1
NADĠR ABDULLAYEV
NĠTQ MƏDƏNĠYYƏTĠNĠN
ƏSASLARI
BAKI - 2013
2
Nadir ABDULLAYEV
NĠTQ MƏDƏNĠYYƏTĠNĠN
ƏSASLARI
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi
tərəfindən dərs vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir
Yenidən iĢlənmiĢ nəĢri
BAKI - 2013
3
Elmi redaktor : prof.Ə.Tanrıverdiyev
Rəyçilər: prof.C.Cəfərov, prof.M.Təhləli,
dos.A.Abdullayev,
dos.B.Muradov,
dos.S.Hüseynov
Abdullayev Nadir Əziz oğlu. Nitq mədəniyyətinin əsasları. Dərs vəsaiti. Bakı,
2013, səh.
Vəsait nitq mədəniyyətinin əsasları, problemin tədqiqi tarixi və nitq mədəniyyətinə
yiyələnməyin əhəmiyyətindən danışılır, mədəni nitqə verilən tələblər, şərtlər, nitqin ifadəliliyini
təmin edən vasitələr və s. yığcam şəkildə şərh olunur.
Burada, həmçinin, nəzakətli danışmaq savadlı və mədəni adamın başlıca keyfiyyəti
kimi qiymətləndirilir. Bu baxımdan nitqin etik normaları ilə bağlı bir sıra fikirlər, mülahizələr
söylənilir, həyati faktlar, nümunələr gətirilir.
Vəsaitdə yeri gəldikcə mədəni nitqə yiyələnməyin üsulları, yolları göstərilir, natiqlərə,
mühazirəçilərə, müəllimlərə, söz sənəti ilə məşğul olan mütəxəssislərə və başqalarına
məsləhətlər verilir.
Vəsait ali məktəb tələbələri, nitq mədəniyyəti və natiqlik sənəti ilə maraqlanan geniş
oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
4
Azərbaycan xalqının dili onun milli varlığını müəyyən edən
başlıca amillərdəndir.
Heydər Əliyev
5
Nitq mədəniyyəti, natiqlik sənəti sahəsində görkəmli tədqiqatçı,
xeyirxah və nəcib insan, professor Ağamməd Abdullayevin ruhuna dərin
ehtiramla.
6
G Ġ R Ġ ġ
Nitq mədəniyyəti ümumi mənəvi mədəniyyətin tərkib hissələrindən
biridir. Xalqımızın müstəqillik və suverenlik əldə etdiyi indiki dövrdə hərtərəfli
inkişaf etmiş şəxslərin tərbiyə olunması tələbi dil mədəniyyətini də vacib məsələ
kimi qarşıya qoyur. Azərbaycan dili hazırda sözün əsl mənasında dövlətimizin
rəsmi dilidir, geniş və şəriksiz ictimai ünsiyyət vasitəsidir. Hər cür dəftərxana
işləri, rəsmi sənədlər, mətbuat, radio və televiziya verilişləri və s. bu dildə aparılır.
Xüsusən, radio və televiziya verilişlərində ayrı-ayrı ixtisas sahələrinə, müxtəlif dil
duyumuna mənsub olan adamlar öz arzu və istəklərini, təklif və tövsiyələrini,
xalqın ədəbiyyatı, tarixi, mədəniyyəti, dövlətimizin daxili və xarici siyasəti və s.
ilə bağlı söhbətlərini öz ana dilində - Azərbaycan dilində şərh edir, söyləyirlər.
Azərbaycan dili qrammatik quruluşuna görə türk dillərinin oğuz qrupuna
daxil olan qədim və zəngin bir dildir. Hazırda Azərbaycanda və ondan xaricdə -
İran, Rusiya, Gürcüstan, Orta Asiya, Avropa ölkələri və b. yerlərdə 40 milyondan
artıq adam bu dildən ünsiyyət vasitəsi kimi istifadə edir.
Azərbaycan dili sabit qrammatik quruluşa, zəngin söz və ifadə ehtiyatına,
zərif səslənmə sisteminə malikdir. Elmi, siyasi, fəlsəfi fikirləri ifadə etmək, bədii,
publisistik təfəkkürün gözəl nümunələrini yarada bilmək baxımından dilimizin
imkanları başqa dillərlə müqayisədə xeyli genişdir. Bu dildə müasir elmi-texniki
proqresin ən incə və mürəkkəb anlayışlarını ifadə etmək mümkündür.
Azərbaycan dilinin gözəlliyi, zənginliyi tarixən alimlərin, yazıçıların, icti-
mai xadimlərin, səyyahların və başqalarının diqqətini cəlb etmişdir. Onların çoxu
Azərbaycan dilini öyrənməyə, bu dildə danışmağa səy göstərmişdir.. Böyük rus
şairi M.Y.Lermontov 1837-ci ildə məktublarının birində dostu S.X.Rayevskiyə
yazırdı: “...dağlar aşdım, Şuşa, Quba və Şamaxıda oldum, Azərbaycan dilini
öyrənməyə başladım. Bu dil burada, ümumiyyətlə Asiyada, fransız dilinin
Avropada olduğu qədər zəruridir” (M.Y.Lermontov. Əsərləri, VI cild, M., 1957,
s.440-441).
Dostları ilə paylaş: |