Oğuk s avaş s onrasi

---

       Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, XIV/1 (Yaz 2014), s.155-178.

 

 

 

S

OĞUK 

S

AVAŞ 

S

ONRASI 

D

ÖNEMDE  

R

USYA'

N

IN 

D

IŞ 

P

OLİTİKASINDA  

Y

AKIN 

Ç

EVRE VE 

O

RTA 

A

SYA  

The Near Abroad And The Central Asia In Russian  

Foreign Policy In The Post-Cold War Era 

 

Mehmet Seyfettin EROL

*

 

Aidarbek AMİRBEK

**

 

 

 

ÖZ 

Rus  dış  politikasında  yakın  çevre  1990'lı  yılların  ilk  yarısında  daha  çok 

federasyonun bütünlüğüne yönelik iç ve dış tehditler kapsamında savunmacı bir 

refleksle  ortaya  çıkan  güvenlik  eksenli  bir  duruşu  yansıtırken,  bu  durum 

Vladimir  Putin'in  iktidara  geldiği  ilk  yıllardan  itibaren  önemli  bir  değişim 

sürecine girmiştir. Nitekim, Putin'in üçüncü kez iktidara gelme sürecinde Rus dış 

politikasında  belirginleşmeye  başlayan  ve  kısaca  Avrasya  birliği  projesi  olarak 

adlandırılan  yeni  entegrasyoncu  süreç,  bundan  sonraki  dönemde  eski  Sovyet 

alanında  daha  etkin  bir  arayışa  işaret  etmektedir.  Bu  alanların  başında  da  Orta 

Asya  gelmektedir.  Bu  hususu  12  Şubat  2013  tarihinde  kabul  edilen  yeni  dış 

politika  konseptinden  de  okumak  mümkündür.  Buna  göre,  Putin  ve  çalışma 

ekibi, Rusya'nın büyük bir devlet olma yolunun Orta Asya'yı da içine alan yakın 

çevre üzerindeki nüfuza bağlı olduğunu ve bu nüfuzu önleyebilecek olası tehdit 

ile  tehlikelerin  güneyden,  yani  Afganistan  üzerinden  gelebileceğini 

belirtmektedirler.  Putin  bu  sorunların  üstesinden  gelebilmek  için  akıllı  gücü 

önemli dış politika enstrümanı olarak görmektedir. 

Anahtar kelimeler; Rusya, Yeni Avrasyacılık, Güvenlik, Orta Asya, KGAÖ 

 

ABSTRACT 

While Russian foreign policy in the first half of the 1990s had a defensive scope 

reflecting a security-oriented stance within the context of the internal and exter-

nal threats towards the integrity of the federation, this situation has changed sig-

                                                

*

Doç.  Dr.,  Gazi  Üniversitesi  Uluslararası  İlişkiler  Bölümü  Öğretim  Üyesi,  Ankara, 

[e-mail] 

**

Gazi  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü,  Uluslararası  İlişkiler  ABD,  Ankara, 

[e-mail] 

---

MEHMET SEYFETTİN EROL-AİDARBEK AMİRBEK 

156 

nificantly from the first years of Vladimir Putin's coming to the power. Indeed, 

after Putin came to the power for the third time, Russian foreign policy has be-

gun  to  crystallize  this  new  integrationist  process,  called  briefly  as  the  Eurasian 

Union project. This process indicates a more effective search in the former Soviet 

Union area. Central Asia is considered as the leading area. This situation can be 

seen in the light of the new foreign policy concept, adopted on 12 February 2013. 

According to this, Putin and his working team point out, that on its path of be-

coming a greater state Russia highly depends on the influence, which it may have 

on the near abroad including the Central Asia. Russia also points out that possible 

threats  and  risks,  which  could  prevent  this  influence,  may  break  out  from  the 

South,  in  other  words  from  Afghanistan.  To  overcome  these  problems,  Putin 

considers the smart power as an important instrument of the foreign policy. 

Key words; Russia, Neo-Eurasianism, Security, Central Asia, CSTO 

 

 

Rus  siyasal  eliti  Orta  Asya'yı  yakın  çevresinin  güney  kanadı  olarak  algılamaktadır  ve  bu 

bölge üzerinden ülkelerine çeşitli geleneksel ile geleneksel olmayan tehditlerin yayıldığına 

inanmaktadırlar.  Bundan  dolayı  Rusya  Orta Asya  bölgesindeki  varlığını  güçlendirmeye  bir 

güvenlik  meselesi  olarak  yaklaşmaktadır  ve  Kolektif  Güvenlik  Anlaşması  Örgütü'nün 

(KGAÖ) olanaklarını güçlendirme siyasetine öncülük tanımaktadır.  

Buna ek olarak, Vladimir Putin'in iktidara gelişiyle birlikte Orta Asya'nın da yer aldığı 

Avrasya'nın  tam  kalbinde  entegrasyon  hareketine  hız  verilmiştir.    2015  yılında  "Avrasya 

Ekonomik  Birliği"  (AEB)  olma  hedefini  taşıyan  bu  entegrasyon  hareketi,  Rusya  açısından 

bölgeyi ekonomik anlamda Moskova merkezli yeniden yapılandırmak için yeni misyonlarla 

ortaya çıkmaktadır. Nitekim,  Putin'in Avrasya alanında başlattığı entegrasyon hareketinin 

felsefi  boyutu  daha  derinden  incelendiği  zaman,  Aleksandr  Dugin'in  fikirleri  çerçevesinde 

filizlenen  "Dördüncü  politik  teorisi"  ile  "Büyük  alan  felsefesinin" yer  aldığını  gözlemleriz.

1

 

Her  iki  görüşün  dayandığı  temel  felsefi  boyutu  ise  Rusya'yı  kendine  özgü  üçüncü  yol 

üzerinden  yeniden  bir  imparatorluk  olarak  doğmasını  sağlamak  ve  Atlantikçi  değerlere 

karşıt  Avrasyacılık  adı  altında  oluşturulan  üst  kimlik  sayesinde  büyük  bir  alana  nüfuzunu 

yaymaktır.  

Yukarıda belirtilen amaçları uygulamak için üçüncü kez Başkanlık koltuğuna oturan 

Putin'in  bu  doğrultuda  kararlı  adımlarla  ilerlediğine  tanık  olmaktayız.  Nitekim,  Putin'in 

2000  yılından  bu  yana  Rusya'yı  yönettiği  süre  içerisindeki  söylemleri  ile  eylemleri  analiz 

edildiğinde, Orta Asya bağlamında Rusya'nın dış politikasının belli bir doktrin çerçevesinde 

                                                

1

  Aleksandr  Dugin'in  büyük  alandan  kastı  Rusya'nın  yakın  çevresidir.  Bilindiği  gibi  Rus 

akademisyenlerin  algısındaki  yakın  çevre  ise  post  sovyet  ülkelerinin  yer  aldığı  topraklarla 

sınırlıdır. Dugin'e göre Rusya yakın çevresi üzerinde nüfuzunu sağlamlaştırmadan, dünyadaki 

konumunu  ve  otoritesini  güçlendiremez.  Bundan  dolayı  Dugin  Rus  siyasal  elite  çeşitli 

entegrasyon hareketleriyle eski SSCB topraklarını yeniden Moskova'ya bağlamayı önermiştir. 

Bkz.  Aleksandr  Dugin,  Çetvertaya  Politiçeskaya  Teoriya:  Rossiya  İ  Politiçeskiye  İdei  XXI 

Veka (Dördüncü  Politik  Teori:  XXI  Yüzyılda  Rusya  ve  Siyaset  Fikirleri),  Amfora  Yayınları, 

Sankt-Peterburg 2009, s. 206. 

---