2
Rəyçilər:
Ə.Ə.Əlizadə – psixologiya elmləri doktoru, professor;
G.Tağıyeva – psixologiya elmləri namizədi, dosent;
Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri Ġnstitutunun psix-
ologiya və yaĢ fiziologiyası Ģöbəsi.
Ali pedaqoji məktəblərin bakalavr pilləsi
tələbələri üçün dərslik
Dərslikdə «Psixologiya» proqramına (2005) müvafiq olaraq
psixologiyanın predmeti və metodları, fəaliyyət və ünsiyyət,
Ģəxsiyyət və qrupların psixologiyası, psixi proseslər və hallar,
Ģəxsiyyətin fərdi psixi xassələri, yaĢ və pedaqoji psixologiyanın
predmeti və vəzifələri, məktəbə daxil olanadək, kiçik məktəb
yaĢı, yeniyetməlik və ilk gənclik yaĢı dövrlərində psixi
inkiĢafın əsasları, tərbiyə, təlim, pedaqoji fəaliyyət və müəllim
Ģəxsiyyəti psixologiyası, məktəbə psixoloji xidmətin əsasları
psixologiya elminin müasir nailiyyətlərinə uyğun Ģəkildə öz
əksini tapmıĢdır.
Dərslik ali pedaqoji məktəblərin bakalavr pilləsi
tələbələri üçün hazırlamıĢdır. Ondan magistrlər, müəllimlər və
valideynlər də istifadə edə bilərlər.
Ön söz
3
Ġnsan fəaliyyətinin elə bir sahəsi yoxdur ki, psixolo-
giya elmi ora nüfuz etməsin. Təsadüfi deyildir ki, dünya
standartlarına görə müasir mütəxəssislərin psixoloji hazırlığı
onun peĢə hazırlığının zəruri tərkib hissəsi sayılır. Bu mənada
ali pedaqoji məktəblərdə hazırlanan gələcək müəllimlərin dərin
psixoloji hazırlığı diqqət mərkəzində dayanır. Məhz buna görə
də dərslikdə gələcək müəllimlərin psixoloji hazırlığı üçün
zəruri olan məlumatlar psixologiya elminin müasir
nailiyyətlərinə uyğun Ģəkildə öz əksini tapmıĢdır. Bununla
yanaĢı olaraq dərslikdə pedaqoji fəaliyyətin müvəffəqiyyətini
təmin edən psixoloji biliklərin bütün sahələrinin öz əksini
tapmasına diqqət yetirilmiĢdir.
Dərslik 6 hissə və 26 fəsildən ibarətdir.
Birinci hissə psixologiyanın predmeti və metodlarına,
psixika və Ģüurun inkiĢafına həsr olunmuĢdur. Burada
Azərbaycanda psixologiya elminin inkiĢafına xüsusi yer
verilmiĢdir.
Dərsliyin ikinci hissəsində fəaliyyət və ünsiyyətin
psixologiyası, üçüncü hissəsində Ģəxsiyyət, qruplar və
Ģəxsiyyətlərarası münasibətlər öz əksini tapmıĢdır.
Psixi proseslərə və hallara həsr olunmuĢ dördücü hissədə
diqqət, duyğular, qavrayıĢ, hafizə, təfəkkür, təxəyyül, hisslər və
emosional hallar, iradə haqqında geniĢ məlumat verilmiĢdir.
Dərsliyin beĢinci hissəsində Ģəxsiyyətin fərdi-psixi
xassələri: temperament, xarakter, qabiliyyətlər haqqında lazımi
məlumatlar Ģərh olunmuĢdur.
Dərsliyin altıncı hissəsi müəllim üçün zəruri olan yaĢ və
pedaqoji psixologiyanın əsasları öz əksini tapmıĢdır. Burada ilk
növbədə yaĢ və pedaqoji psixologiyanın predmeti və vəzifələri
haqqında yığcam məlumat verməklə yanaĢı məktəbə daxil olan
və məktəb yaĢı dövründə psixikanın inkiĢafı, tərbiyə, təlim, pe-
daqoji fəaliyyət və müəllim Ģəxsiyyətinin psixologiyası,
məktəbə psixoloji xidmətin əsasları barədə zəruri məlumatlar
ətraflı Ģərh olunmuĢdur.
4
Tələbələri fəallaĢdırmaq məqsədilə hər fəslin sonunda
özünü yoxlamaq üçün sual və tapĢırıqlar, referat, məruzə və
müstəqil tədqiqat üçün mövzular, Azərbaycan və rus dillərində
ədəbiyyat siyahısı verilmiĢdir.
«Psixologiya» dərsliyi müəlliflər kollektivinin əməyinin
məhsuludur. Müəlliflər aĢağıdakılardan ibarətdir:
Psixologiya elmləri doktoru, professor S.Ġ.Seyidov: 5-ci
fəsil; psixologiya elmləri doktoru, professor M.Ə.Həmzəyev:
1-ci fəsil (1, 2, 5-ci bölmələr), 3, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24,
25, 26-cı fəsillər; psixologiya elmləri namizədi, professor
T.Ə.Mustafayev: 8, 9, 12-ci fəsillər; psixologiya elmləri dok-
toru, R.Ġ.Əliyev: 1-ci fəsil (3, 4-cü bölmələr), 2, 10-cu fəsillər;
psixologiya elmləri namizədi, dosent A.Ə.Quliyev: 15, 16-cı
fəsillər; psixologiya elmləri namizədi C.Q.Alıyev: 13, 14-cü
fəsillər; baĢ müəllim M.Y.Məmmədov: 11-ci fəsil; baĢ
müəllim S.F.Əmiraslanova: 4, 6-cı fəsillər; baĢ müəllim
ġ.Ġ.Ġslamova: 7-ci fəsil.
Öz faydalı təklifləri, irad və məsləhətləri ilə dərsliyin
təkmilləĢməsinə kömək edəcək xeyirxah oxuculara müəlliflər
qabaqcadan öz minnətdarlıqlarını bildirirlər.