1
QEYRİ-SABİT ÖLKƏLƏRDƏ BİZNES MÜHİTİ VƏ İNVESTİSİYALAR:
Aİ XARİCİ
İNVESTİSİYA PLANI
Aİ-nin Xarici İnvestisiya Planı Afrika və Aİ Qonşuluq regionundakı tərəfdaş ölkələrə investisiyaların cəlb olunmasını
təşviq edir. Bu plan hərtərəfli inkişafa, iş yerlərinin yaradılmasına və dayanıqlı inkişafa kömək edərək nizamsız
miqrasiya probleminin bəzi köklü səbəbləri ilə mübarizə aparmaq məqsədi daşıyır. Xarici İnvestisiya Planı tərəfdaş
ölkələrin səciyyəvi ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmışdır və Aİ-də tətbiq edilərək 240 milyard avrodan çox investisiyanın
cəlb olunmasına səbəb olan
“Yunkerin planı”
adı ilə tanınan olduqca uğurlu modelə əsaslanır.
Xarici İnvestisiya Planında bir çox prioritet investisiya sahələri diqqət mərkəzində olacaq, məsələn: dayanıqlı enerji və
davamlı əlaqə; mikro, kiçik və orta müəssisələrin maliyyələşdirilməsi; dayanıqlı kənd təsərrüfatı, kənd sahibkarlığı və
aqrosənaye; dayanıqlı şəhərlər və dayanıqlı inkişaf üçün rəqəmsallaşma.
XARİCİ İNVESTİSİYA PLANI NƏYƏ LAZIMDIR?
XARİCİ İNVESTİSİYA PLANI NƏDİR?
Qlobal iqtisadi böhran səbəbindən Afrika və
Aİ Qonşuluq regionundakı qeyri-sabitlik və
münaqişələr kəskinləşərək olduqca lazımi
investisiyalar üçün maliyyə vəsaitlərindən istifadə
imkanını məhdudlaşdırmışdır. Qeyri-sabitlik və
münaqişələr Afrika və Qonşuluq regionunda
davam etməkdə olan və günümüzdə daha çox
insanın iştirak etdiyi miqrasiya böhranını daha da
dərinləşdirmişdir.
Avropa İttifaqı və ona Üzv Ölkələr kollektiv
şəkildə dünyanın inkişaf üçün ən böyük yardım
təminatçılarıdır və 2016-cı ildə 75,5 milyard
avro və ya qlobal yardımın demək olar ki, 60%-ni təmin
etmişlər. Lakin, inkişafa dair əməkdaşlığın təkamül
etməsinə ehtiyac var. Qrant formasında edilən ənənəvi
yardımlar birinci dərəcəli əhəmiyyətə malikdir, amma
Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərində
göstərilən iddialı hədəflərə
çatmaq məqsədilə digər alətlər və maliyyə mənbələri ilə
tamamlanmalıdır. 2015-ci ildə beynəlxalq ictimaiyyət
yeni tərəfdaşlıqlara, xüsusən özəl resursların səfərbər
edilməsinə və innovativ maliyyələşmə modellərinin
tətbiqinə çağıran
inkişaf üçün maliyyələşmə üzrə innovativ
gündəliyə
dair razılığa gəldi. Xarici İnvestisiya Planı Aİ-nin
adı çəkilən bu öhdəliklərə töhfəsinin bir hissəsidir.
Sabit Afrika ölkələri ilə
müqayisədə, qeyri-
sabit Afrika ölkələrində
biznesin qurulması
üçün üç dəfə çox vəsait
tələb olunur.
2008-ci ildə baş verən maliyyə böhranından sonra, inkişaf etməkdə
olan ölkələrdə birbaşa xarici investisiyalar və özəl sektora aid digər
maliyyə axınları azalmışdır.
İnkişaf etməkdə olan ölkələrə yatırılan birbaşa xarici investisiyaların
ümumi həcminin
cəmi 6%-i qeyri-stabil ölkələrə yatırılır (2012).
Həmin investisiyaların tam 72%-i təbii resurslarla zəngin 10 ölkədə
cəmləşmişdir.
2008
6%
AVROPA İTTİFAQI
2
PLANIN İŞ PRİNSİPİ NƏDİR?
Adı çəkilən Xarici İnvestisiya Planı həyat qabiliyyətli biznes layihələrin sosial ehtiyaclara cavab verdiyi və məhdud dövlət
fondlarının şəxsi vəsaitləri cəlb etdiyi ölkələrdə fərdi investorları toplayacaq. Qadın sahibkarlarını misal gətirək: onların ideya
və biznes planlarının inandırıcı olmasına baxmayaraq, banklar əksər vaxtlarda onlara kredit verməkdən boyun qaçırır. Belə
sahibkarlara kredit verməsi üçün bankları lazımi zəmanət ilə təmin etməklə, o cümlədən qadın sahibkarlara məsləhət və
mentorluq kimi texniki dəstək göstərməklə
onlara biznesə başlamağa və onu inkişaf etdirməyə kömək edə bilərik.
Bu plan fərdi investorları Avropanın xaricində dayanıqlı inkişafa töhfə verməyə sövq edəcək. Yeni yaradılmış Dayanıqlı İnkişaf
üçün Avropa Fondu (DİAF) dövlət maliyyə institutları və özəl sektora aid investisiyalara dəstək vermək üçün maliyyələşmə
mexanizmi rolunu oynayacaq.
Avropa Komissiyasının 4,1 milyard avro həcmində maliyyə yardımı vasitəsilə Xarici İnvestisiya Planının 2020-ci ilə qədər 44
milyard avrodan çox investisiyanı cəlb edəcəyi gözlənilir. Yeni yaradılan fondun maliyyə qüvvəsini və səmərəliliyini artırmaq
məqsədilə Avropa Komissiyası Aİ-yə Üzv Ölkələrin və digər tərəfdaşların da yardım etməsini istəyir.
Aİ-nin yanaşması Almaniyanın G20-yə sədrliyi tərəfindən yaradılan
G20-Afrika Tərəfdaşlığı
ilə tam ahəngdarlıq təşkil edir. O
özəl sektorun davamlı iştirakını, infrastruktura və bərpa olunan enerjiyə yatırılan investisiyaları gücləndirəcək və artım üçün
dayanıqlı iqtisadi inkişafa dəstək verəcək.
Tərəfdaş ölkələrdə
əlaqəli və ardıcıl şəkildə
dayanıqlı inkişafa nail olmaq üçün töhfə vermək.
Hal-hazırda investisiyaların çətinliklə əldə edildiyi
ölkələri əhatə etmək
və az investisiya yatıran
və ya tamamilə yatırmayan özəl sektorun
nümayəndələri tərəfindən investisiyaların
yatırılmasını asanlaşdırmaq üçün investisiyaları
səfərbər etmək və maliyyə vəsaitlərini cəlb etmək.
Sosial-iqtisadi sektorları, xüsusən dayanıqlı
infrastrukturu (enerji, su, nəqliyyat, məlumat
və kommunikasiya texnologiyası, ətraf mühit,
sosial infrastruktur, insan kapitalı daxil olmaqla)
hədəfə götürmək və
lazımi qədər iş yerlərinin
yaradılmasına xüsusi diqqət yetirməklə
mikro, kiçik və orta müəssisələrə maliyyələşmə
təmin etmək.
İnvestisiyaların cəlb olunması üçün həyat
qabiliyyətli layihələrin iqtisadi və maliyyə
baxımından inkişafına yardım etmək.
İslahatlar və iqtisadi idarəetməyə dəstək verməklə
tərəfdaş ölkələrdə biznes mühitin yaxşılaşmasına
kömək etmək.
Nizamsız miqrasiyanın köklü səbəblərini həll etmək
və Afrika və Aİ-nin Qonşuluq regionu ölkələrində
tərəfdaşlıqları möhkəmləndirmək məqsədilə töhfə
vermək.
XARİCİ İNVESTİSİYA PLANI AŞAĞIDAKILARI NƏZƏRDƏ TUTUR:
ƏLAQƏ MƏLUMATLARI
Xarici İnvestisiya Planının Katibliyi
Avropa Komissiyası, 41, rue de la Loi/Vetstraat, 1049 Brüssel, Belçika
https://ec.europa.eu/commission/external-investment-plan_en
Elektron poçt ünvanı:
EC-EIP-EFSD-SECRETARIAT@ec.europa.eu
3
XARİCİ İNVESTİSİYA PLANININ İŞ PRİNSİPİ NƏDİR?
DAYANIQLI İNKİŞAF ÜÇÜN
AVROPA FONDU
(DİAF)
• DİAF iki Regional İnvestisiya
Platformasından (Afrika və
Qonşuluq regionu) ibarət
olacaq. Buraya aiddir:
Xarici İnvestisiya Planının bu ilk
komponentinin məqsədi inkişaf
üçün dövlət maliyyə institutları
və digər maraqlı dövlət və fərdi
investorların təklifləri üçün
vahid pəncərə sistemini təmin
etməkdir.
• Yeni DİAF zəmanətinin bir sıra
tematik və coğrafi investisiya
pəncələri çərçivəsində
investisiya portfellərinə qismən
zəmanət təmin ediləcək.
• Məqsəd əsasən özəl sektora aid
əlavə maliyyələşmədən istifadə
etməkdir, çünki DİAF zəmanəti
özəl sektora aid investisiyalara
zərər riskini azaldacaq və
maliyyəçilər və investorların
potensial itkilərini ödəyəcək.
TEXNİKİ DƏSTƏK
• İkinci komponent texniki
dəstəyi artıraraq benefisiarlara
maliyyə baxımından
cəlbedici və dolğun layihələr
hazırlamağa və bu yolla
daha çox investisiya səfərbər
etməyə kömək edəcək.
• Tərəfdaş ölkələrə daha
çox sayda cəlbedici
layihələr hazırlamağa və
onları beynəlxalq investor
cəmiyyətinə tanıtmağa kömək
etmək məqsədilə Komissiya
texniki dəstək üçün mühüm
resurslar təmin etmişdir.
• Tənzimləyici və siyasətlə
bağlı mühiti yaxşılaşdırmaq
və üçüncü komponent
çərçivəsində strukturlaşdırılmış
dialoqu tamamlayan ticarət
palataları və sosial tərəfdaşlar
daxil olmaqla, özəl sektorun
nümayəndələrinin bacarıqlarını
artırmaq məqsədilə texniki
dəstək də təmin ediləcək.
İNVESTİSİYA MÜHİTİ
• Üçüncü komponent əsasən
aşağıdakı vasitələrlə
mühüm rol oynayan Aİ
Nümayəndəliklərinin iştirakı ilə
tərəfdaş ölkələrdə investisiya
mühitini və biznes ab-havasını
yaxşılaşdıracaq:
• Müəssisələrlə ölkə, sektor
və strateji səviyyələrdə
strukturlaşdırılmış dialoq,
o cümlədən Avropa və yerli
biznes forumların təşviqi
vasitəsilə;
• İnvestisiyaların
yatırılmasında əsas maneələrin
aradan qaldırılması və yaxşı
idarəetmənin təşviqi məqsədilə
tərəfdaş hökümətlərlə taktiki
və siyasi dialoqlar;
• Ölkə səviyyəsində bazar,
sektor və dəyər zəncirlərinin
təhlilinə əsaslanan
tənzimləyici, siyasətə və
idarəetməyə dair islahatlara
dəstək;
• Digər Aİ siyasətləri və
Üzv Ölkələrin təşəbbüsləri ilə
uyğunluğun təmin edilməsi.
€
€
2,6 milyard
avro təxmini
büdcə
1,5 milyard
avro
MÖVCUD
İNVESTİSİYA
MEXANİZMLƏRİ
DİAF
ZƏMANƏT
ALƏTİ
4
MÜNASİB ƏMƏLİYYAT NÜMUNƏLƏRİ
Xarici İnvestisiya Planı Aİ xaricində səkkiz regional investisiya mexanizmini həyata keçirən
Avropa Komissiyasının əvvəlki təcrübələrinə
əsaslanır. Aİ-nin ilk mürəkkəb mexanizmlərinin yaradıldığı 2007-ci ildən etibarən, 3,4 milyard avro həcmində Aİ qrantları vasitəsilə 26
milyard avro dəyərində kreditlər verilmiş və tərəfdaş ölkələrdə investisiyanın ümumi həcmi 57 milyard avroya yaxın olmuşdur.
Bunlar Aİ-nin maliyyə dəstəyi ilə reallaşan və Xarici İnvestisiya Planının köməyilə yenidən aktivləşdiriləcək layihələrin nümunələridir:
Hər bir regional investisiya mexanizmi nəticəsində əldə olunan nəticələr haqqında daha ətraflı məlumatı növbəti internet səhifəsindən əldə
etmək olar:
http://ec.europa.eu/europeaid/policies/innovative-financial-instruments-blending_en
.
Aİ maliyyə yardımı:
4,8 milyon avro
İnvestisiyanın ümumi həcmi:
54,3 milyon avro
Aparıcı maliyyə institutu:
AYİB
Region:
Şərq Qonşuluğu
Aİ maliyyə yardımı:
30 milyon avro
İnvestisiyanın ümumi həcmi:
Təxminən 900 milyon avro
Aparıcı maliyyə institutu:
FMO
Ölkə:
Bir çox regionları əhatə edir
Aİ maliyyə yardımı:
60 milyon avro
İnvestisiyanın ümumi həcmi:
Təxminən 180 milyon avro
Aparıcı maliyyə institutu:
Afrika İnkişaf Bankı və AİB
Region:
Afrika
Boost Africa website
EBRD
Aİ maliyyə yardımı:
28 milyon avro
İnvestisiyanın ümumi həcmi:
Təxminən 240 milyon avro
Aparıcı maliyyə institutu:
Almaniya İnkişaf Bankı (KfW)
Ölkə:
Cənub Qonşuluğu
Sanad
İŞ QADINLARI
PROQRAMI
AFRİKAYA DƏSTƏK
İQLİM İNVESTORU BİR
Capacy4Dev
Qadın sahibkarlığı Şərq Qonşuluğu regionunda yeni iş yerlərinin
yaradılmasında və iqtisadi inkişafın stimullaşdırılmasında mühüm
rol oynayır. Qadınlar tərəfindən idarə edilən kiçik və orta ölçülü
müəssisələr əksər hallarda yüksək riskli müştərilər kimi qəbul
edilir və banklar onlara kredit verməkdən boyun qaçırır. Qadınların
başçılıq etdiyi münasib KOM-lara, eləcə də qadın sahibkarları
və onların müəssisələrinə məsləhət xidmətləri, təlim və dəstək
verməyə yönəlmiş səciyyəvi məhsulların hazırlanmasını təşviq
etmək üçün Aİ-nin dəstəyi ilə yerli bankların riskləri qismən ödənir.
Bu cür addımlar Xarici İnvestisiya Planı vasitəsilə genişləndiriləcək.
“İqlim İnvestoru Bir” (Climate Investor One) Hollandiya İnkişaf Bankı
(FMO) tərəfindən idarə olunan və inkişaf etməkdə olan bazarlara
əlverişli qiymətə dayanıqlı enerji çatdırmaq səlahiyyəti verilən
investisiya fondudur. Bu fond enerji üzrə layihələrə başlanğıcdan
sona qədər dəstək verir və layihənin bütün mərhələlərində cari
bazar uğursuzluqları və səmərəsizliyi aradan qaldırmağa cəhd edir.
Layihələrin keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq vasitəsilə “İqlim İnvestoru
Bir” Fondu fərdi investorları cəlb etmək, xüsusən Afrikada yerləşən
aşağı və orta gəlirli ölkələr üçün maliyyə vəsaitləri toplamaq
məqsədi güdür.
“Afrikaya Dəstək” (Boost Africa) Afrika İnkişaf Bankı və Avropa
İnvestisiya Bankı arasında Afrikada sahibkarlıq və innovasiyaları
təşviq etmək məqsədilə həyata keçirilən tərəfdaş proqramıdır.
Adı çəkilən təşəbbüs növbəti şirkətlərlə məşğul olan kommersiya
orqanına dəstək verməklə startaplar və Kiçik və Orta Müəssisələrə
(KOM-lar) şərait yaratmağa yönəlmişdir: ticarət müəssisəsinin
kapital vəsaitləri, mələk investorların vəsaitləri və katalizatorlarla
əməkdaşlıq edənlər. Afrika öz resurslarından istifadə edəcək, texniki
nou-haunu sürətləndirəcək və yeni iş yerlərinin yaradılmasında
həyati əhəmiyyətli rol oynayan startaplar və KOM-lar üçün əlverişli
mühit yaradacaq.
“SANAD” Fondu MKOM sektorunda inkişaf və məşğulluğun
artırılmasına dəstək məqsədilə Orta Şərq və Şimali Afrikada
yerləşən tərəfdaş maliyyə institutlarına (Mİ-lər) kredit və bərabər
maliyyələşmə təmin edir. Həmin bölgədə ÜDM-in 60%-i və
məşğulluğun 70%-i MKOM-ların payına düşür və iqtisadiyyatın
fəallığında vacib əhəmiyyət daşıyır. Buna baxmayaraq, sorğulara
əsasən onların cəmi 20%-nin maliyyələşmədən istifadə etdiyi
məlumdur. Mİ-ləri MKOM-larla əlaqələndirmək məqsədilə “SANAD”
Fondu davamlı inkişafa gedən yolda MKOM-ları müşayiət edərək
onlara maliyyələşmə və texniki dəstək göstərir.
SANAD FUND
Dostları ilə paylaş: |