Наиля сямядова



Yüklə 4,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/83
tarix14.12.2017
ölçüsü4,8 Kb.
#15619
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   83


 
 
 
NAİLƏ SƏMƏDOVA 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İNSAN, ZAMAN VƏ HƏYAT 
HƏQİQƏTİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
BAKI – 2011  
 
 


 
AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI 
MƏHƏMMƏD FÜZULİ adına ƏLYAZMALAR İNSTİTUTU 
 
 
 
NAİLƏ SƏMƏDOVA 
 
 
 
 
 
 
 
İNSAN, ZAMAN VƏ HƏYAT 
HƏQİQƏTİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
BAKI – NURLAN – 2011  
 



 
 
 
Az
ərbaycan MEA Məhəmməd  Füzuli adına Əlyazmalar 
İnstitutu  elmi  şurasının  16 fevral 2011-ci li tarixli 2  №-li 
iclasının qərarı ilə nəşr edilir.  
 
 
 
Elmi redaktoru:    
Əli Məmmədbağıroğlu,                                                                                                                                                                                                          
                                  
filologiya üzr
ə fəlsəfə doktoru 
 
 
R
əyçi:                          
T
ərlan Quliyev, 
                                     
filologiya elml
əri doktoru 
 
 
Kompü
ter icraçısı:     
Aygün S
əmədova 
 
 
 
 
 
Nail
ə  Səmədova.  İnsan,  zaman  və  həyat həqiqəti.  Bakı:   
Nurlan, 2011, 262 s. 
  
 
Kitabda XI yüzild
ən çağdaş dövrümüzə qədər yaşayıb-yarat-
mış  Azərbaycan  şair,  yazıçı,  sənət  adamlarının  əsərlərində, 
günd
əlik, tərcümeyi-hal və  xatirələrində  şəxsiyyət və  mühitin 
əksi, həyat həqiqətinin təsviri məsələləri  ətrafında  fikirlər 
yürüdülmüş, insan, zaman və həyatın real təcəssümü olan me-
muar nümun
ələri təhlil edilmişdir. 
 
 
 



 
GİRİŞ 
 
Tarixi 
inkişafın  bütün  mərhələlərində  insanlar öz hiss və 
h
əyəcanlarını, həyata və dünyaya baxışlarını ifadə etməyə eh-
tiyac duymuşlar. Bu ifadəetmə memuar mənbələrində daha ay-
dın, daha əhatəli, daha dolğun əks olunur. Memuar ədəbiyyatı 

əllifin  keçmiş,  olanlar  və  keçənlər, insanlar, mühit, dövr 
haqqında  yazılı  əsəridir. Memuarist öz həyatını,  çevrəsində 
olan insanları, ona müsbət və ya mənfi münasibət bəsləyənləri, 
ömür  yollarının  çətinliklərini,  uğurlarını  doğru-dürüst anlat-
maq
la canlı insan sürətləri yaradır, həyat həqiqətini tam əks et-
dirm
əklə müəyyən bir tarixi dövrün ab-havasını ədəbiyyata gə-
tirir. 
B
ədii ədəbiyyata, xüsusilə ailə xronikası və tarixi belletris-
tika
nın müxtəlif növlərinə  yaxınlaşan memuar ədəbiyyatı on-
lardan h
əqiqətin dəqiq  əks  olunması  ilə  seçilir.  Xatirələrdə 
keç
mişin  hadisə  və  faktları  onların  iştirakçısının  yaddaşında 
f
ərdi, subyektiv əks olunur. Yazıya köçürmə həm hadisələrin 
gedişində, həm də müəyyən bir vaxt keçdikdən sonra da edilə 
bil
ər. Memuarist əsasən öz yaddaşına əsaslanır, hadisələri yad-
daşında necə qalıbsa, elə də əks etdirir. O, öz qarşısına tarixi 
faktları tədqiq etmək məqsədini qoymur. Nadir hallarda ilk tə-
əssüratların  bəzisi  yaddaşdan  silinir,  faktlar  arasında  məntiqi 
əlaqə itir. Bununla əlaqədar olaraq memuarist başqa mənbələr-
d
ən istifadə etməli olur. 
Memuar 
ədəbiyyatının müxtəlif formaları var. Onun daha 
çox yayılmış forması gündəliklərdir. Gündəlik müəllifin şəxsi 
h
əyatı  haqqında  qeydləridir. Memuar ədəbiyyatına  aid olan 
t
ərcümeyi-hallar üçün şəxsiyyət əsas obyekt olaraq götürülür. 
Burada şəxsiyyətin həyatında baş vermiş mühüm olaylar, də-
yişkən anlar əks olunur. Xatirələr memuar ədəbiyyatının nis-
b
ətən mürəkkəb  formasıdır.  Burada  müəllif daha çox sahəni 
əhatə etmək imkanına malik olur. Xatirələr – memuarlar ədə-
biyyat tarixini bu v
ə ya digər qiymətli seçmə sənədlərlə zən-
 



 
ginl
əşdirir.  Bu  nümunələrdə  ümumiləşdirmə, tipləşdirmə  və 
in
sanın mənəvi aləminə psixoloji daxilolma mümkündür. Hər 
hansı  bir  xülyaya  yabançı  olan  memuarlar  həqiqi hadisələri 
yalnız  dürüst  və  dəqiq  çatdırması  ilə  qiymətləndirilir. Onlara 
uydurmaların daxil edilməsi memuar janrının əsaslarını pozur, 
ona aid ön
əmli keyfiyyətləri  əsaslı  şəkildə  təhrif edir. Xatirə 

əllifinin real həqiqətləri istiqamətləndirməsi,  keçmişin 
m
ənzərəsini daha  mükəmməl  canlandırmaq  istəyi sözügedən 
jan
rın əsas xüsusiyyətləridir. Əgər memuarlarda müəllifin şəx-
siyy
əti, surəti,  onun  xarakteri,  sujetin  açılması,  genişləndiril-
m
əsi də diqqət mərkəzində olursa, onlara estetik məfhum kate-
qoriyası kimi baxılır. 
Xatir
ələri digər sənət əsərlərindən fərqləndirən əlamətlərin 
ən başlıcası  şəxsi başlanğıcın bilavasitə və açıq şəkildə ifa-
d
əsidir. Bu ifadəetmə ilə müəllif ön plana çıxır. Nəqletmənin 
birinci şəxs tərəfindən aparılması əsas olsa da memuarların va-
cib 
əlaməti deyil. Memuarlar üçüncü şəxsin dilindən müəllifin 
v
ə ya digər şəxsin şifahi xatirələrinin qələmə alınması nəticə-
sind
ə  də  meydana gələ  bilər. Həm də  məsələ  onda deyil ki, 

əllif yalnız avtobioqrafik memuarlara məxsus xatirələri sü-
jet m
ərkəzi  yaradır.  Əsası ondan ibarətdir ki, onlarda keçmiş 
haq
qında hekayə müəllifin sinfi, siyasi, son dərəcə şəxsi məq-
s
ədlə fərdi mənimsəməsi nöqteyi-nəzərindən qurulur. Beləlik-
l
ə, bütün hadisələr  ya  onların  müəllifə  münasibətində, ya da 

əllifin onlara münasibətində şərh edilir. Memuarlarda mü-
əllif  əsas rol oynayır və həmişə öz tərəfindən danışır. Oxucu 
da  başqa  şəkildə  deyil, məhz onun vasitəsi ilə  nəql olunan 
olay
larda iştirak edir. Onun şəxsiyyəti heç vaxt oxucudan hə-
qiq
əti gizlətməz, çünki müəllifin özü oxucu üçün hadisənin 
can
lı  faktorundan  başqa  bir  şey  deyildir.  Müəllif  şəxsiyyəti 
me
muar janrının əsas yaradıcısı kimi, onun quruluşu nöqteyi-
n
əzəri kimi çıxış edir. Müəllif subyektivliyi hər hansı memua-
rın ayrılmaz xüsusiyyəti ilə, ona məxsus vahid forma ilə keç-
mişin mənzərəsini obyektiv surətdə anlaşılması ilə qarşıda du-
 



Yüklə 4,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   83




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə