏ Bioloji kimya (biokimya) - canlı materiyanın kimyəvi tərkibini, insan, heyvan, bitki və mikroorqanizmlərin həyat fəaliy- yətini təşkil edən kimyəvi çevrilmələri və bu çevrilmələr zamanı orqanizmdə baş verən dəyşiriklikləri öyrənən elmdir. Bioloji kimya müstəqil elm kimi XIX əsrin ortalarında yaranmışdır. Onun bir elm kimi formalaşmasında üzvi kimyanın, fiziologiyanın və anatomiyanın böyük rolu olmuşdur. Lakin onun sürətlə inkişafı XX əsrdən başlayır. XX əsrin başlanğıcında bioloji kimyanın kimyəvi əsasları yaranmşdır. Bu dövrdə canlı materiyanın tərkibinə daxil olan birləşmələrin əsas tipləri ayırd edilmişdir. XX əsrin ortalarından sonra bioloji kimya sürətlə inkişaf etdi. Molekulyar biologiya, gen mühəndisliyi, biotex- nologiya, bioqeyri-üzvi və bioüzvi kimya kimi elm sahələrinin yaranması və inkişafı bioloji kimyanın sürətli inkişafına stimul yaratdı. Biokimyəvi proseslər termodinamikanın (termokimyanın) qanunları ilə sıx bağlıdır. Biokimyəvi reaksiyalar ani vaxtda millisaniyə (ml. san), mikrosaniyə (mk. san.) ərzində sulu mühitdə başa çatır. Su molekulasında olan hidrogen rabitəsi biomolekullarda əmələ gələn hidrogen hidrofob rabitələrinin yaranmasına bir stimul verir. Biomolekullar əsasən kovalent rabitə hesabına əmələ gəl- mişlər. İon rabitəsi ilə əmələ gələn birləşmələr əsasən bioüzvi birləşmələrin quruluşunun saxlanmasında və biokimyəvi reaksiya- ların getməsində mühüm rol oynayır. Təqdim etdiyimiz dərslikdə statik biokimyanın əsas bölmələri-canlı materiyanın kimyəvi tərkibini, karbohidratların, 7 lipidlərin, zülalların, nuklein turşularının, fermentlərin, vitamin- lərin, hormonların quruluşu, xassələri və onların müxtəlif bioloji obyektlərdə yayılması miqdarını öyrənir. Dinamik biokimya maddələr mübadiləsi və enerji mübadiləsi, karbohidratların, lipid- lərin, zülalların mübadiləsi, mineral maddələr mübadiləsi, maddə- lər mübadiləinin əlaqəsi və vəhdəti öyrənilir. Bioloji kimyadan Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə yazılmış dərsliyin az olması bu sahədə fənnin ali məktəblərin tələbələri tərəfindən öyrədilməsini olduqca çətinləşdirir. Məhz bu çətinliyi aradan qaldırmaq üçün bu dərslik yazılmışdır. Kitabın yazılmasına əsas səbəblərdən biri də mövcud ədəbiyyatların köhnəlməsi və biokimyanın sürətlə inkişaf etməsi- dir. Belə ki, biomolekulların-elektron mikroskopiya, rentgeno- spektroskopiya, nüvə maqnit rezonansı (N. M. R.), xromatoqrafi- ya və elektroforezin yeni üsulları ilə tədqiqi bu kitabda nəzərə alınmışdır. Kitabda müəyyən nöqsanları da gələcəkdə aradan qaldır- maq üçün öz məsləhətləri ilə kömək edən oxuculara müəlliflər əvvəlcədən səmimi təşəkkürünü bildirir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|