Evrende yaflam›n varl›¤›n›n
araflt›r›lmas›, profesyonel
bilimciler kadar, hayat›n her
kesiminden insanlar için de en
merak uyand›ran konulardan biri.
San›r›m, yerd›fl› yaflamla, hele
ak›ll› yaflamla temas kurulmas›
haberiyle heyecanlanmayacak çok
az insan vard›r. Birço¤umuz için
bu, belki insanl›¤›n yaflayabilece¤i
en önemli olay›. Çok heyecanl› bir
macera olmas›n›n ötesinde, böyle
bir keflif, bilim, teknoloji ve
yüksek bir olas›l›kla, ayn›
zamanda toplumsal konularda
yeni bilgilere kaynakl›k edecektir.
Tarihte bundan daha önemli çok
az baflka kilometre tafl›
düflünülebilir. Asl›nda bu temas
ya da keflifle sadece geçmifl
tarihimizi daha iyi anlamakla
kalmay›z, gelece¤imizin olas›
tarihi hakk›nda da çok önemli
ipuçlar› elde etmifl oluruz...
Yerd›fl› yaflam konusu son
y›llarda baz› önemli yeni
geliflmelere kaynakl›k etmifltir.
Bunlar aras›nda, son y›llarda
gökbilimcilerin keflfetti¤i, bugün
say›lar› 100’ü aflan gezegeni olan
(ço¤u Günefl-benzeri) y›ld›zlar
say›labilir. Mars’tan düfltü¤ü
hesaplanan bir meteorda, bu
gezegende de yaflam›n bafllam›fl
olabilece¤ine dair ipuçlar› elde
edilmifl bulunuyor. Ay üzerinde,
Mars’ta, Jüpiter’in aylar›nda ve
hatta Günefle en yak›n gezegen
olan Merkür’de donmufl halde
suyun bulunabilece¤i yolunda
ipuçlar› elde edildi. Internet’te
kurulan ve California
Üniversitesi’nin SETI (Yerd›fl›
Ak›ll› Yaflam› Araflt›rma)
Enstitüsü’ne ba¤l› bir sitede, tüm
merakl›lara aç›k bir sitenin
(http://setiathome.ssl.berkeley.ed
u) milyonlar› aflan ziyaretçisi var
ve bunlar, kendi kiflisel
bilgisayarlar›n›n bofl zamanlar›n›
(belki de ço¤u zamanlar›n›!) bu
araflt›rmalarda kullan›lmas› için
gönderilen program ve veri
analizlerine ay›r›yorlar. (fiimdiye
kadar bu siteye ayr›lan bilgisayar
zaman› 300.000 y›l düzeyinde!) .
NASA 1992’de kurup iç politik
nedenlerle kapatmak zorunda
kald›¤› SETI Enstitüsü’nü, yeniden
ve günümüz olanaklar› ve
anlay›fl›yla, Astrobiyoloji Enstitüsü
ad›yla tekrar bafllatma ve
profesyonel çal›flmalar›
destekleme karar› ald›. Son y›llara
kadar yaln›zca radyo teleskoplarla
yürütülen SETI çal›flmalar›, art›k
optik teleskoplarla da Optik-SETI
(OSETI) olarak yürütülüyor.
1962’den beri çeflitli düzeylerde
ve araçlarla yap›lan SETI
çal›flmalar›ndan elde edilen
sonuçlar›n de¤erlendirilmesi
2
Ocak 2003
B‹L‹M
ve
TEKN‹K
KAPIDA B‹R
çal›flmalar› da yo¤unlaflmakta.
Öte yandan, konunun özündeki
büyüleyici çekicilik, her yafltaki ve
her konudaki ö¤rencileri bilimi
ö¤renmeye ve anlamaya teflvik
eden bir m›knat›s görevi de
üstlenmifl. Dünya d›fl› yaflam›
araflt›rma çok farkl› bilimsel ve
teknolojik disiplinleri birlikte ele
almay› ve bunlar›n sentezini
gerektiriyor. Bu alanlar, temel
fizik, kimya, biyoloji ve astronomi
yan›nda, iklim ve atmosfer
bilimleri, ekoloji, evrim, uzay
yolculu¤u teknolojileri, radyo
teleskoplar›n iflleyifl ilkeleri,
bilgisayar teknolojileri, sinyal
analizi, kriptoloji, hatta dil ve
dilin do¤as›.... gibi, hemen genifl
bir listeye ulaflmakta. Bu nedenle,
Dünya d›fl› yaflam konusu,
dünyada çeflitli düzeylerdeki
e¤itim kurumlar›nda (baflta orta
ö¤retim ve üniversitelerde olmak
üzere) yayg›n olarak okutulan bir
konu haline gelmifl durumda. Bu
derslere kay›tlardan, konunun
gençleri özellikle çekti¤ini ve
onlar› bilim ö¤renmeye
özendirdi¤ini anl›yoruz.
Ne yaz›k ki, bu konuda
Türkçe’de çok az güvenilir yay›n
bulunuyor. Ayr›ca konu, UFO’lar
ve benzeri olaylar›n uyand›rd›¤›
ilgi nedeniyle, kolayl›kla bilimd›fl›
mecralara da kayd›r›labilmekte,
bilimsel dayana¤› olmayan
iddialara kaynakl›k edebilmekte.
Dünya d›fl› yaflam araflt›rmalar›n›n
temeli ve bugünkü durumu
hakk›nda, dar kapsaml› da olsa,
bilimsel çerçeveyi veren bir özet
haz›rlayarak Bilim Teknik
okuyucular›na sunmay›
amaçlad›m. Bu yaz›y›
haz›rlarken de, daha önce çeflitli
dergilerde yazd›¤›m yaz›lar,
konferanslarda sundu¤um
tebli¤ler yan›nda, bu konuda
okutulan ders kitaplar›ndan,
bilimsel ve popüler ulusal ve
uluslararas› dergilerden de
yararland›m. Yine de burada
sunulan›n, sadece ufak bir
bafllang›ç oldu¤unu
düflünüyorum. TÜB‹TAK Bilim ve
Teknik okuyucular›, dergilerinde
bu konuda ç›kan güncel yaz›lar›
zaten merakla takip ediyorlar.
Onlardan alaca¤›m›z katk›, tepki
ve uyar›lara bakarak, konunun
daha genifl olarak ele al›naca¤›
bir yay›n›n haz›rlanmas›
zaman›n›n da geldi¤i
kan›s›nday›m....
3
Ocak 2003
B‹L‹M
ve
TEKN‹K
R‹ M‹ VAR?