eJ
ournal
uSa
1
1960
-njy ýylda geçirilen prezident saýlawy ABŞ-nyň
taryhynda iň çekeleşikli geçen saýlawlaryň biri boldy.
Bäsdeşleriň gazanan sesleriniň san taýdan aratapawudynyň şeýle
az bolandygy sebäpli, hatda wise-prezident Riçard M. Niksonyň
tarapdarlary: “Sesleriň adalatly sanalandygyna şübhe bildirmeli”
diýen talaby öňe sürdüler. Nikson bolsa bu pikiri makullamady.
Özüniň bu hereketine ol şeýle düşündiriş berdi: “Hatda netije biziň
peýdamyza bolan bolsa-da, bu dünýä jemgyýetçiliginiň garaýşyna
uly zarba bolardy we, sözüň giň manysynda, demokratiýa oňaýsyz
täsirini ýetirerdi”.
Şeýlelikde, Nikson wise-prezident hökmünde işine girişdi we
Jon Kennediniň saýlanandygy barasyndaky habary resmi taýdan
Senata ýetirdi. Ol çykyşyny şeýle sözler bilen başlady:
“Bu ýagdaý, ýagny prezidentlige dalaşgärlerden
biriniň, özem ýeňlişe sezewar bolan biriniň öz
bäsdeşiniň üstün çykandygyny yglan etmegi
ýaly ýagdaý 100 ýylyň dowamynda birinji gezek
bolup geçýär. Meniň pikirimçe, biziň konstitusiýa
ulgamymyzyň durnuklylygyny, şeýle hem amerikan
halkynyň öz-özüni dolandyryş edaralaryny döret-
mek, sylamak we sarpa goýmak ýaly buýsançly
däp-dessuryny beýan edýän şundan ajaýyp mysal
bolup bilmez. Biziň saýlaw kampaniýalarymyzda
çekeleşikleriň neneňsi dartgynly geçýändigine we
bäsdeşleriň gazanan sesleriniň sanynda sähelçe
tapawudyň bardygyna garamazdan, ahyr netije-
de şowsuzlyga sezewar bolan dalaşgär çykarylan
‘höküm’ bilen ylalaşýar hem ýeňiş gazananlara
goldaw bermek bilen bolýar.”
Niksonyň tankytçylary onuň bu sözlerinde täze saýlaw
kampaniýasynyň açylyş kadryny gördüler. Şular ýaly ýagdaýda päk
ýüreklilik bilen ylalaşmagyň olar tarapyndan syýasy nukdaý nazar-
dan öňden görüjilikli bir hereket diýlip hasaplanylyp bilinjekdiginiň
sebäbi “eJournal USA” žurnalynyň şu sanynyň üns merkezindäki
mowzugy bolup durýar.
Bu aýdaky sanymyzda biz demokratik jemgyýetlerde neneňsi
edip häkimiýetiň erkin we adalatly saýlawlar arkaly halkyň islegi-
ne laýyklykda bir elden başga bir ele geçýändigine göz aýlaýarys.
Sowuk uruş tamamlanaly bäri geçen iki onýyllygyň dowamynda
dünýä döwletleriniň ençemesinde saýlawlar bolup geçdi, emma
olaryň hemmesine hakyky demokratik saýlawlar diýip bolmaz. Kä
halatlarda saýlawlar galplaşdyrylýar, saýlawlar mahalynda wezipede
bolup, şol wezipä täzeden saýlanmak maksady bilen dalaşgärleriň
hataryna goşulanlar ygtyýarlaryndaky artykmaçlykdan ada-
latsyzlykly peýdalanmagy özlerine dereje bilýärler ýa-da olar geçi-
rilen saýlawlaryň netijelerini harbylaryň kömegi bilen ýalana çykar-
makdan gaýtmaýarlar. Eýsem-de bolsa, sagdyn demokratiýanyň bar
ýerinde, edil Niksonyň we onuň tankytçylarynyň pikir edişleri ýaly,
raýatlar saýlawlaryň adalatly geçirilmegine umyt besleýärler we
geçirilen saýlawlaryň netijelerine sarpa goýulmagyny talap edýärler,
şeýdip hem häkimiýetiň bir ýolbaşçydan indiki ýolbaşça asudalyk
ýagdaýda geçirilmegine ýol açýarlar.
Žurnalymyzyň şu sanyna goşant edenler häkimiýetiň bir
elden başga bir ele parahatçylykly geçmegini janly demokratiýa
mahsus bir aýratynlyk diýip hasaplaýarlar. Olaryň pikiriçe,
şular ýaly meýletin raýat we jemgyýetçilik guramalary raýatlary
gyzyklandyrýarlar we habarly edýärler hem-de demokratiýanyň
kanuny, demokratik bolmadyk hereketiň bolsa kanuny däldigi
barasyndaky umumy düşünjäni kemala getirýärler. Bu ýerde top-
lanan makalalar Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda, şeýle hem
özge döwletlerde häkimiýetiň bir elden başga ele geçiş ýollaryna
ser salýar. Şeýle hem biz XXI asyrda bolup geçen özgerişlere,
ýagny täze köpçülikleýin habar beriş tilsimatlarynyň neneňsi edip
raýat jemgyýetini güýçlendirip bilýändigine we şeýle etmek bilen
demokratiýany goldap, has hem pugtalandyrýandygyna syn edýäris.
Žurnalymyzyň şu sanynda makalasyny ýerleşdirenleriň käbirleri:
“Demokratik ýurtlarda ýagdaýyň durnuklylygynyň düýp sebäbiniň
geçirilen saýlawda şowsuzlyga duçar bolanlaryň hiç bir ýeňşiň
hemişelik däldigine, ýeňijileriň geljekki bäsleşikleriň kada-düzgün-
lerini üýtgedip bilmejekdigine we häzir ýeňlişe duçar bolanlaryň
haçan-da bolsa bir gün üstün çykjakdygyna göz ýetirýändigindedir
“diýip nygtaýarlar. 1968-nji ýylda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň
37-nji prezidenti edilip saýlanylan Riçard M. Nikson hem hut şolar
ýaly bäsdeşleriň biridi.
Žurnalyň şu sany barasynda
Halkara maglumat maksatnamalary:
Utgaşdyryjy
Däniel Sribni
Baş redaktor
Jonatan Margolis
Döredijilik müdiri
Maýkl Jeý Fridmen
Jogapkär redaktor
Riçard W. Hakebi
Dolandyryjy redaktor /
Önümçilik dolandyryjysy
Li Törhýun
Internet görnüşini dörediji
Jänin Pöri
Dizaýner
Çlou D. Elis
Žurnalyň şu sanynyň redaktory
Žan Holden
Surat redaktory
Mägi Jonsen Slaýker
Žurnalyň daşynyň dizaýneri
Min Ýao
Geňeşçi
Anita Grin
Žurnalyň daşynda: AP suratlary/ Ýupiteriň suratlary
Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Döwlet departamentiniň
Halkara maglumat maksatnamalary edarasy “eJournalUSA”
(i-Jornal-Ýu-Es-Eý) ady bilen bäş sany elektron žurnaly
− “Ykdysadyýetiň geljegi,” “Global meseleler,” “Demo-
kratiýa degişli meseleler,” “Daşary syýasatyň gün tertibi”,
şeýle hem “Jemgyýet we gymmatlyklar” atly žurnallary
neşir edýär. Bu žurnallar ABŞ-nyň we halkara jemgyýetçi-
liginiň öňünde durýan meseleleri, şonuň ýaly-da ameri-
kan jemgyýetini, gymmatlyklaryny, pikirlerini we edara
gurluşyny giňişleýin beýan edýär.
Žurnal aýda bir gezek iňlis dilinde çapdan çykyp, soň
fransuz, portugal, rus hem ispan dillerine terjime edilýär.
Käbir saýlanan neşirler arap we hytaý dillerinde-de neşir
edilýär. Her žurnal neşir edilip başlanandan bäri geçen ýyl
sanyny we şu ýylda neşir edilen sanyny aňladýan görkeziji
bilen bellenýär.
Bu žurnallarda beýan edilýän pikirler hökmany suratda
ABŞ-nyň hökümetiniň garaýşyny ýa-da syýasatyny
aňladýar diýlip düşünilmeli däldir. ABŞ-nyň Döwlet depar-
tamenti žurnallaryň salgylanýan internet saýtlarynyň maz-
muny ýa-da bu saýtlaryň yzygiderli elýeterli bolmagy üçin
jogapkärçilik çekmeýär. Bu jogapkärçilik diňe şol saýtlary
neşir edýänlere degişlidir. “Awtorlyk hukugy goralýar”
diýlen bellik bolmadyk ýagdaýynda žurnallardaky maka-
lalar, suratlar we illýustrasiýalar ABŞ-dan başga ýurtlarda-
da ulanylyp ýa-da terjime edilip bilner. Ýöne şunuň ýaly
bellik bar bolsa, žurnalda ady agzalan awtorlyk hukugyna
eýe bolan adamlardan rugsat almak gerek.
Halkara maglumat maksatnamalary edarasy şu žurnallaryň
geçen we häzirki sanlaryny birnäçe elektron görnüşinde,
şeýle hem indiki çykjak sanlary barada maglumatlary şu
salgyda ýerleşdirýär: http://www.america.gov/publications/
ejournalusa.html.
Bellikleriňizi ABŞ-nyň öz ýurduňyzdaky ilçihanasyna ýa-
da aşakdaky salgy boýunça redaksiýa iberip bilersiňiz:
Editor, eJournal USA
IIP/PUBJ
U.S. Department of State
2200 C Street, NW
Washington, DC 20522-0501
USA
E-poçta salgysy: eJournalUSA@state.gov
ABŞ-nyň Döwlet DepArtAmenti / 2010-njy ýylyň ýAnwAr Aýy
15-nji Bölüm/1-nji sAn
http://www.america.gov/publications/ejournalusa.html
Prezidentlige saýlanylan Jon Kennedi (çepde) M. Niksony sähelçe
ses tapawudy bilen ýeňen senesinden alty gün soň, ýagny
1960-njy ýylyň noýabr aýynyň 14-ünde Florida ştatynyň Maýami
şäherinde wise-prezident Riçard Nikson bilen bilelikde geçiren
metbugat konferensiýasynyň yzysüre elleşip duran pursatynda.
© AP
suratlary