1
Səviyyə
Oxu pilləsi
Uşaqlar üçün səviyyələrə bölünmüş uşaqlar üçün kitablar
XVIII
This product is made possible through the generous support of
the All Children Reading partners: the United States Agency
for International Development (USAID), World Vision and the
Australian Agency for International Development.
It was prepared by Centre for Civil Integration and Inter-
Ethnic Relations and does not necessarily reflect the views of
the All Children Reading partners.
“Hər bir uşaq oxumalıdır – inkişaf üçün böyük çağırış” proqramı
tərəfdaşların - ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAID),
World Vision və Avstraliya Beynəlxalq Agentliyinin (Australian
AID) dəstəyi ilə həyata keçirilmişdir.
Kitab
“Vətəndaş
İnteqrasiyası
və
Millətlərarası
Əlaqələr
Mərkəzi”tərəfindən hazırlanmışdır və proqram tərəfdaşlarının
nəzərlərini əks etdirməyə (və ya uyğun gəlməyə) bilər.
Mətnlər üzrə işləyirdilər: Şalva Tabatadze, Natiya Qorqadze, Elene
Cacanidze, İrine Şubitidze, Tamar Antadze, Maya İnasaridze.
Redaktor – Kaxa Qabuniya.
Cildləmə və illüstrasiyalar: İlya Çrelaşvili, Ana Beridze, İrakli
Pirtsxalaişvili.
Tərcüməçi: Qızxanım Əhmədova.
Tbilisi, 2013
1
Giriş
Hamı bilir ki, Mexiko Meksikanın paytaxtıdır.
Gəlin, indi Mexikoya səfər edək. Bu möhtəşəm şəhərin
əsasının qoyulması tarixi ilə tanış olaq, bu şəhər haqqında
maraqlı faktlarla tanış olaq və Mexikonun gözəl və maraqlı
yerlərini gəzək. Gəlin, Mexikoya səfər edək.
2
Mexikonun əsasının qoyulma tarixi
Mexiko Meksikanın paytaxtıdır. Müasir Mexiko
qədim şəhər – Tenoçtitlanın yerində salınmışdır. Asteklər
Meksikanın qədim qəbilələrindəndir. Tenoçtitlan şəhərini
ast
eklər salmışdılar. Tenoçtitlan “Müqəddəs kaktus şəhəri”
mənasını bildirir. Mexiko olduqca mürəkkəb yerdə
tikilmişdir. Su ilə örtülü gölün sahilində yerləşir.
Mexikonun ətrafında vulkanik dağlar var. Burada vulkanlar
və zəlzələlər tez-tez baş verir. Yəqin maraqlıdır ki, nə üçün
asteklər belə bir təhlükəli və qəribə yerdə şəhər salmağı
3
qərara almışlar. Bu şəhərin salınması haqqında əfsanə var.
Asteklər Teskoko gölünün sahilində kaktusun üzərinə
qonmuş və ilanı parçalayan qartalı görmüşdülər. Qartal
asteklər üçün ilahi rəmz idi. Asteklərin rəhbərləri qərara
aldılar ki, bu, şəhərin salınması üçün işarə idi və əhali belə
bir qeyri-adi yerdə məskunlaşsınlar. Bu əfsanədən irəli
gələrək, kaktus Meksikanın rəmzinə çevrildi. Kaktus
Meksikanın milli gerbində əks olunmuşdur. Meksikada
yeni ildə açıq səma altında kaktusu, şam ağacı kimi,
uşaqlar oyuncaqlarla bəzəyirlər.
4
Mexiko haqqında maraqlı faktlar
Bilmirəm, eşitmisinizmi və ya yox, amma Mexiko
və Meksika haqqında çoxlu maraqlı əhvalatlar var.
Bəzilərini yəqin ki, eşitmisiniz, bəzilərini isə - yox. Bəzi
əhvalatlar sizi heyrətləndirəcək, bəziləri isə - yox.
Çalışacağam ki, sizə bir çox maraqlı əhvalatlar nəql edim...
Mexiko böyüklüyünə görə Şimali və Cənubi
Amerikada ən böyük şəhərdir. Mexiko böyüklüyünə görə
dünyada ikinci şəhərdir.
Şokoladı çox sevirsiniz? Şokolad məhz Mexikoda
yaranmışdır və bütün dünyaya Meksikadan yayılmışdır.
Şokolad kimi, buğda da Meksikadan
bütün dünyaya yayılmışdır. İstər
inanın, istərsə də yox, Meksikada
xüsusi dovşan yaşayır. Bu dovşan
vulkan dovşanı adlanır. O, yalnız
Meksikada yaşayır.
Yəqin ona da təəccüblənəcəksiniz ki, Şimali
Amerikada birinci çap kitabı məhz Meksikada 16-cı əsrdə
5
çap olunmuşdur. Şimali Amerikada birinci universitet də
Mexikoda 16-cı əsrdə açılmışdır.
Təhsil və elmlə əlaqədar meksikalıların yaxınlığı bir
çox yerlərdə görünür. Necə də təəccüblü olsa da,
astronomların
birinci
toplantısı
məhz
Mexikoda
keçirilmişdir.
Mexikoda
dəfələrlə
idman
yarışmaları
da
keçirilmişdir. Məsələn, on doqquzuncu olimpiada – 1968-
ci ildə. Futbol üzrə dünya çempionatı – 1970-ci və 1986-cı
illərdə. Dünya universiadası – 1978-ci ildə.
6
Mexiko bir çox başqa hadisələri ilə də fərqlənir.
Öküzlərlə mübarizənin ən böyük meydançası dünyada
meksikalıların milli idman növüdür. Məhz Mexikoda
Amerikada ən böyük – Akapulka konsert zalı yerləşir.
Mexiko və meksikalılar öz yeməkləri ilə də
seçilirlər. Dünyada məşhur Meksika yeməkləridir: tako,
burito, kesadila və tortila . Yəqin Sezar salatı haqqında da
eşitmisiniz? Məhz Mexikoda italiyalı aşpaz Sezar Sardini
7
bu salatı hazırlamışdır. Sonra o, bütün dünyada məşhur
olmuşdur. Yəqin tekila içkisini də eşitmisiniz – o da
Meksika milli içkisidir.
Bilirdinizmi ki, Mexikoda dünyada ən kiçik vulkan
var. Bu vulkan cəmi 13 metrdir. Bu balaca vulkanın
içərisində balaca pilləkan düzəldilmişdir. Bilirsinizmi ki,
dünyada ən qoca ağac Mexikodadır. Onun uzunluğu 12
metrdir.
Mexikonun diqq ətəlayiq yerləri
Mexiko çox maraqlı bir yerdir. Burada 1400 abidə,
10 arxeoloji zona, 80-dən artıq muzey, onlarla folklor
8
mərkəzi, 2000-dən artıq restoran var. Gəlin, Mexikoda ən
maraqlı yerlərlə tanış olaq.
El Sokala
El Sokala Mexikoda və dünyada ən gözəl və maraqlı
yerlərdən biridir. Onu Konstitusiya Plaza adlandırırlar. El
Sokalo skverində iki mühüm bina var: Metropoliten
9
kafedralı və Milli İqamətgah. El Sokalo təkrarolunmaz bir
yeri təqdim edir. Burada yeni və qədim birlikdə və maraqlı
şəkildə birləşmişdir. Burada çoxlu və gözəl binalar,
mağaza, kafe, restoran var. Eyni zamanda burada asteklərin
yaşadıqları qədim uçuqlar da qalmışdır, hansı ki, asteklərin
məişətlərindən xəbər verir.
Metropoliten kafedralı
10
Bu kafedral El Sokalo ərazisində yerləşir.
Metropoliten kafedralı Cənubi Amerikada ən qədim və ən
böyükdür. Bu kafedral üç əsr ərzində tikilirdi. Onun
yeparxiyası dünyada ən böyükdür. Kafedral öz musiqisi ilə
dünyada tanınır, hansını “kafedralın səsləri” adlandırırlar.
Milli İqamətgah
Milli İqamətgah Mexikonun mərkəzində, El Sokalo
ərazisində yerləşir. Vaşinqtonun “Ağ Evinin” və
Moskvanın “Kreml”-inə uyğun olaraq Mexiko Milli
İqamətgahı Meksika prezidenti və hökumətin yerləşdiyi
yerdir. Milli İqamətgahda çox gözəl freskalar çəkilmişdir.
Sarayın qırmızı fasadı çox qədim və olduqca gözəldir. Bu
qırmızı fasad on beşinci əsrdən qalıb.
Çapultepek qalası
Çapultepek meşəsi Meksikada ən tanınmış meşədir.
Məhz Çapultepek meşəsində çoxlu qala-qəsrlər tikilmişdir.
Bu qalalar 18-ci əsrdə tikilmiş və Mexikonun ən gözəl
11
yeridir. Qala-qəsrlərdə gözəl mebelə, zərgərlik işlərinə və
çox gözəl freskalara rast gəlmək olar. Freskalar məşhur
rəssamlar tərəfindən çəkilmişdir. Əsas odur ki, bu
qalalardan Mexikoya gözəl mənzərə açılır. Bu yerlərdən
Mexikonun gözəlliyini seyr etməyə həqiqətən də dəyir.
Templ Mayor
Templ Mayor “böyük məbəd mənasını bildirir. O,
böyük və gözəl daş piramidadır. Bu piramida on dördüncü
əsrdə tikilmişdir. O, asteklərin iki allahına həsr edilmişdir.
Müharibə allahı və su allahına. Bu iki allahın şərəfinə,
piramida ilə birlikdə iki məbəd də ucaldılmışdır. Templ
12
Mayorda olduqca gözəl və dəyərli incəsənət əsərləri vardır.
Tapılmış 3000 incəsənət əsəri asteklərin imperiyasının
böyüklüyünü əks etdirir. Mayor Templ bir neçə çox
maraqlı hissədən ibarətdir. Burada səkkiz tonluq dairəvi
daşı görmək olar. Bu daşın üzərində Ay allahı təsvir
edilmişdir. Burada astek döyüşçülərinin iki eyni abidəsini
görə bilərsiniz. Döyüşçülər qartal formasındadırlar, burada
birbaşa qartal daşını da görmək olar, hansı ki, allahlardan
birinə həsr edilmişdir. Burada gözəl sərdabələrə və
ibadətgahlara rast gələ bilərsiniz. Templ Mayor Mexikonun
ən gözəl və maraqlı yerlərindən biridir.
1
Naşir: “Vətəndaş İnteqrasiyası və
Millətlərarası Əlaqələr Mərkəzi”
Dostları ilə paylaş: |