AZ
ƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
AZ
ƏRBAYCAN DİLLƏR UNİVERSİTETİ
KİFAYƏT AĞAYEVA
ABŞ-DA GENDER
M
ƏSƏLƏLƏRİ
D
ərs vəsaiti
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi,
Azərbaycan Dillər Universitetinin “29”
mart 2018-ci il tarixli “16” saylı iclas
protokulundan çıxarışla dərs vəsaiti kimi
təsdiq edilmişdir.
“Elm və təhsil”
Bakı – 2018
ABŞ-da gender m
əsələləri
3
M
ÜNDƏRİCAT
I FƏSİL
Gender araşdırmalarına giriş. Siyasi azadlıq uğrunda
mübarizə və feminist hərəkat ........................................................7
Gender nədir? ...................................................................................8
Cins genderə qarşı ..........................................................................12
Gender sosial konstruksiya kimi ....................................................19
Gender araşdırmaları fənnin paradiqması ......................................20
Gender stereotipləri ........................................................................23
Gender diskriminasiyası .................................................................25
Güc kontekstində gender ayrı-seçkiliyi .........................................26
Patriarxallıq ....................................................................................27
Zəif cins? ........................................................................................28
Femininliyin meyarları ...................................................................29
Maskulinlik ....................................................................................31
Gender rolları və əlaqələr ...............................................................32
Siyasi azadlıq uğrunda mübarizə və feminist hərəkat ....................33
Struktural funksionalizm (və ya fuksionalizm) və gender rolları ..33
Qadın hərəkatı və feminizmin inkişafı ...........................................36
Siyasi bərabərlik uğrunda mübarizə ...............................................38
Feminizm .......................................................................................39
ABŞ-da səsvermə uğrunda mübarizə - feminizmin ilk dalğası .....40
Qərbdə feminist siyasi ideyalar - II dalğa ......................................43
Feminizm - III dalğa ......................................................................45
Liberal feminizm ............................................................................47
Marksist feminizm .........................................................................49
Sosialist feminizm ..........................................................................52
Radikal feminizm ...........................................................................54
Kultural feminizm ..........................................................................56
Feminizmin vəd etdiyi imtiyazlar ..................................................57
II FƏSİL
Tarix və gender. Genderin sosial konstruksiyası başqa
məkanlarda: əcdadlarımız və müasir preindustrial
cəmiyyətlər ....................................................................................64
Sümüklər və daşlar: arxeoloji qazıntılar ........................................66
Əcdadlarımız və müasir insanabənzər primatlar ............................71
Ki̇fayət Ağayeva
4
Genderin qərbsayağı konstruksiyası universaldırmı?
Müasir preindustrial cəmiyyətlər ...................................................73
Müasir preindustrial cəmiyyətlərdə gender münasibətləri .............74
Digər genderlər ..............................................................................82
Gender, təkamül və mədəniyyət .....................................................84
III FƏSİL
Tibb və gender: cinsi diferensiasiya ...........................................88
Cins xromosomları və cinsi diferensiasiya ....................................88
Prenatal xətalar ...............................................................................93
Qadın beyni, kişi beyni və gender rolları .....................................101
Premenstrual sindrom (PMS) .......................................................104
Postpartum depressiya sindromu (PDS) ......................................109
Biologiya ilə mədəniyyətin təması ...............................................110
Gender cinsin sosiomədəni kateqoriyası kimi ............................. 111
IV FƏSİL
ABŞ-da təhsil və gender .............................................................116
ABŞ-da təhsil tarixi perspektivdən ..............................................118
XX əsrdə qadın və kişilər təhsildə ...............................................121
Məktəbdə nəyi öyrədirlər? ...........................................................123
Təhsildə qız və oğlanlar: ibtidai siniflər .......................................125
İbtidai siniflərdə müəllim
şagird münasibətlərindəki
fərqlər ...........................................................................................127
Məktəb: yeniyetməlik dövrü ........................................................128
Qadınlar təhsildə: kollec və universitetlər ...................................130
Qadın və kişilər ali təhsilin üç pilləsində .....................................131
Tələbə-müəllim münasibətində gender stereotipləri ....................135
Dərsliklər ......................................................................................136
Təhsilin idarəçilik strukturunda qadınlar azdır ............................138
Təhsildə xoşagəlməz mühit - seksual təngəgətirmə .....................141
Daha pozitiv təhsil mühitinin yaradılması ...................................145
Gender, təhsil və güc ....................................................................147
V FƏSİL
ABŞ-da iqtisadiyyat, əmək və gender .......................................151
Qadın iş yerləri tarixi perspektivdən
və ABŞ cəmiyyətində