N. Ş. Hüseynov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- N. Ş. Hüseynov SİNOPTİK METEOROLOGİYA
- Nazirliyinin 2011 – ci il 26 oktyabr
- GİRİŞ
| AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ N. Ş. Hüseynov SİNOPTİK METEOROLOGİYA Azərbaycan RespublikasıTəhsil Nazirliyinin 2011 – ci il 26 oktyabr tarixli 1715 nömrəli əmri ilə dərslik təsdiq edilmişdir. BAKI - 2011 Elmi redaktorlar: Milli Aviasiya Akademiyasının rektoru, akademik A.M. Paşayev, MAA-nın Aeronaviqasiya kafedrasının müdiri, t.e.n., dosent V.Z. Sultanov Rəyçilər: Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi Milli Hidrometeorologiya Departamentinin direktoru, c.e.d., prof. R.N. Mahmudov AMEA-nın H.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun İqlim və aqroiqlimşünaslıq şöbəsinin müdiri, c.e.n., X.Ş. Rəhimov Bakı Dövlət Universitetinin Hidrometeorologiya kafedrasının baş müəllimi, f.r.e.n., dosent Ə.S. Məmmədov Hüseynov N.Ş, Sinoptik meteorologiya, dərslik, Bakı, 2011, 315s. 113 şəkil. Dərslik azərbaycan dilində sinoptik meteorologiyadan bəhs edən geniş həcmdə yazılmış ilk tədris vəsaitidir. Burada sinoptik meteorologiyada istifadə olunan xəritələrin təhlil qaydaları, sinoptik proseslərin yaranma mexanizmləri və proqnozunun qanunauyğunluqları geniş şəkildə şərh edilmişdir. Dərslik, MAA-nın, universitetlərin, ali hərbi məktəblərin tələbələri, xüsusi və ümumi təyinatlı operativ proqnozlarla məşğul olan mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Azeraeronaviqasiya С İxtisarlar MSP – Meteoroloji süni peyk QEZ – Qalxma-enmə zolağı MKS – Meteoroloji kosmik sistemlər ÜMT – Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatı AMDAR – Aircraft Meteorological Data Relay AWOS – Automatic Weather Observation Station TQQ – Təzyiqin qradiyent qüvvəsi MOR – Meteoroloji görünüş məsafəsi MRL – Meteoroloji radiolokator YCZ – Yüksək cəbhə zonaları AKH – Arktik kontinental hava ADH – Arktik dəniz havası MDH – Mülayim dəniz hava MKH – Mülayim kontinental hava TDH – Tropik dəniz havası TKH – Tropik kontinental hava EH – Ekvatorial hava ESP – Elementar sinoptik proses ESM – Elementar sirkulyasiya mexanizmləri MKS – Maksimal külək sahələri KDT – Konvektiv dayanıqsız təbəqə GİRİŞ Meteorologiya elmi atmosferi, onun quruluşunu, xüsusiyyələrini və onda baş verən fiziki proseslərin mahiyyətini öyrənir. Bu ad iki yunan sözünün birləşməsindən: meteor - atmosfer hadisəsi, yaxud səma hadisəsi və logiya-elm sözlərindən yaranmışdır. Meteorologiya geofizika elmlərinə aiddir. Atmosferdə baş verən proseslərin öyrənilməsinin əsas mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bu proseslər üzərində müşahidələr aparılır və alınmış nəticələr sonradan təhlil edilir. Bu zaman fizika, hidromexanika, aerodinamika və termodinamikada qəbul olunmuş ümumi qanunlardan istifadə olunur. Meteorologiya elminin tarixi qədim dövrlərə təsadüf etməklə, e.ə. II əsrdə Yunanıstanda Hipparx tərəfindən elmə gətirilmişdir. Lap qədim zamanlardan insanlarda havanın dəyişməsinin bəzi əlamətlərə görə qabaqcadan bilmək marağı olub. Bu əlamətlər hər hansı bir məntəqədə atmosfer prosesləri haqqında gözəyarı müşahidələr aparmağa imkan verirdi. Ancaq meteoroloji cihazlar kəşf olunduqdan sonra (XVII əsr) elmi əsaslarla müşahidə aparmaq mümkün oldu. 1856-cı ildə Rusiya ilə Fransa arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən onlar fırtınalar haqqında məlumatları bir-birinə xəbər verməyə başladılar. 1 yanvar 1872-ci ildən Rusiyada isə gündəlik hava bülletenləri tərtib edildi. Meteorologiya elmi bir neçə sahəyə bölünür və onlardan ən mühümləri aşağıdıkılardır: - Aviasiya meteorologiyası – aviasiya uçuşlarının meteoroloji təminat məsələlərini öyrənir; - Atmosfer fizikası – atmosferin dinamik və termodinamik məsələlərini, optikasını və atmosfer cərəyanını öyrənir; Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|