Otonom siNİr sistemi ve akupunktur dr. Mehmet Tuğrul Cabıoğlu

OTONOM SİNİR SİSTEMİ ve AKUPUNKTUR

• Dr. Mehmet Tuğrul Cabıoğlu

• İstemsiz, visseral ve vegetatif sinir sistemi

• İstek dışı çalışan iç organları innerve

• Kalp, kan damarları, düz kas, bezler ve yağ dokusunu innerve

• Viseral fonksiyonları hızla değiştirebilir

• Visseral reseptörler afferent otonom yol

• MSS efferent yol

• visseral organlar

• OTONOM VE SOMATİK SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

• Somatik motor nöronların hücre gövdeleri MSS’de ve miyelinli aksonları doğrudan iskelet kaslarına

• Otonom sinirler MSS’den çıkan aksonları yolları üzerinde mutlaka MSS dışındaki bir gangliyonda sonlanır; pregangliyonik aksonlar miyelinli, postgangliyonikler ise miyelinsiz

• Somatik sinirlerin çapları büyük (14-19μ) ve impuls hızı (120 m/sn) fazla

• Otonom sinirlerde çaplar küçük (presinaptik 3μ, postsinaptik 0.3-1.3μ), hızı (presinaptik 2-14 m/sn, postsinaptik 2 m/sn) yavaş

• Somatik sinir yaralanır veya kesilirse bu sinirin innerve ettiği kas dejenere olur ve atrofiye

• Otonom sinirde ise, organ çoğunlukla dejenere olmaz. Organ morfolojik bakımdan aynı ve fonksiyonu bir dereceye kadar devam

• Somatik sinirler isteğimizle aktive ettiğimiz

• Otonom sinirler isteğimiz dışında fonksiyon yapan organları

OTONOM KONTROL MERKEZLERİ

• OTONOM KONTROL MERKEZLERİ

• Serebral korteks kısımları, özellikle limbik korteks otonom sistemi...

• Hipotalamus

• Sıcaklık (Posterior hipotalamus)
• Doyma merkezi (ventromedial) ve Açlık merkezi (Lateral hipotalamusta)

• Pons

• Pnömotaksik ve Apnöstik merkezler

• Medulla Oblangata

• Kardiak merkez
• Vazomotor merkezler (Vazokonstrüktör merkez ve vagal parasempatik merkezi)
• Dorsal ve ventral solunum grubları
• Vestibular çekirdekler (Dengeye katkısı olur)

• Otonom Sinir Sistemi

• Parasempatik

• • “Dinlen ve beslen; Kestir ve sindir “

• • Vücudu “yenileyen”sistem

• Sempatik

• • “Savaş veya kaç!“

• • Enerji gerektiren faaliyetler

Sempatik Parasempatik

• Sempatik Sistem

• 1. 1. Nöron hücreleri medulla spinaliste

• 2. Pregangliyoner lifler kısa, postgangliyonerler lifler uzun

• 3. Pregangliyoner lifler miyelinli, postgangliyonerler miyelinsiz

• 4. Gangliyonlar organdan uzak, bir pregangliyoner lif birçok postgangliyoner lif verir; ortalama 1/20

• Sempatik Sistem

• Preganglionik nöron

• •Kökeni: T1- L2

• •Transmitter: Ach

• Ganglionlar

• •Sempatik zincir, kollateral ganglion, adrenal medulla*

• Reseptör: Nikotinik Ach

• Postganglionik nöron

• •Transmitter: Norepinefrin

• Hedef organ

• Reseptör: Adrenerjik

• Parasempatik Sistem

• 1. 1. nöron hücresi mezensefalon, bulbus ve medulla spinalis’in sakral segmentinde

• 2. Pregangliyoner lifler uzun, postgangliyonerler kısa

• 3.Pregangliyoner lifler miyelinli, postgangliyonerler miyelinsiz

• 4. Gangliyonlar organdan yakın ve hatta organın içinde

• 5. Bir pregangliyoner lif bir postgangliyoner lif

•  Parasempatik Sistem

• Preganglionik nöron

• • Kökeni: Beyin sapı (III, VII, IX, X), sakral 2-4

• • Transmitter: Ach

• Ganglionlar

• • Hedef dokuya yakın

• Reseptör: Nikotinik Ach

• Postganglionik nöron

• • Transmitter: Ach

• Hedef organ

• Reseptör: Muskarinik Ach

• Sempatik Sinirlerin Segmental Dağılımı

• Omurilikten ayrılan sempatik liflerden,

• T-1’den çıkanlar kafaya,

• T-2’den çıkanlar boyuna,

• T-3, T-4, T-5 ve T-6’dan çıkanlar toraksa,

• T-7, T-8, T-9, T-10 ve T-11’den çıkanlar abdomene,

• T-12, L-1 ve L-2 ’den çıkanlar bacaklara

Adrenal Medulla Pregangliyoner sempatik sinir lifleri sinaps yapmadan omuriliğin intermediyolateral boynuzundaki hücrelerden çıkarak sempatik zincir ve splanknik sinirler yoluyla ilerleyip sonunda adrenal medullaya ulaşır Embriyolojik olarak sinir dokusundan gelişir Postgangliyoner nöronların analoğu

• Sempatik Sistemin Etkileri

• Gözbebeğinde genişleme, alfa reseptörleri

• Kalp hızı, kasılma gücü, uyarılabilme ve iletilebilme yeteneği artar, beta 1 reseptörleri

• • Damarlarda genişleme beta 2 reseptörleri ile fakat sıklıkla vazokonstrüksiyon alfa reseptörleri

• • Bronşioller genişleme beta 2 reseptörleri

• Gastrointestinal sistemde peristaltizmin inhibisyonu beta 2 reseptörleri

• İntestinal sfinkter kontraksiyonu alfa reseptörleri

• Mesane sfinkterinin kontraksiyonu, alfa reseptörleri

• Mesane duvar relaksasyonu, beta 2 reseptörleri

• Yağ yıkımı artar, beta 1 reseptörleri

• Glikojenoliz, beta 2 reseptörleri

• Uterus relaksasyonu, beta 2 reseptörleri

• Sempatik stimulasyonla, bazal metabolizma %100’e artma

• Sempatik sistemin uyarılması, mental aktivitede artma

• Sempatik sistemin uyarılması, peniste ejakülasyon

• PARASEMPATİK SİNİR SİSTEM

• X. kranial siniri

• Tüm parasempatik sinir liflerinin yaklaşık %75’i vagus siniri içinde seyrederek tüm göğüs ve karın bölgelerine dağılır

• Kalbe, akciğerlere, özafagusa, mideye, ince bağırsakların tümüne, kolonun proksimal yarısına, karaciğere, safra kesesine, pankreasa ve uterusun üst bölümlerine giden parasempatik sinirleri verir

• III. kranial sinir

• Pupillanın sfinkterine ve gözün siliyer kasını innerve

• VII. kranial sinir

• Gözyaşı, nazal, submandibular ve sublingual bezleri innerve

• IX. kranial sinir

• Parotis bezini innerve

• Sakral parasempatik lifler

• Medulla spinalisin her iki yanındaki sakral pleksusu S 2-4 kökleri düzeyinde

• Periferik lifleri inen kolonu, rektumu, mesaneyi, üreterlerin alt bölümünü ve dış genital organları innerve

• Parasempatik Sistemin Etkileri

• • Pupillada daralma

• • Bronşiollerde kasılma

• • Kalbte yavaşlama

• • Barsağın düz kaslarını uyarır, sfinkterleri gevşetir

• • İnsülin salgısı artırma

• • İdrar atımını artırma

• • Peniste ereksiyon

• Kolinerjik ve Adrenerjik Lifler-Asetilkolin ya da Norepinefrin Salgılanması

• Sempatik sinir uçlarının çoğundan norepinefrin, parasempatik sistemin terminal sinir uçlarından asetilkolin

• Ancak ter bezleri, piloerektör kaslar ve bazı kan damarlarının postgangliyoner sempatik lifleri kolinerjik

• Sempatik ve parasempatik sinir sistemlerin her ikisinde de bütün pregangliyoner nöronlar kolinerjiktir.

• Sempatik ve Parasempatik Sistemin Karşılaştırıması

• Sempatik uyarı, göz bebeğinin radyal dilatör kasının kasılmasına ve göz bebeğinin büyümesine

• Parasempatik uyarı, göz bebeğinde büzücü kasın kasılmasına ve pupillanın daralmasına

• Sempatik uyarı, salgı bezlerine direk etki ederek fazla miktarda mukus ve enzim içeren yoğun bir salgı

• Parasempatik uyarı, burun, göz yaşı, tükrük ve birçok gastrointestinal bezlerin kuvvetle uyarılmasına ve çoğunlukla bol miktarda sulu sekresyon yapılmasına

• Sempatik stimulasyon, sistemik kan damarlarının damarlarını daraltır

• Parasempatik uyarı kan damarlarına etkisiz

• Sempatik stimulasyon, kalbin atım güçünü ve kan akışına karşı direnci artırarak arteriyel basıncı yükseltirler.

• Orta derecede parasempatik uyarı, kalbin pompalama güçünü azaltırken periferik direnç üzerine etkisi yoktur. Normal etkisi kan basıncını hafif derecede düşürmektir. Güçlü parasempatik uyarı kalbi hemen tamamen durdurabilir ve arteriyel basıncı tamamen düşmesine

• Sempatik uyarı kalp hızını, kasılma gücünü ve uyarılabilme yeteneğini artırır.

• Parasempatik uyarı genelde ters etkiler yapar.

• Güçlü sempatik stimulasyon, gastrointestinal sistemde peristaltizmi inhibe eder ve sfinkter tonusunu artırır.

• Parasempatik uyarı, genellikle periztaltizmi artırır ve sfinkterleri gevşeterek, içeriğin kanal boyunca hızla ilerlemesini sağlar. Bu ilerletici etki birçok gastrointestinal bez sekresyon hızının eşzamanlı artışı ile birliktedir.

• Back-Shu ve Huatua-Jiaji Noktaları

• Back-shu noktaları; Du meridyeninden 1.5 cun lateralde mesane meridyeni üzerinde bulunan noktalar

• Huatua-Jiaji Noktaları; Du meridyeninden 0.5 cun lateralde bulunan noktalar

• Bu noktalar özellikle visceral organların fonksiyonel bozukluklarında kullanılır, mide ve intestinal motilite bozuklukları, mesanenin fonksiyonel bozuklukları

• Huatua-Jiaji Noktaları aynı segmenteki Back-Shu noktaları ile aynı indikasyonlara

• Akc. Hast. 3. Torasik Vertebra UB-13

• Kalp Hast. 5. Torasik Vertebra UB-15

• Kara. Hast 9. Torasik Vertebra UB-18

• Saf. Hast. 10. Torasik Vertebra UB-19

• Dalak Hast. 11. Torasik Vertebra UB-20

• Mide Hast. 12. Torasik Vertebra UB-21

• Böb. Hast. 2. Lumbal Vertebra UB-23

• Kalı Hast. 4. Lumbal Vertebra UB-25

• İnc. Hast. 1. Sakral Vertebra UB-27

• Mesa. Hast. 2. Sakral Vertebra UB-28

• Organ Back-Shu Noktaları ve Dermatom Otonom Liflerin

• Lokalizasyonu Segmental Dağılımı

• Akc. UB 13 – T 3 T 3 T 1-4 sempatik lifler

• Kal. UB 15 – T 5 T 5 T 1-5 sempatik lifler

• Kara. UB 18 – T 9 T 9 T 7-9 sempatik lifler

• Saf. UB 19 – T 10 T 10 T 7-9 sempatik lifler

• Dal. UB 20 – T 11 T 11 T 5-12 sempatik lifler

• Mi. UB 21 – T 12 T 12 T 5-12 sempatik lifler

• Böb. UB 23 – L 2 L 2 T 10 – L 2 sempatik lifler

• Kal. UB 25 – L 4 L 4 S 2 – 4 parasempatik lifler

• Mesa. UB 28 – S 2 S 2 S 2 – 4 parasempatik lifler

• Mesanede Otonom Sistem İnnervasyonu ve Akupunktur Uygulaması

• Duyusal uyarılar pelvik sinirlerle sakral segmente

• Parasempatik innervasyonu pelvik sinirlerle S-2 ve S-4 düzeyinde

• Sempatik innervasyon T-11 ve L-2 düzeyinden çıkar, iç sfinkterterdeki alfa adrenerjik reseptörleri ve detrüsör kaslardaki beta reseptörleri

• Somatik innervasyon dış sfinkterine iskelet motor lifler pudental sinirler

• Üst merkezler frontal lob parasantral bölüm, ponsta koordinasyon merkezi

• Yansıyan Ağrı

• Visceral ve derideki nociceptörlerin uyarılmasıyla sonucu uyarıyı taşıyan aksonların medulla spinalise gidiş yolu aynı

• Bu iki farklı kaynaktan gelen nöronlar medulla spinaliste sinaps yapar

• Böylece visseral organlardaki ağrı aynı zamanda derideki belirli bölgelerde de hissedilir

• Viscero-cutaneous Refleks

• Visceral organlarda fonksiyonel veya organik rahatsızlıklar deride ilgili alanlarda ağrı ve hasssasiyet neden olmakta

• Safra kesesi ağrısı aynı anda sağ hipokondrium derine yansıyor, aynı şekilde mide ağrısının epigastrium üzerine yansıması

• Cutaneal Visseral Refleks

• Deride meydana gelen uyarı ilgili visceral organı etkiler.

• Akut angina pectoris geçiren hastaya gögüs ön duvarında deri üzerinde hassas noktaya prokain ejeksiyonu precordial ağrıya daha hızlı cevap verildiği

• Viscero-cutaneal ve Cutaneal Viseral Reflekler ile Akupunktur Noktaları

• St 12 noktası mide’nin Front-Mu noktası, mide motilite bozukluklarında bu nokta hassas ve ağrılı

• Ren 3 noktası mesane’nin Front-Mu noktası, mesane hipotoni’sinde hasas ve ağrılı

• St 25 noktası kalın barsağın Front-Mu noktası, barsak motilitesinin azaldığı durumda hassas ve ağrılı