Osteopatoloji osteogenesiS

OSTEOPATOLOJİ

• OSTEOGENESİS

• ve

• KEMİK MORFOLOJİSİ

OSTEOPATOLOJİ-2

• İskelet sisteminin en büyük kısmını kemikler oluşturur.

• Fakat bu da büyük bir mimari harikası olarak vücut ağırlığının %3-4’ünü geçmez.

• Halbuki inşaatlarda binayı taşıyan kolon ve kirişlerin oranı bunun 10 mislinden daha fazladır.

• Diğer elemanlar: Kaslar, tendon ve fasyalar ile eklemlerdir.

OSTEOPATOLOJİ-3

• OSSİFİKASYON, OSTEOGENESİS:

• İntrauterin hayatın 7-8. haftalarında başlar.

• Bu dönemde bağ dokusunun kemiğe dönüşmesi şeklindeki “DİREKT KEMİKLEŞME” görülür. Buna

• “DESMAL KEMİKLEŞME” ve

• “İNTRAMEMBRANÖZ KEMİKLEŞME” de denir. Bu yola klavikula ve kalvarium oluşur. (K: Kemikleşme).

OSTEOPATOLOJİ-4

• Kemikleşmenin ikinci şekli PERİKONDRAL KEMİKLEŞME’dir.

• Bu olay fetal periyotta başlar.

• İstikbaldeki uzun kemiklerin kıkırdak eksen çubukları çevresinde kemikleşme olur.

• Erişkinlerde bu tarz kemikleşme ile kemik manşetlerinin yenilenmesine PERİOSTAL K. de denir.

OSTEOPATOLOJİ-5

• EN(do)KONDRAL K.

• Yine fetal periyot esnasında ilk kez epifizle damardan zengin metafiz arasındaki sınır bölgesinde vuku bulur ve sürüp gider.

• ENDOSTAL K.: Erişkinde bütün hayat boyunca sürüp giden bu kemik yapım-yıkımına denir.

• Bu sonuncular İNDİREKT (İKAME) K.’DİR.

OSTEOPATOLOJİ-6

OSTEOPATOLOJİ-7

• Enkondral kemikleşme kemiklerin uzunluğuna büyümesini yani uzamasını, periostal kemikleşme enine büyümesini yani kalınlaşmasını sağlar.

• Her iki k., bir denge içinde sürüp gider.

• Her iki yolla meydana gelen kemikler aynı histolojik yapıda olur.

• Fizyolojik ve patolojik şartlara cevap vermede farklı davranmazlar. Ancak uzun ve kısa/yassı kemiklerde nicelikleri farklıdır.

OSTEOPATOLOJİ-8

• KEMİK GELİŞİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER:

• A) HORMONAL FAKTÖRLER:

• 1. STH: Epifiz kıkırdak plağındaki hücreler başta olmak üzere pek çok hücrenin proliferasyonunda etkili olurlar.

• 2.TİROKSİN: Hipertiroidi halleri hariç erişkinlerde (+) etkilidir.

OSTEOPATOLOJİ-9

• 3. GONADAL HORMONLAR ve BÖBREKÜSTÜ BEZİNİN ANDROJENLERİ:

• Bunların inhibitör etkileri vardır.

• Puberteden önce kastrasyon yapılırsa, “ÖNÜKOİD DEVLİK” ortaya çıkar.

• Kadınlarda epifiz çizgileri daha erken kapanması ve ince kalması erken seksüel olgunlaşmaya bağlıdır.

OSTEOPATOLOJİ-10

• 4. PARATHORMON (PTH):

• Ca++ metabolizmasının en önemli regülatörü olan PTH, osteoklastların sayısını ve aktivitesini arttırmak suretiyle kemik gelişimini etkiler.

• Paratiroid hipo- ve hiperfonksiyonları önemli sonuçlar doğurur.

OSTEOPATOLOJİ-11

• B. NON-HORMONAL FAKTÖRLER:

• 1. Sıcak: (+)

• 2. Soğuk: (-)

• 3. Basınç: (-)

• 4. Radyasyon (iyonizan ışınlar): (-)

• 5. Bazı gıda eksiklikleri: (-)

• 6. Bazı osteomiyelit ve kırıklardan sonra uzun kemiklerin epifiz kıkırdağında aşırı damar proliferasyonuna bağlı olarak faaliyet artabilir.

OSTEOPATOLOJİ-12

• KEMİĞİN YAPISI:

• Bağ dokusunun özel bir formudur.

• Ara maddesi ve hücreleri vardır.

• Ara maddesi: Kalsiyum-hidroksiapatit’tir.

• Formülü: 3Ca3(PO4)2 Ca(OH)2’dir.

• Kemiğin sertliğini sağlar.

• Ayrıca kollagen lifleri ve bunları bir arada tutan polisakkarit tabiatında bir madde bulunur.

OSTEOPATOLOJİ-13

• HÜCRELERİ:

• 1. OSTEOSİTLER: Esas hücreleri olup kalsifiye matriks içinde bulunur.

• Her hücre çok ince kanalcıklardan geçen çok ince sitoplazmik uzantılarla hem birbirleriyle, hem de kan damarlarıyla bağlıdır: Beslenme ve solunumu sağlar.

• 2. OSTEOBLASTLAR: Gelişmekte olan kemik lamellerinin yüzeyinde yer alan iri, poligonal, hafifçe köşeli, iri nükleuslu, belirgin nükleoluslu kemik yapıcı hücrelerdir.

OSTEOPATOLOJİ-14

• 3. OSTEOKLASTLAR:

• 5-10 nüveli, iri, düzensiz, daima kemik rezorpsiyon yüzeylerine yakın yerlerde bulunan lakunalar içinde yerleşik hücrelerdir.

• Proteolitik enzimleriyle yıkıma katılır.

• Pek çok patolojik olayda sayıları artar.

• Kemik dışındaki patolojik olaylarda da benzer dev hücrelerine sıkça rastlanır.

• 4. KEMİK SİNÜSLERİNİN ENDOTEL HÜCRELERİ

OSTEOPATOLOJİ-15

• Kemikler makroskopik ve mikroskopik yapısına göre “kompakt”(kortikal) ve kansellöz (medüller, “süngerimsi) kemiklerin bir karışımıdır.

• Erişkinde her iki tip kemik hemen tamamen lamellar bir yapıdadır.

• Bu lamellar kemiğin tabakaları birbirine paraleldir; fakat aykırı istikametlerde seyreder. Bu özellik rutin H-E boyalı kesitlerde değil de, AZAN vb. özel boyalarla veya polarizasyon mikroskobuyla çok belirgin olarak görülebilir.

OSTEOPATOLOJİ-16

• Başlıca 4 tip lamellar kemik vardır:

• 1. Sirkumferansiyal

• 2. Konsantrik

• 3. İnterstisyel

• 4. Trabeküler

OSTEOPATOLOJİ-16

• WOVEN BONE: Embryoda veya küçük çocuklarda ya da erişkinlerde bazı patolojik hallerde buna benzemeyen lamelsiz bir kemik görülür. Buna ‘kaba lifli’ veya ‘örgülü’ kemik anlamına gelen “WOVEN BONE” adı verilir.

• Erişkinde bulunması her zaman patolojiktir.

• Burada kemik ara maddesini oluşturan kollagen lifleri normal lamellar kemikte olduğu gibi tabakalar oluşturmazlar; düzensiz yerleşimlidirler.

OSTEOPATOLOJİ-17

• Kemiklerin ince yapısında bir kanal sistemi vardır: HAVERS KANALLARI SİSTEMİ.

• Bu sistem kortikal kemiği oluşturur.

• Bunlar kabaca silendir şeklinde yapılardır.

• Az-çok kemiğin uzun eksenine paralel bir seyir gösterirler; enine kesitleri yuvarlak veya ovoiddir.

• Etrafında konsantrik yerleşmiş lameller vardır.

OSTEOPATOLOJİ-18

• Kemikte ortadaki/merkezdeki bir Havers kanalının çevresinde yer alan konsantrik lameller sistemine OSTEON adı verilir.

• Bunların her biri, kemiğin en küçük bir ünitesidir. Böbreklerdeki nefronlar gibi.

• Ortadaki kanal içinde kapiller vasfında bir veya birden fazla damar bulunur.

OSTEOPATOLOJİ-19

• Her bir osteon çevresindeki dokulardan SEMENT adı verilen bir çizgiyle ayrılmıştır.

• Bu çizgi H-E ile koyu mor renkte boyanır.

• HAVERS KANALLARI SİSTEMİ SÜNGERİMSİ KEMİKTE YOKTUR.

• Ancak yer yer sement çizgilerine rastlanır.

• Kemiğin PAGET hastalığı gibi bazı hastalıklarda bu çizgiler kalınlaşır; düzensizleşir.