Qubadlinin yer- yurd adlari (mononimleri). pdf
Yüklə 18,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (Мононимляри)
- 1. Ширхан Дадаш оьлу Сялимов Тарих елмляри докторu, профессор 2. Исмайыл Айдын оьлу Аьайев
| 2 Ряйчиляр: 1. Ширхан Дадаш оьлу Сялимов Тарих елмляри докторu, профессор 2. Исмайыл Айдын оьлу Аьайев Филолоэийа елмлярi üzrə фялсяфя доктору Елми редактор: Етибар Талыблы Филолоэийа елмляр намизяди, фолклоршüнас Редактор: Севинж Чяркяз гызы Мяммядова Филолоэийа елмляри üzrə фялсяфя доктору Bu kitab qədim Qubadlı ellərinin tarixi, coğrafiyası, etnoqrafiyası, dil tarixini əks etdirən toponimlərdən bəhs edir. Qubadlı torpaqlarını gəzmiş xalqın yaddaşında yaşayan yer-yurd adları informatorlardan toplanmış, onların elmi-linqvistik və etimoloji təhlili verilmişdir. Kitabın qiymətli cəhətlərindən biri də odur ki, indiyədək Qubadlı rayonunda tədqiqat obyekti olmayan toponimlər ilk dəfə olaraq elmi- nəzəri baxımdan ərazilərin tarixi, coğrafiyası ilə bağlı şəkildə araşdırılır, müqayisəli toponimlər, başqa ərazidə olan oxşar toponimlərin arealları sənədlər əsasında göstərilir. Tayfa adlarının, qədim yurd yerlərinin əsərin içərisində verilməsi onun dəyərini qat-qat artırır. Чинэиз Салманов ГУБАДЛЫНЫН ЙЕР-YURD АДЛАРЫ (mononimləri) Сумгайыт «Азяри» няшриййаты– 2015, 264 сящифя. M D 09 442 392 525000 © «Азяри» няшриййаты, 2015 3 4 MÜƏLLИFDƏN Hörmətli oxucular! İxtiyarınıza veriləcək bu kitabda Qubadlının hər bir kəndi və bütövlükdə Qubadlıda olan yer-yurd adları haqqında məlumatlar verilmişdir. Yer adları tarixin yaddaş kitabıdır.Bu kitabın yarpaqlarında Qubadlı elinin keçmişi, ağrı dolu, sevinc dolu yaşantısı, günü-güzəranı yaşayır. Qədim yurd adlarımızı öyrəndikcə elimizin yüz illər arxada qalmış keçmişi öz gizlincini açır, hər şey aydınlaşır,durulur... Babalarımızdan bizlərə nə qalıbsa, onlar əzizdir, toxunulmazdır, o qalanlar tarixdən gələn səslərə sevgi dolu bağlılıqdır. İnsan qəriblikdə yaşayıb yaşa dolduqca doğulub boya-başa çatdığı ata-baba yurdu, gəzdiyi dağlar, dərələr, meşələr, suyundan içdiyi buz bulaqlar onun üçün əlçatmaz xatirələrin zirvəsindən daha əziz görünür. Əzəmətindən güc aldığımız uca dağlarımız, bizə layla çalan Həkərimiz, Bərgüşadımız ,nəfəsini bizlərə verən yaşıl ormanlarımız, illər boyu düşmən- lərinə baş əyməyən qalalarımız indi düşmənin tapdağı altında inildəyir, bizlərdən imdad gözləyir. Qubadlı Zəngəzurda, eləcə də bütöv Azərbay- canda özünəməxsus füsunkarlığı ilə seçilən, son dərəcədə gözəl olan bir ərazidir. Onu deyim ki, 5 ərazidə yaşayan insanlar ilə bu yerlərin təbiəti bir- birlərini tamamlayır. Həm də bu bölgə özünün qədim tarixi abidələri, saf və mərd insanları ilə daima diqqəti cəlb etmişdir. Qubadlı torpaqlarına daxil olarkən Zilanlının, Mahruzlunun Gəyən düzləri, Xanlıq aşırımından aşanda isə göz qabağına gələn Hərtiz, Səngər dağının insanı heyran edən mənzərələri açılırdı. Düşünürdün ki, görəsən, hansı qüvvə bu dağları bir yerə toplayıb, səliqə ilə sıralayıb? Rayona doğru burulanda Səlk dağının, Kəpəz dağının üstündə göy dumana bürünmüş zirvənin ətəyində Cibikli, Anabat, Seytas meşələri görünürdü və gələn hər kəsi özünə səsləyirdi. Həkərinin və Bərgüşadın sahillərinə baxanda bağlı-bağatlı kəndlərimiz göz oxşayırdı. Sıldırımlı qayaların üstündəki İstehkam qalalarımız, Qaçaq Nəbinin, Qaçaq Həcərin, Qaçaq Qabilin, Qaçaq Ləti- fin sığındıqları sərt qayalar, papaqlı daşlar, başı bəlalı camaatımızın sanki sığınacağı idi. Qubadlının təbiəti təzadlı və sərt olduğu kimi insanları da mərd, əyilməz və qətiyyətlidirlər. Kitabda başı min bir bəla çəkmiş insanların gör- dükləri işlər, dağıdılmış, xarabalığa çevrilmiş qədim yurd yerlərimiz haqqında məlumatlar toplanmışdır. Kitabda Qubadlı rayonunun tarixi coğrafiyası, ərazi inzibati quruluşu, ərazidə olmuş qədim kənd- ləri, dağları, dərələri, çayları, bulaqları, meşələri, düzləri haqqında məlumatlar öz əksini tapmışdır. 6 Kitab 4 fəsil, 17 bölmədən ibarətdir. Kitabın bü- tün fəsilləri qiymətli mənbələr olan “İcmal dəftər- ləri”, “Müfəssəl dəftərlərdən” və digər mənbələrdən Qubadlının tarixinə istinad olunaraq yazılmışdır. I Fəsil. Qubadlı Azərbaycanın qədim torpaqları- dır mövzusu ilə başlayır. Təbriz xanlığı, Qaradağ xanlığı dövrlərindən başlayır. Qarabağ xanı Meh- diqulu xanın öz oğluna Xanlıq kəndi ərazisində saray tikdirməsi, əraziləri ona tapşırması, Sarıyataqlı Mustafa xana isə digər ərazilərin tapşırılması ilə sonluqlanır. II Fəsil. Rayonun kəndlərinin adları və yerləşdiyi əraziləri verilmişdir. III Fəsil. Oronimlərin adlarının necə yaranması, nəyə əsaslanaraq toponimləşməsi haqqında məlu- matlar toplanmışdır. IV Fəsil. Rayon ərazisində olan bulaqlar, çaylar, digər su mənbələri və onların ətrafında yaşayan tay- faların kimlər olduğu haqqında məlumatlar öz əksini tapır. Kitabda Qubadlının zəngin mədəniyyəti, tarixi abidələri, mədəni-maarif müəssisələri, kənd təsər- rüfatı, təbii ehtiyat mənbələri, yazıçıları, şairləri, alimləri, qəhrəman insanları haqqında məlumatlar da var. Dünyanın bir çox tarixçi alimlərinin yazdıqları əsərlərə müraciət edilməklə erməni alimlərinin tarix boyu etdiyi saxtakarlıqların üzə çıxarılması, hətta Yüklə 18,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|