92(Az)
M59
Lüğət
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
Terminologiya Komissiyasının
qərarı ilə nəşr olunur.
Rəyçilər:
İnqilab Kərimov,
AMEA-nın müxbir üzvü,
sənətsünashq doktoru, professor
Müseyib Məmmədov,
ftlologiya elmlşri doktoru, professor
İsmayıl Vəliyev,
frfologiya elmləri doktoru, professor
Sayalı Sadıqova,
filologiya elmləri doktoru
Elmi redaktor:
Rasim Əfəndiyev,
akademik
Ixtisas redaktorlan:
Ayaz Salayev,
Zeynal Məmmədli
Məhərrəmli Qulu Məmmədqulu oğlu.
M59 Kino, televiziya, radio terminləri. İzahlı lüğət.
"Azərbaycan
Milli Ensiklopediyası" Nəşriyyat-Poliqrafiya
Birliyi, Bakı,
2002, 352 səh.
Kitabda kino, radio, televiziya, video, həmçinin bu
sahələrin sıx bağlı
olduğu informatika, sosiologiya, informasiya
texnologiyaları və müasir
kommunikativistika sistemində ən çox işlənən
terminlərin izahı verilmişdir.
Ölkəmizin nəşriyyat təcrübəsində ilk nümunə olan
bu izahlı lüğət
audiovizual sənət sahəsində çalışanlar və bu sahəni
öyrənmək istəyənlər
üçün nəzərdə tutulmuşdur.
M
4602030000
M657 -2002
ISBN-4İ8600-337-4
© Qulu
Məhərrəmli, 2002
G İ R İ Ş
Hər bir ditin zənginliyi, həm də onun müxtəlif
sahələrə aid terminlərinin
çoxluğu ilə ölçülür. Bu mənada müasir dünyanın
ictimai-siyasi və mədəni
həyatına güclü təsir göstərən kütləvi kommunikasiya
sisteminin (mətbuat,
kino, televiziya, radio) inkişafı Azərbaycan dilinin lüğət
fonduna da təsirsiz
qalmır. Çağdaş elektron-informasiya inqilabı, sürətli
texnoloji dəyişmələr
informatika və jurnalistikadan tutmuş filologiya və
sənətşünaslığa qədər
bir çox elm sahələrinin nəzəri konsepsiyalarına və
terminologiyasına
mühüm yeniliklər gətirir. Elm və incəsənətdə, təbiət,
cəmiyyət və insan
psixologiyasında baş verən hadisə və təzahürləri,
texnoloji prosesləri dəqiq
ifadə etməli olan terminlər sürətlə inkişaf edən sahələrdə
özünü daha çox
göstərir. Hazırda bütün dünyada belə yüksək dinamizmə
və rəngarəngliyə
malik olan sahələrdən biri kino, radio və televiziyadır.
Təqribən yarım əsr
əvvəl bu vasitələrin mövcudluğu möcüzə
sayılırdısa, indi telekom-
munikasiyada şifrəli eramn başlanması, rəqəmli
televiziyanın kompüter və
informasiya supermagistralları ilə birləşməsi, kinoda
fantastik çəkiliş
üsullarının meydana gəlməsi heç kimi təəccübləndirmir.
Kommunikasiya sisteminin, mediamn, kino,
radio, televiziya və
tnternetin sürətli inkişafı Qərb ölkələri üçün daha
xarakterikdir. Buna görə
də həmin ölkələrdə texnologiyanın hər inkişaf
mərhələsinə uyğun olaraq
ingilis, fransrz, alman, rus və s. dillərdə mətbuatın,
kino və elektron
jurnalistikanın elmi-nəzəri, praktik məsələlərinə aid
yüzlərlə yeni söz, ifadə
və termin yaranır. İzahlı lüğətlərin vəzifəsi məhz bu
terminlərin mənasını
aydınlaşdırmaq və onların müxtəlif cür yozulmasının
qarşısını almaq,
yaxud bu meyli minimuma endirməkdir.
■ •'
Kino, teleradio istehsalı və yayım texnologiyasının
inkişafı ilə bağlı
xarici dillərdə yaranan saysız-hesabsız terminlər sürətlə
Azərbaycan dilinin
də lüğət fonduna daxil olur. Mütəxəssislər bu
terminlərin mümkün, uyğun
qarşılığmı tapmağa və onu praktikada işlətməyə
çahşırlar. Lakin bu
terminlərin əksəriyyətinin uzun müddət rus dilində,
indi isə daha çox
ingiliscə işlədilməsi səbəbindən mövcud sahənin
həm elmi-nəzəri, həm
i