Psixologiyaliq konfliktologiya uzb

---

 

1 

O`zbekiston Respublikasi xalq ta`limi vazirligi 

 

Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti 

 

 

 

 

 

Pedagogika fakul`teti 

 

 

 

Pedagogika va psixologiya kafedrasi 

 

 

 

 

Assistent o`qituvchi Ibragimova R. 

 

 

«Psixologik konfliktologiya»  

 

fani  bo`yicha ma`ruzalar majmui 

 

(bakalavr bosqichi 3- kurs  talabalari uchun) 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nukus-2012 

---

 

2 

M U N D A R I J A 

 

1-ma’ruza 

Psixologik konfliktologiya fanining predmeti va vazifalari 

3 

1.1 

1.2 

1.3 

Psixologik konfliktologiya fanining predmeti va vazifalari  

Konfliktologiya ilmiy fan sifatida 

Konfliktologiyaning metodologiyasi va metodlari 

3 

 

4 

2-ma’ruza  Konfliktning yuzaga kelish shart-sharoitlari 

5 

2.1 

2.2 

2.3 

Konflikt tipologiyasining asosiy yo`nalishlari 

Konflikt funktsiyalari, tuzilishi 

Konfliktning  rivojlanish  bosqichlari,  unga  ta`sir  qiladigan  omillar  va 

yuzaga kelish shart-sharoitlari 

6 

 

7 

3-ma’ruza 

Shaxsning o`z-o`zi bilan yuzaga keladigan konflikti 

8 

3.1 

 

3.2 

 

3.3 

Shaxsning o`z-o`zi bilan yuzaga keladigan konflikti tushunchasi va 

ko`rinishlari 

Shaxsning o`z-o`zi bilan yuzaga keladigan konflikti sabablari va 

oqibatlari 

Shaxsning o`z-o`zi bilan yuzaga keladigan konfliktlarning oldini olish va 

bartaraf qilish 

 

 

9 

 

 

10 

4-ma’ruza 

Ijtimoiy tizimda yuzaga keladigan turli darajadagi konfliktlar 

11 

4.1 

4.2 

 

4.3 

Shaxslararo konfliktlar: pedagogik jarayonda, oilada 

Konflikt tuzilishi: tashkiliy, ishlab chiqarish, mehnat innovatsion 

konfliktlar 

Konfliktlarni boshqarish xususiyatlari 

 

 

12 

 

13 

 

5-ma’ruza 

Ijtimoiy tizimda yuzaga keladigan turli darajadagi konfliktlar 

14 

5.1 

5.2 

5.3 

Guruhiy konfliktlar 

Guruhiy konfliktning yuzaga kelish mexanizmlari 

Guruhiy konfliktlarning asosiy ko`rinishlari 

 

15 

16 

6-ma’ruza 

Konfliktning oldini olish 

17 

6.1 

6.2 

6.3 

Konfliktning oldini olish usullari va profilaktik faoliyat 

Shaxsiy konfliktlar muommasi 

Hozirgi zamon menejmenti 

17 

18 

 

7-ma’ruza 

Konfliktlarni bartaraf etish 

19 

7.1 

7.2 

7.3 

Konfliktdan chiqish taktikasi 

Konfliktning oldini olishning yo`nalishlari 

Konfliktni hal etishning universal vositalari 

19 

20 

 

8-ma’ruza 

Muzokara konfliktni hal qilishning usuli sifatida 

21 

8.1 

8.2 

8.3 

Muzokaraga umumiy tavsifnoma, muzokaraga kirishish strategiyalari 

Muzokara dinamikasi, muzokaraga kirishishning asosiy usullari 

Muzokara jarayonida vositachilik 

 

22 

23 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

3 

 

1-ma`ruza 

1-Mavzu: Psixologik konfliktologiya fanining predmeti va vazifalari 

Reja: 

1. Psixologik konfliktologiya fanining predmeti va vazifalari  

2. Konfliktologiya ilmiy fan sifatida 

3. Konfliktologiyaning metodologiyasi va metodlari 

 

Tayanch tushunchalar: 

Konfliktologiya  tushunchasi,  predmeti,  vazifalari,  ilmiy  fan  sifatida,  konfliktologiya 

metodologiyasi, metodlari, kartografiya, sotsiometriya. 

 

1.1. Psixologik konfliktologiya fanining predmeti va vazifalari 

Konfliktologiya ilmiy bilimlar ichida eng yosh soha hisoblanadi, ya`ni bu fan sotsiologiya va 

psixologiya ilmlarining asosida rivojlanib kelmoqda. 

 Konfliktologiya  o`z  oldiga  yo`nalish  sifatida  XX  asrning  50-chi  yillaridan  sotsiologiya 

ichidan paydo bo`ldi va u «konflikt sotsiologiyasi» degan nomda yuritildi. Bu yo`nalishning olib 

borilishi R. Darendorfning (Germaniya) «Sotsial`nie klassi i klassovie konflikti v industrial`nom 

obщestve»  «Industrial  jamiyatda  sinfiy  konfliktlar  va  ijtimoiy  sinflar»(1957),  shuningdek  A. 

Kozerning  (AQSh)  —  «Funktsii  sotsial`nix  konfliktov»  «Ijtimoiy  konfliktlarning  funktsiyalari» 

(1956), nomli ishlari bilan chambarchas bog`liq. 

Ana shu davrda psixologiya sohasida ham  analogik holatlar  yuz bera  boshladi. M. Sherif, 

D. Rapoport, R. Doz, L. Tompson, K. Tomas, M. Doych, D. Skott va boshqalarning tadqiqotlari 

natijasida konflikt psixologiyasi o`z oldiga bir yo`nalish bo`lib dunyoga keldi.  

1.2. Konfliktologiya ilmiy fan sifatida 

Konfliktlarni  tadqiq  qilish  konfliktologik  amaliyotning  rivojlanishiga  olib  keldi.  Bu 

amaliyotning  paydo  bo`lishi  XX-asrning  70-yillar  avj  oldi.  Bu  davrda  Gorovits  va  Bord-man 

konfliktli  munosabat  vaqtida  konstruktiv  xulq  –atvorga  o`rgatishga  yo`naltirilgan  psixologik 

trening  dasturini  ishlab  chiqadi.  Konfliktologik  amaliyotning  paydo  bo`lishida  konfliktlarning 

echimini  topishning  muzokarali  metodikalari  alohida  o`rin  tutadi  (D.  Skott;  va  G.  Bouer;  G. 

Kelman va b.). Vositachi-mediator qatnashuvida muzokaralar texnologiyasining ishlab chiqilishi 

(V.Linkol`n,  L.  Tompson,  R.Rubin  va  b.)  70-80-yillarda  AQShda  mediator-mutaxassislarni 

tayyorlaydigan  o`quv  o`rinlarini  tashkil  qilinishiga  olib  keldi.  Bu  paytda  R.Fisher  va  U.Yuri 

tomonidan  ishlab  chiqilgan  «printsipial-muzokara»  deb  nomlangan  Garvard  metodi  dunyoga 

tanilmoqda edi. 

  80-chi  yillarda  AQShda  va  boshqa  mamlakatlarda  konfliktologik  markazlar  paydo  bo`la 

boshladi.  1986  yili  esa  Avstraliyada  OONning  tashabbusi  bilan  konfliktlarni  bartaraf  etishning 

Xalqaro  markazi  tashkillashtirildi.  Rossiyada  bo`lsa  konfliktlarni  bartaraf  etishga  yo`naltirilgan 

birinchi markaz 90-yillarda Sankt-Peterburgda ishga tushgan. 

---