Oruc quliyev amea-nın aspirantı

Yüklə 0,64 Mb.

Pdf görüntüsü

tarix	08.07.2018
ölçüsü	0,64 Mb.
	#54322

Oruc QULİYEV

AMEA-nın aspirantı

BAKI ŞƏHƏRİ KİTABXANA İNFRASTRUKTURUNUN

MÜASİR VƏZİYYƏTİ

(SƏBAİL VƏ BİNƏQƏDİ RAYONLARI NÜMUNƏSİNDƏ)

Açar  sözləri:  Binəqədi  rayonu,  Səbail  rayonu,  kütləvi  kitabxanalar,

kitabxana- informasiya resursları, kadr təminatı.

Ключевое  слово:  Сабаиловский  район,  Бинагадинский  район,  массовые

библиотеки,

библиотечно-информационные

ресурсы,

кадровые

обеспечение.

Key  words:  Sabail  district,  Binagadi  district,  public  libraries,  library-

information resource, provision of cadre.

“Azərbaycanda tarixi kökləri qədimlərə və erkən orta əsrlərə gedib

çıxan milli məktəb təhsilinin təşəkkülü, formalaşması və inkişafı xalqın maddi

və mənəvi mədəniyyətinin təkamülü, dinin yayılması, nəhayət dövlətçilik

ənənəsinin mövcudluğu ilə bağlı olmuşdur. Məktəb təhsilinin meydana

çıxmasında yazının yaranması və xalqın mədəniyyətinin formalaşması

müstəsna rol oynamışdır” (3,677).

Azərbaycan təhsilinin təməlini təşkil edən ümumtəhsil müəssisələri

şəbəkəsi inkişaf edərək müasir mərhələyə gəlib çatmış, onun məzmunu

təkmilləşmiş, müstəqillik illərində onun hüquqi bazası yaradılmışdır. 2006-cı

ilin məlumatına görə Azərbaycanda 1764 məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsi,

4549 gündüz ümumtəhsil müəssisəsi, 107 texniki-peşə təhsili müəssisəsi, 60

orta ixtisas təhsili müəssisəsi, 48 ali məktəb, 384 məktəbdənkənar təhsil

müəssisəsi fəaliyyət göstərir. (3,696)

“Respublika üzrə məktəb kitabxanalarında ali ixtisas təhsilli kadrlar

yalnız 22,4% təşkil edir. Orta ixtisas təhsilli kadrlar 24%-dir. Məktəb

kitabxanalarında kadrların 41%-i orta təhsilli işçilərdir.” ( 5,58)

Məlumdur ki, ümumtəhsil məktəb kitabxanalarının informasiya

resursları şagird və müəllimlərin informasiya təminatının əsasını təşkil edir.

2010-cu ilin məlumatına görə ölkənin 4507 ümumtəhsil məktəblərinin kitab-

informasiya resurslarının ümumi cəmi 23 milyona yaxın olmuşdur. (5,57)

Tədqiqat nəticəsində məlum olmuşdur ki, 2003-cü ildə 129.540

müəllimdən və 1.145.285 şagirddən müvafiq olaraq 60,4% və 88,5%-i

kitabxanalarının istifadəçiləri olmuşdur. Şagirdlərin kitabxana-informasiya

xidməti ilə əhatə olunması səviyyəsi qənaətbəxş hesab edilsə də, müəllimlərin

kitabxana xidməti ilə təminatı müasir tələblərə cavab vermir.

Bakı hələ orta əsərlərdən yaxın və Orta Şərqin iri şəhərlərdən biri

olmuş, beynəlxalq ticarət yollarının ayırıcında yerləşmişdir. X əsrin

axırlarından Şirvanşahlarin əsas şəhərlərindən birinə çevrilmişdir. 1501-ci ildə

Şah İsmayıl Şirvana hücum edərək Bakının ələ keçirmiş, 1538-ci ildə Şirvana

Səfəvilər dövlətinə birləşdirilmişdir. Bakı xanlığı XVIII əsrin ortalarında

yaranmış, 1796-cı ilin yazında (iyunun 13-də) Bakı-rus qoşunları tərəfindən

işğal olunmuşdur. 1918-ci ildən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 1920-ci

ildən Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının, 1991-ci ildən Müstəqil

Azərbaycan Respublikasının paytaxtıdır.

Bakıda 50-dən çox tarixi və memarlıq abidələri var (3,847-848). Bakı

şəhəri eyni zamanda Azərbaycan xalqının mənəvi mədəniyyətinin

formalaşdığı, zənginləşdiyi urbanizasiya mərkəzlərindən biri kimi də

məşhurdur. Bakı şəhəri həm də kitabxana mədəniyyətimizin son iki əsrdə əsas

mərkəzlərindən biri kimi xalqımızın elm, təhsil və iqtisadi cəhətdən inkişah

etməsində müstəsna rol onamışdır.

Bakının kitabxana mədəniyyətinin formalaşmasında oynadığı

misilsiz rol Azərbaycanda kitabxana işinin tarixinin və bütövlükdə

kitabxanaşünaslıq elminin banisi Əməkdar elm xadimi, professor

A.A.Xələfovun 3 cildlik monumental əsərində tarixi ardıcıllıqla tədqiq

olunmuşdur. Bu məqalənin yazılmasında əsas məqsəd müasir dövrdə Bakı

şəhərinin kitabxana infrastrukturunun Binəqədi rayonunun nümunəsində

öyrənmək və təhlil etməkdən ibarətdir.

Məlumdur ki, Bakı şəhəri 11 rayon və 61 qəsəbədən ibarətdir.

Bu rayonlardan biri də Binəqədi rayonudur. Rayonun aşağıdakı

qəsəbələri vardır. M.Ə.Rəsulzadə, Binəqədi, Biləcəri, Xocasən, Sulutəpə, 28

May (3,347)

Statistik məlumatlara görə, Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən 717

kitabxanadan 66-ı Binəqədi rayonunda yerləşir. Bu kitabxanalardan 8-i

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin tabeliyində olan kütləvi kitabxanalardır. 4

kitabxana (6,1 %) elmi müəssisə kitabxanaları, 2-i (3,0) ali təhsil müəssisələri

kitabxanaları, 2-i orta ixtisas təhsili kitabxanaları (3,0), 5-i (7,6 %) texniki

peşə təhsili məktəbləri kitabxanaları, 32-i(48,6%) 3-ü musiqi məktəbi

kitabxanaları (4,5%), 1-i (1,5%) səhiyyə müəssisəsi kitabxanaları, 9-u

(13,6%) isə digər idarə və təşkilatların kitabxanalarıdır. Aparılan araşdırmalar

göstərir ki, Binəqədi rayonunun kitabxana infrastrukturunun Bakı şəhərinin

kitabxana mühitinin kəmiyyət göstəricilərindən heç də geri qalmır. Başqa

sözlə, rayonun kitabxanaları statistik göstəricilərin baxımından şəhərdə

kitabxanaların yerləşməsi arealına əsasən uyğun gəlir.

Hesablamalar əsasında müəyyən olunmuşdur ki, Binəqədi rayonu

ərazisində ölkə kitabxana resurslarının 0,77%-i Bakı şəhəri kitabxana

infrastrukturunun isə 9,2 %-i cəmlənmişdir.

Qeyd etdiyimiz kimi, Binəqədi rayonunun kitabxana-informasiya

infrastrukturunda kütləvi kitabxanalar mühüm yer tutur. Bu kitabxanalarda 8-

ci mikrorayon kütləvi kitabxanasının (1972), S.Rüstəm adına kütləvi

kitabxananı (1973-cü il), Binəqədi qəsəbə uşaq kitabxanasını (1951), Biləcəri

qəsəbəsindəki H.Cavid adına kütləvi kitabxananı (1981), V.Q.Korolenko adına

Mərkəzi Şəhər Gənclər kitabxanasını (1928-ci il), Biləcəri qəsəbə kütləvi

kitabxanasını (30-cu illər), Ə.Cavad adına kütləvi kitabxananı (1970-ci il),

Xoca-Həsən qəsəbə kütləvi kitabxanasını (1938-ci il), Binəqədi qəsəbəsindəki

Ş.Qurbanov adına kütləvi kitabxananı və s. göstərmək olar.

Göründüyü kimi, Binəqədi rayon ərazisində 20-ci illərin sonlarından

kütləvi kitabxanalar yaranmağa başlamış, yeni mərkəzləşmə mərkəzləri

yarandıqca (1970-ci illərdən mikrorayonların yaranması ilə əlaqədar olaraq)

kütləvi kitabxanaların təşkili prosesi də getmişdir. Yeri gəlmişkən onu da qeyd

edək ki, yeni yaşayış massivi olan Sulutəpə qəsəbəsində kütləvi kitabxananın

olub olmaması haqqında təssüf ki, konkret fakt yoxdur.

Binəqədi rayon kütləvi kitabxanalarının kadr resursları aşağıdakı

kimidir (Məlumatlar Azərbaycan kitabxanaları XXI əsrin informasiya

məkanında I və II cild. B.2007 məlumat kitabından götürülmüşdür):

1. 8 mikrorayon kütləvi kitabxanası – 6 kitabxana mütəxəssisi;

2. S.Rüstəm adına kütləvi kitabxanası;

3. Binəqədi qəsəbə uşaq kitabxanası;

4. H.Cavid adına kütləvi kitabxana – 10 kitabxana mütəxəssisi;

5. V.Q.Korolenko adına MŞÇK – 11 kitabxana mütəxəssisi;

6. Biləcəri qəsəbə kütləvi kitabxana – 3 kitabxana mütəxəssisi;

7. Ə.Cavad adına kütləvi kitabxana – 5 kitabxana mütəxəssisi;

8. Xoca-Həsən qəsəbə kütləvi kitabxana – 2 kitabxana mütəxəssisi;

9. Ş.Qurban adına kütləvi kitabxana – 4 kitabxana mütəxəssisi.

Binəqədi rayon kütləvi kitabxanalarının kadr korpusunun təcrübi və

onların təhsil səviyyəsi kitabxana-informasiya resurslarından səmərəli istifadə

aparan faktorlardan biridir.

Rayon 9 kütləvi kitabxanasında çalışan 4,4 kitabxanaçı-biblioqrafdan,

10-u ali ixtisas təhsilli, 8 nəfəri ali qeyri-ixtisas təhsilli, 15 nəfəri orta ixtisas

təhsilli, 2 nəfəri qeyri-kitabxana ixtisas təhsilli, 9 nəfəri orta təhsilli işçilərdir.

Göründüyü kimi, kütləvi kitabxanaların işçiləri içərisində ali və orta

ixtisas təhsilli kadrlar 25 nəfər təşkil edir ki, bu da ümumi kitabxana işçilərinin

56,8 %-ni təşkil edir. Bu da müvafiq göstərici üzrə ümumi ölkə səviyyəsindən

xeyli yüksəkdir.

Binəqədi

rayonunun

kitabxana

infrastrukturunun

informasiya

resurslarının mühüm tərkib hissəsini kütləvi kitabxanaların fondları və digər

informasiya daşıyıcıları təşkil edir.

Rayonun kütləvi kitabxanalarının informasiya resursları aşağıdakı

cədvəldə verilmişdir.

1. 8 mikorayon kütləvi kitabxanası – 73135 nüsxə;

2. S.Rüstəm adına kütləvi kitabxanası – 22541 nüsxə;

3. Binəqədi qəsəbə uşaq kitabxanası – 30215 nüsxə;

4. H.Cavid adına kütləvi kitabxana – 39507 nüsxə;

5. V.Q.Korolenko adına MŞÇK – 93663 nüsxə;

6. Biləcəri qəsəbə kütləvi kitabxana – 25445 nüsxə;

7. Ə.Cavad adına kütləvi kitabxana – 55128 nüsxə;

8. Xoca-Həsən qəsəbə kütləvi kitabxana – 19219 nüsxə;

9. Ş.Qurban adına kütləvi kitabxana – 35799 nüsxə (7).

Kitabxanaların informasiya resurslarının tərkibində kitablar əsas yer

tutur. Kütləvi kitabxanaların fondunda Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

İcra Aparatının hədiyyə etdiyi kitablar xüsusi ilə diqqəti cəlb edir.

Kitabxanaların jurnal, qəzet digər elektron informasiya daşıyıcıları ilə

kompletktləşdirilməsi müasir dövrün tələblərinə cavab vermir.

Məlumdur ki, hər bir informasiya müəsissəsinin işinin əsas keyfiyyət

göstəricilərindən biri onun istifadəçilərə göstərdiyi xidmətin səviyyəsi ilə

bağlıdır.

Binəqədi rayonu əhalinin müxtəlif quruplarına xidmət edir.

Rayonun

kütləvi

kitabxanalarının

istifadəçilərinin

kəmiyyət

xarakteristikası və işin təşkilinin səviyyəsi aşağıdakı kimidir. (bax: cədvəl 1.)

Cədvəl 1

istifadəçilərin sayı

oxucu gəlişi

kitab verilişi

8 mikorayon kütləvi kitabxanası

5005

32777

113784

S.Rüstəm adına kütləvi kitabxanası

1470

12151

20903

Binəqədi qəsəbə uşaq kitabxanası

2831

10812

28742

H.Cavid adına kütləvi kitabxana

2250

122500

25344

V.Q.Korolenko adına MŞÇK

8450

50700

169008

Biləcəri qəsəbə kütləvi kitabxana

2294

9433

23594

Ə.Cavad adına kütləvi kitabxana

1844

22038

61342

Xoca-Həsən qəsəbə kütləvi kitabxana

1120

4386

8423

Ş.Qurban adına kütləvi kitabxana

17620

5909

42610

Cəmi:

42884

270706

493750

Cədvəldən göründüyü kimi, bəhs olunan kütləvi kitabxanalar 42

mindən çox istifadəçiyə xidmət edir. Kitabxanalara gəliş 270706, kitab verilişi

isə 493750 olmuşdur. (7)

Səbail

rayonunda

fəaliyyət

göstərən

ümumtəhsil

məktəb

kitabxanalarından biri M.Rahim adına 7 saylı orta məktəbin kitabxanasıdır.

1928-ci ildə təşkil olumuş kitabxananın ümumi fondu 22736 nəşr vahidindən

ibarətdir. 2008-ci ilin məlumatına görə kitabxanada oxucuların ümumi sayı

289 nəfər, kitabxanaya gəliş 22 və kitab verilişi 22 olmuşdur. Kitabxanada 2

orta ixtisas təhsilli kitabxanaçı çalışır. (4,32-54)

Səbail rayonunda 1938-ci ildən fəaliyyət göstərən ümumtəhsil məktəb

kitabxaanlarından biri də, C.Əsgərov adına 50 saylı orta məktəbin

kitabxanasıdır. Kitabxananın ümumi informasiya resursları 10694 nəşr vahidi

və digər informasiya daşıyıcılarından ibarətdir. Adı çəkilən kitabxana 5 qəzetə

abunə yazılmışdır. 2008-ci ildə kitabxanaya gəliş 2000, kitab verilişi 2000

olmuşdur.

Mehman və Müşfiq Məhərrəm oğlu Nəbiyev qardaşları adına 51 saylı

orta məktəbin kitabxanası 1900-cu ildən fəaliyyət göstərir. Kitabxananın

fondunun ümumi həcmi 3307 nəşr vahidindən ibarətdir. Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin 12 yanvar 2004-cü il tarixli 56 saylı Sərəncamı ilə

kitabxanaya 3743 kitab hədiyyə olunmuşdur. Məktəb kitabxanası 1300

oxucuya xidmət göstərir. Kitabxanaya gəliş 960, kitab verilişi də 960

olmuşdur. Kitabxanada 2 nəfər orta ixtisas təhsilli kitabxanaçı fəaliyyət

göstərir.

Səbail

rayonunda

fəaliyyət

göstərən

ümumtəhsil

məktəb

kitabxanalarından biri də 91 saylı orta məktəbin kitabxanasıdır (1937-ci ildə

təşkil olunmuşdur). Kitabxana fondunun ümumi həcmi 3468 nəşr vahidi təşkil

edir. Azərbaycan Respublikası İcra Aparatı tərəfindən kitabxanaya 3236 kitab

hədiyyə olunmuşdur. 2008-ci ilin məlumatına görə kitabxananın oxucularının

ümumi sayı 800 nəfər, kitabxanaya gəliş 1200, kitab verilişi isə 2100

olmuşdur. Adı çəkilən kitabxanada 2 nəfər işçi çalışır ki, onlardan biri ali qeyri

ixtisas təhsilli, digəri isə orta ixtisas təhsilli kitabxanaçılardır. (6)

132 saylı orta məktəbin kitabxanası 1930-cu ildən fəaliyyət göstərir.

2008-ci ilin məlumatına əsasən söyləmək olar ki, kitabxananın ümumi

informasiya resursları 1263 nəşr vahidi, kitabxanaya gəliş 450 nəfər olmuşdur.

Kitabxanada biri ali qeyri ixtisas təhsilli, digəri isə orta ixtisas təhsilli olmaqla

2 kitabxanaçı çalışır.

Adı çəkilən rayonda fəaliyyət göstərən ümumtəhsil məktəb

kitabxanalarından biri də “İstedad” Beynəlxalq Təhsil Kompleksi 134 saylı

məktəbin kitabxanasıdır. Kitabxananın fondunun ümumi həcmi 5207 nəşr

vahidi təşkil edir. Kitabxana eyni zamanda 12 qəzetə abunə yazılmışdır. 2008-

ci ilin məlumatına görə kitabxana 1400 müəllim və şagirdə xidmət göstərir. İl

ərzində kitabxanaya oxucu gəlişi 1400, kitab verilişi isə 1200 olmuşdur.

Məktəb kitabxanasının işinin təşkilində kitabxananın işçiləri mühüm rol

oynayır. Kitabxanada 1 nəfər ali ixtisas təhsilli, 1 nəfər isə orta ixtisas təhsilli

işçi çalışır.

E.Əliyev adına 162 saylı orta məktəbin kitabxanası 1936-cı ildə təşkil

olunmuşdur. Məktəbin müəllim və şagirdlərinin informasiya təminatının

təşkili və idarə olunması kitabxananın fəaliyyətinin əsasını təşkil edir.

Kitabxananın ümumi informasiya resursları 4289 nəşr vahidi və digər

informasiya daşıyıcılarından ibarət olmuşdur. Fondun əsasını Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin İcra Aparatının hədiyyə etdiyi 3796 nüsxə

ədəbiyyat təşkil edir. Məktəb kitabxanası 1214 oxucuya (müəllim və şagirdə)

xidmət göstərir. 2008-ci ildə kitabxanaya gəliş 210, kitab verilişi isə 200

olmuşdur.

Səbail

rayonunda

fəaliyyət

göstərən

ümumtəhsil

məktəb

kitabxanalarından biri də 163 saylı orta məktəbin kitabxanasıdır. Kitabxana

1964-cü ildə təşkil olunmuşdur. Kitabxananın informasiya resurslarının əsasını

5363 nəşr vahidi təşkil edir. Məktəb kitabxanasında 2 nəfər işçi çalışır ki,

onlardan da biri ali qeyri ixtisas təhsilli, digəri isə orta ixtisas təhsilli

kitabxanaçıdır.

E.Məmmədov adına 189 saylı orta məktəbin kitabxanası Səbail

rayonunda fəaliyyət göstərən əsas ümumtəhsil məktəb kitabxanalarından

biridir. Kitabxananın informasiya resursları 4359 nəşr vahidi və digər

informasiya daşıyıcılarıdır. İnformasiya mənbələri növlərinə görə aşağıdakı

kimi bölünmüşdür:

1. Kitablar – 4359 nüsxə;

2. Elektron informasiya daşıyıcıları – 29;

3. Qəzet – 6 nüsxə, 30 nüsxə not, xəritə, buklet, prospekt və s.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İcra Aparatı tərəfindən

kitabxanaya 500 ədəbiyyat hədiyyə olunmuşdur. Kitabxananın istifadəçilərinin

sayı 640 nəfər, il ərzində oxucu gəlişi 10, kitab verilişi 10 olmuşdur.

O.Mirzəyev adına 190 saylı orta məktəbin kitabxanası 1947-ci ildən

fəaliyyət göstərir. Məktəb kitabxananın fondunun ümumi həcmi 12346 nəşr

vahidindən ibarətdir. Kitabxananın informasiya resurslarının

əsasını

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İcra Aparatı tərəfindən hədiyyə

olunmuş 4155 ədəbiyyat təşkil edir. 2008-ci ildə kitabxana 716 istifadəçiyə

(müəllim və şagird) xidmət göstərmiş, il ərzində oxucu gəlişi 90, kitab verilişi

90 olmuşdur. Kitabxanada 2 nəfər orta qeyri ixtisas təhsilli kitabxanaçı çalışır.

Milli Qəhrəman R.Əhmədov adına 203 saylı orta məktəbin

kitabxanasının informasiya resurslarının əsası 5500 nəşr vahidindən ibarətdir.

Kitabxana 12 qəzetə abunə yazılmışdır. Kitabxana 310 müəllim və şagirdə

xidmət göstərir. 2008-ci ildə oxucu gəlişi 160, kitab verilişi 120 olmuşdur.

Kitabxanada çalışanların ümumi sayı 1 nəfər ibarətdir. Adı çəkilən rayon

ərazisində fəaliyyət göstərən ümumtəhisil kitabxanalarından biri 1966-cı ildə

təşkil olunmuş 236 saylı orta məktəbin kitabxanasıdır. Kitabxananın

informasiya resursları 12502 nəşr vahidi və digər informasiya daşıyıcılarıdır.

Kitabxanada 24 elektron informasiya daşıyıcıları, 12 nüsxə qəzet, 4 nüsxə

jurnal, 30 nüsxə digər materiallar, yəni not, xəritə, buklet, prospekt və s.

vardır. 2008-ci ildə kitabxana 850 istifadəçiyə xidmət göstərmiş, oxucu gəlişi

1840, kitab verilişi 5520 olmuşdur. Kitabxanada 1 nəfər ali ixtisas təhsilli, 1

nəfər isə orta qeyri ixtisas təhsilli kitabxanaçı çalışır.

Səbail rayonunda fəaliyyət göstərən məktəb kitabxanalarından biri də

T.Məmmədov adına 239 saylı orta məktəbin kitabxanasıdır. Kitabxananın

informasiya resursları 3870 nəşr vahidindən və digər informasiya

daşıyıcılarından ibarətdir. Kitabxana 1270 müəllim və şagirdə xidmət göstərir.

2008-ci ildə kitabxanaya oxucu gəlişi 40, kitab verilişi 40 olmuşdur. Səbail

rayonunun orta ümumtəhsil məktəblərinin kitabxanaları və onların əsas

göstəriciləri haqqında aşağıdakı cədvəldən daha aydın təsəvvür əldə etmək

olar. (bax: cədvəl 2)

Cədvəl 2

Binəqədi

rayonunda

fəaliyyət

göstərən ümumtəhsil məktəb

№

A

dı

a

ra

n

m

a

ta

ri

x

i

Fondu

Ist

.ç

il

ər

.

g

əl

iş

i

Ki

ta

b

v

er

.

Kadr potensialı

k

it

a

b

əzet

ig

ər

in

f.

da

şı

yı

cı

.

A

li

A

li

q

/i

x

t

Orta

i

x

t

Orta

q

/i

x

t

Orta

M.Rahim ad.7 saylı orta

mək.kx

1928

9736 5 - 289 22

22 -

- 2 - -

C.Əsgərov ad.50 saylı orta

mək.kx

1938

10665 5 - 299 2000

2000

- -

3 Nəbiyev qardaşları ad.51 saylı

orta mək.kx

1900

3307

1300

960

91 saylı orta mək.kx

1937

3468 10 - 800 1200

2100

- -

132 saylı orta mək.kx

1930

1263 - - 450 -

- -

“İstedad”

Beybəlx.Təh.Komp.134 saylı

mək.kx

1937

5150

1400

1200

E.Əliyev ad.162 saylı orta

mək.kx

1936

4289 -

1214

210

200 -

1 -

8 163 saylı orta mək.kx

1964

5363 -

- - -

- -

E.Məmmədov ad.189 saylı

orta mək.kx

1937

4359

640

10 O.Mirzəyev ad.190 saylı orta

mək.kx

1947

7904 -

716

90 -

2 -

11 R.Əhmədov ad.203 saylı orta

mək.kx

1938

4500

310

160

120

12 236 saylı orta mək.kx

1966

12502 12

850

1840

5520

1 -

13 T.Məmmədov ad.239 saylı

orta mək.kx

1960

3870

270

kitabxanalarından biri R.Əliyev adına 3 saylı orta məktəbin kitabxanasıdır

(1977-ci ildə təşkil olunmuşdur). Məktəbin müəllim və şagirdlərinin

informasiya təminatının təşkili və idarə olunması kitabxananın fəaliyyətinin

əsasını təşkil edir. 2008-ci ilin məlumatına görə kitabxananın ümumi

informasiya resursları 4169 nəşr vahidi və digər informasiya daşıyıcılarından

ibarət olmuşdur. Fondun əsasını Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İcra

Aparatının hədiyyə etdiyi 3865 nüsxə ədəbiyyat təşkil edir. Kitabxana 2 qəzetə

abunə yazılmış, fondda 15 adda digər informasiya daşıyıcısı mühafizə olunur.

Məktəb kitabxanası 680 oxucuya (müəllim və şagirdə) xidmət göstərir.

2008-ci ildə kitabxanaya gəliş 548, kitab verilişi isə 752 olmuşdur. Məktəb

kitabxanasının işinin təşkilində kitabxananın işçiləri mühüm rol oynayır.

Kitabxanada 1 nəfər orta ixtisas təhsilli, 1 nəfər isə orta təhsilli işçi çalışır.

Binəqədi rayonunda 1959-cu ildən fəaliyyət göstərən ümumtəhsil

məktəb kitabxanalarından biri də Rəsulzadə qəsəbəsində yerləşən V.Əzizov

adına 30 saylı orta məktəbin kitabxanasıdır. Kitabxananın informasiya

resursları 2728 nəşr vahidi və digər informasiya daşıyıcılarıdır. İnformasiya

mənbələri növlərinə görə aşağıdakı kimi bölünmüşdür:

1. Kitablar – 1737 nüsxə;

2. Elektron informasiya daşıyıcıları – 53;

3. Digər informasiya mənbələri- 793 (buraya 80 jurnal, 53 qəzet nüsxəsi, 45

nüsxə not, xəritə, buklet, prospekt və s. daxildir);

Kitabxananın istifadəçilərinin sayı 790 nəfər, il ərzində oxucu gəlişi 90,

kitab verilişi 75 olmuşdur ki, bu da kitabxananın fəaliyyətinin çox aşağı

olmasını göstərən göstəricilərdir. Binəqədi rayonunun kitabxanalarının

informasiya resursları 2 milyondan artıqdır (2006477 nüsxə). Bu da Bakı

şəhəri kitabxanalarının informasiya resurslarının 3,6%-nə, ölkə

kitabxanalarının informasiya resurslarının 1,8%-nə bərabərdir. Eyni zamanda

rayonun kitabxana resursları ölkənin şəhər yaşayış məntəqələrində olan

kitabxana resurslarının 2,5%-ni təşkil etməsi də tədqiqat nəticəsində müəyyən

olunmuşdur.(4,175-190). Binəqədi rayonu kitabxanalarının informasiya

resurslarının informasiya mənbələrinin növlərinə görə bölgüsünü aşağıdakı

cədvəldən daha aydın görmək olar. (bax: cədvəl 3)

Cədvəl 3

Kitabxanaların informasiya resursları cəmi:

2006477

O cümlədən:

Kitablar

1737803

86,6%

Elektron informasiya daşıyıcıları

4692

0,2%

Jurnallar

129561

6,5%

Qəzetlər

166795

5,3%

Digər informasiya daşıyıcıları

27626

1,4%

Təhlillər göstərir ki, Bakı şəhəri kitabxanalarının informasiya

resurslarının 64,65%-ni kitablar təşkil etdiyi halda Binəqədi rayonunda bu

rəqəm 86,6% olmuşdur. Digər tərəfdən qəzetlərin də informasiya daşıyıcısı

kimi xüsusi çəkisinin Bakı şəhəri ilə (2,2%) müqayisədə (5,3%) yüksək olması

da diqqəti cəlb edən xüsusiyyətlərindən biridir.

Binəqədi rayonunda olan kitabxanalarda işləyən işçilərin ümumi sayı

155-dir. Bu da Bakı şəhəri kitabxana işçilərinin 4,9%, ölkə kitabxanaçılarının

isə 1,8%-ni təşkil edir.

Binəqədi rayonunda kitabxana işçilərinin təhsil səviyyəsini aşağıdakı

cədvəldən görmək olar. (bax: cədvəl 4)

Cədvəl 4.

Rayon üzrə cəmi

155

100%

O cümlədən

Ali ixtisas təhsilli

27,1%

Ali qeyri-ixtisas təhsilli

20%

Orta ixtisas təhsilli

32,9%

Q/kitabxana üzrə orta ixtisas təhsilli

Ümumi orta təhsilli

11%

Araşdırmalar göstərir ki, Binəqədi rayonu üzrə ali ixtisas təhsilli

kitabxana işçiləri respublika göstəricisindən (18,1%) yüksək, Bakı şəhəri üzrə

olan göstəricidən 10% aşağıdır. Bu da öz növbəsində Binəqədi rayonunda

kitabxanaların ali ixtisas təhsilli kadrlarla möhkəmləndirilməsi zərurətini

meydana çıxarır. Müsbət hal kimi, belə bir faktı qeyd etmək olar ki, bəhs

edilən rayonun kitabxanalarında işləyən orta ixtisas təhsilli kadrların xüsusi

çəkisi (32,9%) istər Bakı şəhəri üzrə (20,5%), istərsə də ölkə üzrə olan

müvafiq göstəricidən (20,2%) yüksəkdir. Sonuncu göstərici üzrə Binəqədi

rayonu Bakı şəhərinin Sabunçu (35,9%) və Xəzər rayonlarından (33,3%) sonra

üçüncü yeri tutur. Aparılan araşdırmaların bir nəticəsi də ondan ibarətdir ki,

Binəqədi rayonu ümumtəhsil məktəb kitabxanalarının ümumi informasiya

resursları 249404 nüsxə informasiya daşıyıcısından ibarətdir ki, bu da rayonun

kitabxanalarının informasiya infrastrukturunun 12,4%-i deməkdir.

Binəqədi rayonunun kitabxana infrastrukturunda mühüm yer tutan

ümumtəhsil məktəb kitabxanalarının istifadəçilərinin ümumi sayı 20128 nəfər

müəllim-işçi və şagirddən ibarətdir. Bu resurslardan səmərəli istifadənin

təşkilində həmin kitabxanaların işçilərinin xüsusi rolunu qeyd etməklə,

kitabxanaya oxucuların gəlişi və dövriyyə göstəricilərinin aşağı olmasını da

xüsusi qeyd etmək lazımdır. Bu ümumtəhsil məktəb kitabxanalarının maddi-

texniki bazasının, o cümlədən müasir informasiya texnologiyaları ilə təchiz

olunmasının səviyyəsi də müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarını da

düşündürməlidir.

Azərbaycan Respublikası Statistika Komitəsinin apardığı monitorinqin

nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, ölkənin 4081 ümumtəhsil məktəb

kitabxanasının 28,8%-i şəhər yaşayış məntəqələrindən, 71,2%-i isə kənd

yaşayış məntəqələrində yerləşir. Binəqədi rayonunun orta ümumtəhsil

məktəblərinin kitabxanaları və onların əsas göstəriciləri haqqında aşağıdakı

cədvəldən daha aydın təsəvvür əldə etmək olar: (bax: cədvəl 5)

Cədvəl 5

№

A

dı

Y

a

ra

n

m

a

ta

ri

x

i

Fondu

Ist

-ç

il

ər

Ox

.

g

əl

iş

i

ta

b

v

er

.

Kadr potensialı

k

it

a

b

Q

əzet

D

ig

ər

in

f.

da

şı

yı

cı

la

rı

A

li

A

li

q

/i

x

t

Orta

i

x

t

Orta

q

/i

x

t

Orta

1 R.Əliyev ad.3 saylı

orta mək.kx

1977 4169 2 12

680

548

752

- 1

2 V.Əzizov ad.orta

mək.kx

1959 1737 80 45

790

1 -

H.Hüseynov

ad.orta mək.kx

1971 3516 3 247

800

99 saylı orta

mək.kx

1963 3954 - -

350

200

125

N.Şərifzadə ad.100

saylı mək.kx

1930 3626 - -

280

230

300

M.X.Axundzadə

ad.102 saylı orta

mək.kx

1964

3631

580

Z.Məmmədov

ad.103 saylı orta

mək.kx

1950

4350

110

A.Məmmədov

ad.115 saylı orta

mək.kx

1967

5370

1267

9 T.Heybətov ad.126

saylı orta mək.kx

1968 23218 3 -

400

1 -

Ə.Şıxlinski ad.135

saylı orta mək.kx

1970 14860 -

660

122

143 saylı orta

mək.kx

1937 19108 -

576

N.Babayev ad.144

saylı orta mək.kx

1978 3228 5 -

550

400

F.İsgəndərov

ad.157 saylı orta

mək.kx

1979

4588

590

Q.Baxşıyev ad.179

saylı orta mək.kx

1936 3720 - -

545

1 -

182 saylı orta

mək.kx

1962 5388 - -

350

1 -

R.İmanov ad.205

saylı orta mək.kx

1937 7037 6 -

350

1015

1 -

E.Sultanov ad.217

saylı orta mək.kx

1963 2862 3 30

640

225

1 1

Ələsgərov ad.244

saylı orta mək.kx

1968 5322 7 -

580

- 1

246 saylı orta mək-

lisey kx

1969 4385 - 2

236

- 1

N.Nərimanov

ad.248 saylı orta

mək-lisey kx

1969

3682

125

E.Həmidov ad.267

saylı orta mək-

lisey kx

1982

5461

1035

752

276 saylı orta

mək.kx

1986 3810 33 -

520

400

1 1

283 saylı orta

mək.kx

1988 26302 6 -

850

- -

Q.Abbasov ad.284

saylı orta mək.kx

1990 2297 -

510

1 -

E.Əliyev ad.297

saylı orta mək.kx

1966 3462 -

2045

240

1 -

İ.Məmmədov

ad.298 saylı orta

mək.kx

1959

6703

971

R.Rüstəmov

ad.299 saylı mək-

lisey kx

1934

3714

1200

100

V.Əvəzov ad.300

saylı orta mək.kx

1932 4513 4 -

1214

- 2

S.Məmmədov

ad.301 saylı orta

mək.kx

1994

2687

315

306 saylı orta

mək.kx

2005 8031 2 -

320

1 -

313 saylı orta

mək.kx

2007 1944 - -

384

- -

314 saylı orta

mək.kx

2007 2365 4 -

588

205

250

- -

Göründüyü kimi, Bakı şəhərinin Nərimanov (5), Yasamal (4), Səbail

(4), Xəzər (4) rayonlarında musiqi məktəbi kitabxanası daha çoxdur. Lakin,

Qaradağ rayonunda yalnız 1 musiqi məktəbi kitabxanasının fəaliyyət

göstərməsi əhalinin daha çox yerləşdiyi rayon üçün müsbət hal kimi

qiymətləndirilə bilməz.

Beləliklə, Bakı şəhərinin kitabxana infrastrukturunda Səbail və

Binəqədi rayonlarının kütləvi kitabxanaları və 2011-ci ildə Bakı şəhərinin

bütün inzibati rayonları üzrə MKS-i yaranmışdır. Bu da əhalinin informasiya

təminatında keyfiyyətcə yeni mərhələnin başlanğıcıdır.

ƏDƏBİYYAT

1. “Kitabxana işi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu.-B.: Azərbaycan qəzeti,

1999.-14 mart.

2. Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə

inkişafı üzrə Dövlət Proqramı// Bakı, Respublika qəz., 2008, 7 oktyabr.

3. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası.-Bakı.: Nurlan, 2007.-s. 847-848

4. Azərbaycan kitabxanaları XXI əsrin informasiya məkanında. I və II cild.-B., 2007.-s. 32-54,

175-190

5. İsmixanova T. Azərbaycan Respublikası Pedaqoji Kitabxanasının müstəqillik illərindəki

fəaliyyəti// Kitabxanaşünaslıq və informasiya: elmi nəzəri və praktiki jurnal. 2010.-№2.-s.58

6. Səbail rayonunun kütləvi kitabxanalarının müvafiq illərə dair hesabatları.

7. Binəqədi rayonunun kütləvi kitabxanalarının müvafiq illərə dair hesabatları.

O. KУЛИЕВ

СОВРЕМЕННАЯ СОСТОЯНИЕ БИБЛИОТЕЧНОГО ИНФРАСТРУКТУРА

ГОРОДА БАКУ(НА ПРИМЕРЕ САБАИЛОВСКОГО И

БИНАГАДИНСКОГО РАЙОНА)

РЕЗЮМЕ

В статье изучены состояния библиотечного инфраструктура, библиотечно-

информационных ресурсов, уровень современного состояние кадрового обеспечения

массовых библиотек Сабаилского и Бинагадинского района города Баку.

O. KULIYEV

THE MODERN STATE OF THE LIBRARY INFRASTRUCTURE OF BAKU CITY

( FOR SAMPLE BINAGADI AND SABAIL DISTRICT)

SUMMARY

In the article examined the status of library infrastructure, library and information resources,

the level of the modern state of the staffing of public libraries Sabail and Binagadi district of

Baku city.

Yüklə 0,64 Mb.

Dostları ilə paylaş: