www.turkalevi.com
1
Azadlıq haqqında
Azadlıq mənəvi tələbatdır, ideya tələbatıdır. Azadlıq təmtəraqlı materialist yaşayışı yox,
sadəcə, başqasının köləsi olmamaq, öz düşüncə və əməllərini özünün istədiyi kimi sərbəst
gerçəkləşdirməkdir. Budur problemin kökü və bunu insanların bir hissəsi hələ mənimsəməyib.
Deyirlər ki, doğrudur, azadlığı qazandıq, ancaq nə olsun, çörək bahalaşdı, hər şeyin qiyməti
qalxdı. Çörəyin bahalaşmasının azadlığa nə dəxli var? Ümumiyyətlə, azadlığın dəyərini ürəklə
deyil, qarınla müəyyənləşdirmək həm ayrı-ayrı insanların, həm də insan toplumlarının
faciəsidir.
***
Hər xalq öz gələcəyini azad şəkildə həll etməlidir - bunun başqa yolu yoxdur.
***
Mən çox şükür edirəm ki, Azərbaycan türkləri azadlıq idealını bu gün bir sıra xalqlardan
yüksək səviyyədə mənimsəyib, əsarətə heç cür təslim olmaq istəmirlər.
***
Bütün dünya xalqlarının bir döyüş fəlsəfəsi var - məğlubiyyətinlə razı deyilsənsə hökmən
silaha qurşanıb vuruşmalısan; başqa yol yoxdur. Azadlığını düşünən hər bir xalq bunu
etməlidir. Bəzən bizdə deyirlər ki, adamlarımız şəhid olur, torpağımızda qan tökülür - bu cür
azadlıq nəyə lazımdır? Belə insanlar azadlığı maddi nemət kimi başa düşürlər.
***
Bəzən insanlar düşünürlər ki, azad olsaq yaxşı yeyib-içəcəyik, gözəl güzəran keçirəcəyik; o
saat keçirlər materializmə. Azadlıqsa idealist bir məfkurənin, fəlsəfənin, mənəviyyatın
məhsuludur - insanın ruhunun qurtuluşudur. Afrikadan aparılan qulları Amerikada çox yaxşı
saxlayır, onlardan daha çox faydalanmaqçün onları yaxşı yedirdib-içirir, amma yaxşı da
işlədirdilər. Bu qullar həyatlarından razıydılar, çünki Afrikadakından qat-qat yaxşı yaşayırdılar.
Amma özünü xoşbəxt sayan bu insanlar quldu, azad deyildi. Bəli, bu cür də yaşamaq olar,
ancaq bu, insan həyatı deyil.
***
Milli mübarizəni azadlıq uğrunda mübarizəylə necə birləşdirmək olar? Sovet sistemində bu
məsələnin həlli yolu səhv qoyulmuşdu. Marksizm-leninizm milli azadlıq hərəkatını rədd etmir,
əksinə, onu özünün tərkib hissəsi sayırdı. Moskvada sosialist ideoloqları deyirdilər ki, milli
azadlıq hərəkatı sosializmdən kənar deyil. Məsələn, Misirdə milli azadlıq mübarizəsi gedir. Bəs
Moskva ona nə kimi münasibət bəsləməlidir - mənfi, yoxsa müsbət? Misirlilərin azadlıq
mübarizəsi ingilislərə qarşıdır; deməli, "millət azad olmaq istəyir" və bu, əlbəttə, marksizm-
leninizm baxımından müsbət hadisədir. Bəs bu savaşı millətçilik saymaq olarmı? "Yox, o,
www.turkalevi.com
2
sosialist hərəkatının tərkib hissəsidir". Bax, bu yanaşma səhvdir - Moskva, əlbəttə, onu
mənimsəmək istəyir. İndiki demokratlar bunu düşünə bilmirlər.
Milli azadlıq hərəkatı demokratik hərəkatın tərkib hissəsidir. Biz deyirik ki, Səttar xan
hərəkatında demokratik prinsiplər var. Niyə? Nəydi Səttar xanda demokratizm? Bir
mübarizədə xalq kütləsi iştirak edirsə o, demokratik xarakter daşıyır, yox, yuxarıdan hərbi
çevriliş baş verirsə orada demokratiyadan danışmaq olmaz. Azərbaycanda gedən hərəkatların
hamısı bu baxımdan demokratikdir - Səttar xan da, Məmmədəmin də, Xiyabani də, Pişəvəri də
demokratik xalq çıxışlarının yönəldiciləri olublar. Çünki onlar məhz xalqın gücüylə, onun
vuruşması hesabına hakimiyyət yaradıblar. Pinoçetin hakimiyyətisə demokratik sayıla bilməz,
çünki o, hərbi çevriliş edərək hakimiyyəti dəyişdirib.
***
Mustafa Kamal`ın müdrik sözü var ki, xalq azadlığa hazır deyilsə azadlığı əldə etməzdən öncə
onu azadlığa hazırlaşdırmalısan; hazır olmadan ona azadlıq versən də itirəcək. Biz də ikiyönlü
iş görürdük - həm azadlığa hazırlaşırdıq, həm də azadlığı yetişdirirdik. Məmmədəmin`in
sözləriylə desək, məqsədimiz xalqa azadlığı dadızdırmaq idi. Bunun da öhdəsindən müəyyən
qədər gəldik və bu gerçəkliyi heç kəs inkar edə bilməz.
***
…Hamımızın bir ideyamız olmalıdır - o da Azərbaycanın azadlığı.
***
Xalqımız doğrudan-doğruya azadlıq idealını mənimsədi. Sadəcə misallara baxın. Rus
ordusunu öz ərazisindən yalnız Azərbaycan çıxardı. Nəyə görə? Çünki Azərbaycan xalqı artıq
azadlığa yiyələnmişdi, yoxsa heç cür mümkün deyildi. Niyə obirilər bunu bacarmadı? Çünki
onlar bu yolu getmədi, Azərbaycan xalqısa getdi. Buna görə də ...Almaniyadan, Baltikyanı
ölkələrdən rus qoşunları müqavilələrlə, danışaraq, Avropanın böyük təzyiqi altında çıxarılırdısa
bizsə bunu öz xalqımızın gücüylə etdik və imperiya bir daha qayıdıb üstümüzə gəlməyə
cəsarət göstərmədi - Azərbaycan xalqından qorxdu, çünki onun gücünü 20 Yanvarda
görmüşdü.
***
Biz hələ azadlıq uğrunda mübarizə aparırıqsa sosial-demokratiyadan danışmaq olmaz. Azadlıq
məfkurəsi bütün qüvvələri birləşdirir. Azadlıq məfkurəsi milli mənada daha üstünləri
bütövləşdirir və millət öz müqəddəratını həll eləyir. Millət öz müqəddəratını həll etməyincə
ayrıca bir şəxs öz müqəddəratını həll edə bilməz. Milyonumuz da millətə aidik; milyonumuz
müqəddəratımızı birgə həll etməmişiksə onu fərd necə həll edə bilər? Ona görə də bu
müstəvidə birinci millətçilik gedir.
***
www.turkalevi.com
3
…Azərbaycanda yaranan hər hansı bir partiya Azərbaycan xalqının azadlığı uğrunda mübarizə
aparmasa o partiya yaşaya bilməz.
***
Babalardan əziz bir yadigar kimi qalan Vətən eşqini köksündə gəzdirən azərbaycanlılar
Azadlığ`ın işığına doğru durmadan yürüyəcəklər! Bu yürüşü dünyada heç bir qüvvə saxlaya
bilməyəcəkdir!
***
Bir il bundan qabaq (4 dekabr 1988-də - tərtib.) hər gün, hər dəqiqə, hər an üstümüzə
hədələr gəlir, uzaqdan tankların, təyyarələrin gurultusu eşidilirdi. Böyük bir rəhbərliyin
tapşırığı ilə tanklar, toplar bizi mühasirəyə alırdılar. Artıq Azərbaycan döyüş meydanına
çevrilirdi. Qadınlarımız, qızlarımız qorxmadan onlarla üz-üzə dayandılar. Bu, Azərbaycan
xalqının tarixində böyük qəhrəmanlıq səhifəsi idi, onu da şərəflə yazdı.
***
20 Yanvar Azərbaycan tarixinə qızıl hərflə yazıldı, imperiyalar tarixinə qara, qapqara ləkə oldu.
«Demokratiya, demokratiya» bağıran Vaşinqton və Moskva Azərbaycan xalqının
demokratik hərəkatını qandalladı.
***
Hörmətli Baş katib cənab Peres de Kuelyar! Sizin başçılıq etdiyiniz Birləşmiş Millətlər Təşkilatı
dünyanın ən nüfuzlu təşkilatıdır. […] Sizi and verirəm millətlərin qoruduğunuz haqqına -
Azərbaycan millətinin Azadlıq haqqını müdafiə etməkdə qüvvənizi əsirgəməyin! Bu gün Vətən
eşqindən bizim canımızda aşkar bir dərdimiz var, dərmanı Azadlıq`dır.
***
ABŞ öz azadlığı uğrunda mübarizə aparan xalqlara əməli kömək edir; bu, onun mənəvi
borcudur - bir şərtlə ki, xalq bu mübarizəni aparsın.
***
Şəksiz ki, azadlığımız heç bir dövlətin əliylə qazanılmayacaq və qazanılmamalıdır. Öz
azadlığını xalqın özü əldə etməlidir.
***
Azad olmuş yox, azad edilmiş qul nə edəcəyini bilməz. Ya keçmiş qulluğunun həsrətini çəkər,
ya da yeni ağa axtarar.
www.turkalevi.com
4
***
Siz - ey dünyanın demokratik qüvvələri! Bilin ki, iki yüz ildir Azərbaycanın azadlığı uğrunda
çarpışanları və şəhid olanları dünya dövlətləri “millətçi”, “qiyamçı”, “qaçaq-quldur”, “dinsiz”,
“babı”, “panislamist”, “pantürkist”, “əksinqilabçı”, “müsavatçı”, “kosmopolit”, “antisovet”,
“başkəsən”, “fundamentalist”, “xomeyniçi”, “ekstremist” və s. adlarla öz xalqlarına tanıtmaq
və Azərbaycan xalqına nifrət yaratmaq siyasəti yürüdürlər.İran üsul-idarəsi Azərbaycan
mübarizlərini “iğtişaşçı”, “kommunist”, “dinsiz”, “rus agenti” adlandırdığı zaman Rusiya üsul-
idarəsi
“müsavatçı”, “panislamist”, “fundamentalist”,
“burjua agenti”,
“türk
agenti”, “ekstremist” adlandırmışdı. Hansı şərbaza necə əl verir, elə də edir.
***
Azadlığı
uğrunda
mübarizəyə
qalxmış
Azərbaycan
xalqı bu
mübarizənin müxtəlif mərhələlərində çətinliklərlə də üzləşib, uğur qazanmağa da nail
olub. Bütün çətinliklərə sinə gərərək və uğurlarımıza söykənərək müddətsiz mübarizəni əzmlə
davam etdirməliyik.
***
İndi demokratiyadan dəm vuran bəziləri onda deyirdilər ki, azadlığı biz almamışıq, bizə
veriblər. Guya bu xalq havayı yerə şəhidlər veribmiş, havayı yerə qırğına gedibmiş!..
***
Azərbaycan iki yüz ildir azadlıq uğrunda çarpışan övladlarının şəhid qanı ilə suvarılır.
***
Siz - ey müqəddəslər müqəddəsi şəhidlər! Tanrı yatdığınız yeri nurla doldursun! Ölməz
ruhlarınız qarşısında diz çökürük! Nahaq tökülən qanınız yerdə qalmayacaq!
***
Həmişə Rusiya və İran Azərbaycandan öz məqsədləri üçün bir-birlərinə qarşı istifadə etmiş,
Azərbaycanın müstəqilliyi məsələsi meydana çıxanda isə düşmənçiliyi bir yana qoyub
müvəqqəti barışmışlar. Hər ikisi də bizim bütöv bir ölkə və millət kimi dinimizlə və
mədəniyyətimizlə tam azad olmağımızı istəmir.
***
Dövlət yaşadıqca insanlar öz vətəninə, torpağına sahiblik hissini gücləndirir. Artıq hiss olunur
ki, biz istədiyimizə yetişdik. Mən bilirəm ki, Rusiya olmayıb kim olur-olsun, daha Azərbaycanın
azadlığı geridönməz amilə çevrilib. Bundan sonra pis-yaxşı, əziyyətli-əziyyətsiz, hər nə cür
olsa bu dövlət yaşayacaq. Xalq zaman-zaman özünə gələndən, diktatura və avtoritarizmi
sındırandan sonra demokratik cəmiyyət quracaq, millət xoşbəxt yaşayacaq. Məqsəd budur.
www.turkalevi.com
5
Məhz bu idealın naminə mən dözdüm, Vətəni tərk edib xaricə getmədim, halbuki mənə
dəfələrlə təklif etmişdilər ki, gedirsənsə hər cür kömək edək.
Dostları ilə paylaş: |