Onun arabası var
Yüklə 258 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İŞƏ 100 MİNLİK BMW-YLƏ, SƏFƏRƏ 130 MİNLİK MERCEDESLƏ GEDƏN NAZİRLƏR
- YARIM MİLYARD DOLLARLIQ MAŞIN ALINIB
- «XİDMƏTİ MAŞINLARIN ŞƏKLİNİ ÇƏKMƏK OLMAZ»
- HƏR NAZİRLİYƏ AYRICA SƏRƏNCAM
- Nazirlər bahalı maşınları neçəyə alırlar
- OLİQARXLARIN BAHALI AVTOMOBİL PARKI
- «SORĞUNUZU QOVLUĞA TİKMİŞİK»
- TÜRKİYƏ DEPUTATLARI DAHA ŞANSLIDIR
- «TENDER»I UDAN FİRMA LƏĞV OLUNUB
- «TENDERDƏN XƏBƏRİMİZ OLMUR»
- KÖHNƏDƏN NECƏ «TƏZƏ» DÜZƏLDİLİR
- HESABLAMA PALATASI HƏR ŞEYİ YOXLAYIR, BUNU YOX
- PUL AYRILIB, AMMA ELAN YOXDUR
- ƏDLİYYƏ NAZİRİNİ KİRAYƏ MAŞIN GƏZDİRİR
«Onun arabası var...»
Vergilər Nazirliyi 24.12.2009
Onu da əlavə edir ki, nəfsi toxdu, 1973-cü ildən aldığı maşını sürür, nazirlərin mindiyi bahalı avtomobillərə göz dikmir. Ancaq hərdən fikirləşir ki, nə olaydı, bu təmtəraqlı, komfortlu maşınlarda gəzən nazirlərlə camaatın da güzəranı tutuşaydı. İŞƏ 100 MİNLİK BMW-YLƏ, SƏFƏRƏ 130 MİNLİK MERCEDESLƏ GEDƏN NAZİRLƏR Azərbaycan nazirləri komfortu, dəbdəbəni sevir. Bunu ən azı onların mindiyi maşınların qiymətindən görmək olar. Nazirlər, komitə sədrləri «Mercedes S-klass», maşın həvəskarlarının «semyorka» dediyi «BMW-745» markalı maşında gəzir. Məsələn, Fövqəladə hallar naziri Kəmaləddin Heydərovun xidmətində hər iki markadan olan avtomobil durur. Maşın bazarına bələd olanlar bilirlər ki, «Mercedes S-klass»ın qiyməti 130-140 min, «BMW-745»kisə 100 min dollar civarındadır. Elə Nəqliyyat naziri Ziya Məmmədov da, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları naziri Əli Abbasov da bu iki brenddən istifadə edir. Daxili İşlər naziri Ramil Usubov isə bu markalarla yanaşı hərdən JEEP-ə də minir. Spiker Oqtay Əsədov, baş nazir Artur Rasizadə, nazirlər Misir Mərdanov, Fazil Məmmədov, Oqtay Şirəliyev «BMW-745»ə, Zakir Qaralov, Səfər Əbiyev isə «Mercedes S-klass»a minir. 
Ekologiya Nazirliyi Jurnalist Zamin Hacı deyir ki, təqaüdçülərin təqaüdünü və ya həkimlərin, müəllimlərin maaşının artırmaqdan söhbət gedəndə hökumət 1 milyonluq məcburi köçkünü olduğunu bəhanə eləyir: «Amma nazirlərə maşın almaq lazım olanda, bu heç yada düşmür. Harda bahalısı var, onun üstünə əl qoyurlar. Ucuz maşına minəndə yəqin nazirlərin zəri tökülür». YARIM MİLYARD DOLLARLIQ MAŞIN ALINIB Yüksək vəzifəli şəxslərin nəqliyyat komfortunun qayğısını isə elə dövlət özü çəkir: hər il büdcədən nəqliyyat vasitələrinin alınmasına milyonlarla manat ayrılır. Məsələn, son 6 ildə dövlət büdcəsi hesabına avtomobillərin alınması üçün 300 milyon dollardan çox vəsait xərclənib. Amma bu heç də hamısı deyil. Bu sahədə araşdırma aparan «Turan» informasiya Agentliyinin eksperti Anar Xanbəyli deyir ki, xidməti avtomobillər təkcə büdcədən ayrılmış vəsaitlə yox, həm də büdcədən kənar, yəni qazanılan pullarla alınır. Bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, büdcə təşkilatlarının avtomobil parkının yenilənməsinə son altı ildə büdcədən kənar vəsaitlə birgə 500 milyon dollardan çox vəsait xərclənib. «Turan» İnformasiya Agentliyinin eksperti Anar Xanbəyli deyir ki, bu vəsait dövlət büdcəsinin sosial yönümlü ayırmalarından dəfələrlə çoxdur: «Bu rəqəm 150 min yoxsul ailəyə dövlət tərəfindən ayrılan ünvanlı sosial yardımın illik büdcəsinə, ölkə xəstəxanalarına il ərzində ayrılan büdcəyə bərabər, bədən tərbiyəsi, mədəniyyətin, elmin inkişafına ayrılan vəsaitdən isə dəfələrlə çoxdur». Yeri gəlmişkən, bir neçə ilin timsalında bəzi dövlət büdcəsi ayırmalarındakı fərqə baxaq:
Qarabağ əlillərinin maşınla təmin olunmasına isə təxminən yarım milyon manatdan çox vəsait xərclənib. Onlara son illərə qədər Rusiya istehsalı «Oka» maşını verilirdi. Hələ 850 Qarabağ əlili növbə gözləyir. Nazirlər Kabinetinin «Ali və yerli dövlət hakimiyyəti və idarəetmə orqanlarının ştat və xidməti minik avtomobillərinin sayının müəyyən edilməsi» haqqında 1994-cü il tarixli 12 saylı qərarına əlavə edilmiş cədvəldən aydın olur ki, büdcə təşkilatlarına ümumilikdə 360-dan çox xidməti maşından istifadəyə icazə var. Həmin cədvəldə Prezident Aparatı, Milli Məclis, güc strukturları və sonradan təsis edilən dövlət qurumları yoxdur. Ona görə də ümumilikdə ölkədə nə qədər xidməti maşının olmasını dəqiqləşdirə bilmədik. «XİDMƏTİ MAŞINLARIN ŞƏKLİNİ ÇƏKMƏK OLMAZ» Təəssüf ki, rəsmi statistika yalnız şəxsi avtomobillər və bir də ölkədəki minik maşınlarının sayını göstərir, amma dövlət qurumlarının balansında olan avtomobillərin sayını açıqlamır. Maliyyə Nazirliyi də bu rəqəmi ictimaiyyətlə paylaşmaq istəmir. Hər halda, göndərdiyimiz rəsmi məktuba iyirmi gün ərzində cavab ala bilmədik. Maşın parkı barədə danışmaq deyəsən əksər dövlət qurumlarının xoşuna gəlmir. Hətta onların bəziləri maşınlarının şəklinin çəkilməsini də istəmir. Məsələn, Dövlət Gömrük Komitəsinin qabağındakı dayanacaqdakı maşınların şəklini çəkmək istəyəndə mühafizəçi nəinki çəkiliş aparmağa, hətta komitənin qabağında dayanmağa da icazə vermədi.
Qeyri-rəsmi rəqəmlərə görə, 2004-2008-ci illərdə xidməti avtomobillərin sayı artıb. Xidməti avtomobillərin limitləri barədə hökumət on beş il əvvəl bir qərar qəbul eləyib, amma nazirliklər üçün xidməti maşın limiti hansı əsaslarla müəyyənləşir, bu sualın cavabını tapmaq mümkün deyil. Nazirlər Kabineti isə suallarımızı cavabsız buraxdı. «Turan» İnformasiya Agentliyinin eksperti Anar Xanbəyli deyir ki, hökumət nazirliklərə və dövlət komitələrinə avtomobil ayrılmasına ayrı-ayrılıqda sərəncam verir: 
Rabitə Nazirliyi «2003-cü ildə dövlət başçısı 948 nömrəli Fərmanı ilə yalnız dövlət qulluqçuları üçün xidməti nəqliyyat və ya müvafiq kompensasiya verilən vəzifələrin siyahısını, kompensasiyaların miqdarını və verilmə qaydalarının hazırlanmasını Nazirlər Kabinetinə tapşırsa da, hələlik hökumət heç bir iş görməyib. Hazırda, dövlət orqanları üçün xidməti minik avtomobillərin limiti Nazirlər Kabinetinin ayrı-ayrı sərəncamları ilə müəyyən edilir. Adi halda bu o deməkdir ki, məsələn Fövqəladə Hallar Nazirliyi əlavə 50 işçisini maşınla təmin etmək istəyirsə, bununla bağlı Nazirlər Kabinetinə müraciət edir və müvafiq icazə alaraq xidməti avtomobillər parkını genişləndirir. Nəticədə, sözügedən limit durmadan böyüyür. Beş il qabaq dövlət sektorunda çalışan 79 nəfərə 1 xidməti avtomobil düşürdüsə, 2008-ci ilin nəticələrinə görə, artıq 40 nəfərə 1 avtomobil düşür».İqtisadçı Azər Mehtiyev isə limitlə bağlı qanunvericilik bazasının olmamasını hüquqi nihilizm adlandırır. «Bu, idarəetmədə qarmaqarışlıq yaratmağın ən yaxşı üsullarından biridir. Korrupsiya üçün geniş imkan açır. Hər bir nazirlik haqqında fərdi sərəncamların verilməsi daha çox manevr imkanları yaradır. «Yuxarı»ların yanında hansı nazirliyin hörməti, çəkisi varsa, onun təminatı daha yüksək olur».
Durmadan böyüyən limit xərcləri də durmadan böyüdür. Əgər 2004-cü ildə avtomobillərin alınmasına dövlət büdcəsindən təxminən 20 milyon manat ayrılmışdısa, üç il sonra bu rəqəm pik həddə – 86 milyon manata çatmışdı. Yeri gəlmişkən, bəzi iqtisadçı ekspertlər 2007-ni Azərbaycanda «neft bumu» ili kimi xarakterizə edirlər. Həmin ildə ölkəyə külli-miqdarda neft pulları axırdı və büdcənin bu xərci də digər xərclər kimi artmışdı. 
«Nazir-oliqarxların elə bahalı maşın parkı var ki, heç xidməti maşınına minmir də» Nazirlər bahalı maşınları neçəyə alırlar? Yüksək vəzifəli məmurları xidməti avtomobillə hökumət təmin edir. Ancaq hansı nazirin neçə minlik maşına minməsini əsaslandıran bir normativ yoxdur. Əgər baş prokuror Zakir Qaralov qiyməti 120 min dollardan başlayan «Mercedes» minirsə, Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri Hüseynqulu Bağırov təxminən 80 min dollarlıq «BMW-730»a minir. Elə suallarımızı da daha tez və dolğun cavablandıran Bağırovun rəhbərlik etdiyi nazirlik oldu, hətta onlar nazir müavinlərinin də, gələn qonağı da daşıyan maşınların qiymətini, markasını mediadan gizlətmədilər. Hüseynqulu Bağırovun müavinlərini gəzdirən Nissan «Maxima»Lar təxminən 40 min dollara alınıb. OLİQARXLARIN BAHALI AVTOMOBİL PARKI Millət vəkili Pənah Hüseynə görə, büdcədən nəqliyyat vasitələrinin alınmasına ayrılan vəsaitin xərclənmə şəffaflığını müzakirə etməyə vaxt itirməyə dəyməz: «Milyardlarla yeyinti olan yerdə adama deyərlər ki, işi-gücü yoxdur, qəpik-quruş davası döyür. Onsuz da Azərbaycanda tender formal xarakter daşıyır. Özü də nazir-oliqarxların elə bahalı maşın parkı var ki, heç xidməti maşınına minmir də». Bəs Pənah Hüseynin «yeyilən» milyardların qabağında qəpik-quruş» saydığı bu pul necə xərclənib, ictimaiyyətin bundan xəbəri olubmu? Söhbət tenderlərdən gedir. 
Pənah Hüseyn «SORĞUNUZU QOVLUĞA TİKMİŞİK» Tender açıqlamalarını əksər dövlət qurumlarında xoşlamırlar. Ona görə də bəziləri suallarımızı cavabsız buraxdı, bir neçəsi də «gözləyin, bir ay ərzində cavab verəcəyik» söylədi. Hətta Milli Məclisdən bir xanım dedi ki, bəs müdir məktubumuzu ona verib və tapşırıb ki, qovluğa tikək. Sən demə, biz bu sorğunu onlara ona görə göndərmişik ki, qovluğa tiksinlər. Estoniyanın Ədliyyə Nazirliyinə isə emaillə göndərdiyimiz suallara iki-üç gün ərzində cavab aldıq. Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi də sualımıza cavab verdi, amma cavabından yalnız onu bildik ki, qurumda 4 xidməti avtomobil var, üçü də nazirliyin strukturuna aid olan Beynəlxalq Əlaqələr və Hesablaşma Mərkəzinin balansındadır. Bu maşınlar nazir və müavinlərini, aparat rəhbərini, o cümlədən mərkəzin direktoru və müavinini gəzdirir, biri isə xidməti işləri yerinə yetirmək üçün ayrılıb. Bir də onu bildirib ki, avtomobillərin alınması dövlət satınalınmasıyla bağlı qanunvericiliyə uyğun keçirilib. Lap yaxşı. Bəs tender nə vaxt keçirilib? Hansı firmalar iştirak edib? Hansı qiymətlər təklif olunub? Nəhayət, maşınlar neçəyə alınıb, hansı markadır? İki dəfə rəsmi müraciət etsək də, bu sualların cavabını ala bilmədik. İqtisadçı Azər Mehtiyev deyir ki, nazirlik bu sualları cavablandırmamaqla tenderlərin şəffaflıq prinsipini pozub: «Əslində tenderlərin nəticələri rəsmi mətbuatda dərc olunmalıdır. Qalib firmanın adı göstərilməlidir. Biz də bu cür sorğularla bağlı müraciət edirik, susurlar. Çünki bilirlər ki, qanunu pozduqları üçün kimsə onları cəzalandırmayacaq».
Azər Mehtiyev onu da deyir ki, hökumət büdcəni tərtib edəndə nəqliyyat vasitələri üçün ayırdığı vəsaiti əsaslandıran sənədi parlament müzakirəsinə vermir. «Halbuki, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri dəqiq bilirlər ki, hökumətin nə qədər maşına ehtiyacı var, hansı qiymətdə və markada avtomobil alınması nəzərdə tutulub. Yəni hökumət bu faktları əks etdirən sənədi büdcə layihəsinə əlavə edir. Azərbaycanda isə yüksək vəzifəlilərin xidməti avtomobilinin markasını, qiymətini tənzimləyən ümumi qayda, limit yoxdur. Kim neçə manatlıq istəyir, onu da alır».
Uzun müddət Nazirlər Kabinetinin iqtisadiyyat şöbəsinə rəhbərlik edən Oqtay Haqverdiyev isə deyir ki, nazirlər üçün alınan avtomobillərlə bağlı tender keçirilmir: «Onların maşını yuxarıların göstərişiylə təzələnir. Hətta nazir dəyişəndə də göstəriş verilir ki, ona yeni maşın verilsin. İşlədiyim dövrdə xatırlamıram ki, hansısa nazirə maşın alınması üçün tender keçirilsin.
Amma bəzən tender keçirilir. Daha doğrusu, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi 2006-cı ildən bəri bircə maşın alıb. Nazirlikdən deyirlər ki, onların müsabiqəsində üç şirkət iştirak edib: «PM», «Alsu» və «Alba» Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətlər (MMC). Sifarişi «PM» alıb. Biz sorğuda iştirak edən şirkətləri axtardıq. Vergilər Nazirliyindən bildirdilər ki, 2003-cü ildə qeydiyyatdan keçən «PM» MMC-nin 2007-ci ildə qeydiyyatı ləğv olunub, «Alba» adında isə ümumiyyətlə MMC qeydə alınmayıb.
Azər Mehtiyev Bəzi iqtisadçılar hesab eləyirlər ki, adətən tenderlər vaxtı maraqlı şəxslər MMC təsis edib alqı-satqını həyata keçirirlər və sonra da onu ləğv edirlər. Ekspert Natiq Cəfərli deyir, ola bilsin, bu şirkət başqa dövlət qurumlarının alqı-satqısında da iştirak eləyib və sonra da «yoxa çıxıb»: «Tenderlərin və dövlət satın almalarının qeyri-şəffaf keçirilməsi, qanunlara riayət olunmaması, bu sahədə korrupsiya hallarına yol açır. Elə buna görə də, belə «bir günlük» firma və təşkilatların olması heç də təəccüblü deyil. Öz işlərini gördükdən sonra bu tipli firmaların qeyb olması izlərin itirilməsi anlamına gəlir». TENDERDƏ SAXTA RƏQABƏT İqtisadçı Azər Mehtiyev isə deyir ki, ölkədə həm kortirovka sorğuları, həm də tenderlər formal xarakter daşıyır. Xüsusilə bu sahə ictimaiyyətin diqqətindən kənar qaldığı üçün kim necə istəyir, elə də bu vəsaitlə davranır. «Bir çox hallarda say artırmaq üçün müxtəlif firmaların iştirakı təmin edilir, amma bu firmalar da əksər vaxt formal yaradılan qurumlar olur. Yəni guya tenderdə rəqabət var. Bəzən də qalib şirkət sifarişi yerinə yetirəndən sonra ləğv olunur».
Azərbaycanda avtomobil satışıyla məşğul olan şirkətlərdən birinin əməkdaşı Telman Əliyev deyir ki, uzun illərdi avtomobil satışıyla məşğul olsalar da, heç bir dövlət qurumunun tenderində iştirak etməyiblər: «Çünki məlumatımız olmayıb. Nə mənim, nə də digər həmkarlarımın. Bir çox hallarda dövlət qurumları maşın alanda özləri firma yaradırlar. Bu boyda pul niyə hansısa sahibkara getsin ki? Ya da hökumətə yaxınlığıyla seçilən iri şirkətlərə sifariş verirlər. Bu zaman da bizim satdığımız eyni avtomobillə bu iri şirkətlərdə satılan maşınların qiyməti arasında xeyli fərq olur. Dövlət qurumları bazarda daha ucuz olan maşını iki-üç dəfə artıq qiymətə alırlar».
Adının çəkilməsini istəməyən başqa bir şirkətin meneceri isə deyir ki, hökumətlə və ya müvafiq nazirliklə hər hansı əlaqəsi olmayan müəssisələr ucuz və sərfəli maşın təklif edirlər, amma onların xidmətindən yararlanmaq istəyən dövlət qurumu tapılmır: «Hətta belə bir tendensiya da var ki, 2-3 işlənmiş maşınları xarici ölkələrdən ucuz qiymətə alıb əsaslı təmir elətdirirlər və rəngləyirlər, sonra da yeni maşın adıyla dəyərindən bir neçə qat baha nazirliyə alırlar». Başqa araşdırmanın mövzusu da, mətbuat dəfələrlə büdcə hesabına alınan bahalı avtomobillərin bir neçə il sonra dəfələrlə ucuz qiymətə satışa çıxarıldığından yazıb. Və həmin maşınlar yenə də köhnə sahiblərinə qismət olur. HESABLAMA PALATASI HƏR ŞEYİ YOXLAYIR, BUNU YOX Bəs Hesablama Palatası nəqliyyat vasitələri alınması üçün ayrılan vəsaitin necə xərclənməsini araşdırırmı? Qurumun mətbuat xidmətindən deyirlər ki, onlar büdcənin necə xərcləndiyini yoxlayırlar, amma konkret bunu yox. Dövlət Satınalmaları Agentliyi isə nəqliyyat vasitələrinin alınmasıyla bağlı keçirilən tenderlərlə bağlı sualları onlara yox, aidiyyətli qurumlara göndərməyimizi istəyir. Agentliyin şöbə müdiri Zahid Vəliyev AzadlıqRadiosuna müsahibəsində tenderlərin qeyri-şəffaf keçirilməsiylə bağlı səslənən iradları qəbul etmir. 
Nazirlər üçün alınan avtomobillərlə bağlı tender keçirilmir PUL AYRILIB, AMMA ELAN YOXDUR İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım Mərkəzinin rəhbəri Azər Mehdiyevin sözlərinə görə, 2009-cu il üçün onlar hər hansı dövlət qurumunun nəqliyyat vasitəsi almasıyla bağlı elana rast gəlməyiblər. Halbuki, bu il nəqliyyat vasitələrinin alınmasına 25 milyon manat vəsait ayrılıb. Bu vəsaitin hara, necə xərclənməsi də deyəsən, ayrı bir araşdırma mövzusu olacaq. Hər halda gələn ilin əvvəli bilinəcək ki, bu vəsait xərclənib, yoxsa büdcəyə qaytarılıb. ƏDLİYYƏ NAZİRİNİ KİRAYƏ MAŞIN GƏZDİRİR İqtisadçı müsahiblərimiz nəqliyyat vasitələrinin alınması üçün dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaiti qeyri-effektiv xərc sayırlar. Onlar kirayə maşınların xidmətindən istifadəyə üstünlük verən bir çox Şərqi Avropa ölkələrinin dövlət qurumlarını nümunə göstərirlər. Məsələn, Estoniyanın Ədliyyə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Diana Koomus AzadlıqRadiosuna bildirir ki, onların nazirini kirayə götürülmüş «Audi A6» markalı avtomobil gəzdirir: «Eyni markadan olan ikinci maşın da kirayədir. Hər iki maşın üçün ayda təxminən 633 avro ödənilir».
Büdcədə «nəqliyyat vasitələri» maddəsiylə yanaşı «digər maşın avadanlığı» maddəsi də var. Bu istiqamətə ayrılan məbləğ isə heç də az deyil. Son altı ildə 400 milyon dollardan çox vəsait də elə «digər maşın avadanlığı» alınması üçün xərclənib. «Digər maşın avadanlığı» deyəndə Maliyyə Nazirliyi nəyi nəzərdə tutur, təəssüf ki, bunun açıqlamasını nazirlik anlatmaq istəmədi. 2010-cu ildə də hər iki maddə üzrə 133 milyon manatın xərclənməsi nəzərdə tutulur... Yüklə 258 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
