2
Müəlliflər haqqında məlumat
Məlikov Rauf Seyfulla oğlu
Tarix elmləri namizədi, Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyası A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun
"Azərbaycanın qədim tarixi" şöbəsinin elmi işçisi. Bakı
Slavyan Universiteti Humanitar liseyinin müəllimi.
"Azərbaycan tarix müəllimləri" ictimai birliyinin üzvü. 22
elmi və 11 elmi-metodik işin müəllifidir. Əsas əsərləri:
"Əhəmənilərin ağalığı dövründə Azərbaycanın etnik
mənzərəsi (e.ə. VI - IVəsrlər)" adlı elmi monoqrafiya,
"Məktəbdə ictimai elmlərin tədrisinin innovativ metodikası
(tarix, vətəndaşşünaslıq və konfliktologiya nümunəsində)"
(Bakı, 2001), "Tarixin interaktiv təlimi. Müəllimlər üçün
vəsait" (Bakı, 2002) və "Orta əsrlər tarixi (7-ci sinif).
Müəllim üçün vəsait" (Bakı, 2003).
İbrahimov Nizami Ənvər oğlu
Tarix müəllimi, "Azərbaycan tarix müəllimləri"
ictimai birliyinin üzvü. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin
üzvü, "Yejednevnıye novosti" qəzetinin müxbiri.
3
Ön söz
Müasir tədrisin labüd şərtlərindən biri də lazımi informasiyanı, hər hansı
bir məlumatı qısa müddətdə əldə etməkdən ibarətdir. "Məktəblinin tarix lüğəti"
ilk növbədə məktəblilər üçün nəzərdə tutulub, lakin tarix, fəlsəfə, siyasət,
ədəbiyyat, mədəniyyət tarixi, bütövlükdə tarixi məfhum və terminlərin rast
gəlindiyi humanitar elmlərlə maraqlanan hər bir kəs üçün faydalı ola bilər.
Tarix lüğətinin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, xarici ölkələrdən fərqli
olaraq, bu, Azərbaycan Respublikasında nəşr olunan belə lüğətlərdən birincisidir.
Ona görə də bu nəşrdə Azərbaycan tarixinə dair xarici nəşrlərdə olmayan çoxlu
məlumatlar vardır. "Məktəblinin tarix lüğəti"nin hazırlanması zamanı
Azərbaycanda və xarici ölkələrdə nəşr olunmuş ilkin mənbələrdə, məktəb
dərsliklərində, tarixi ədəbiyyatda, müxtəlif mövzulu ensiklopediyalarda və sorğu
kitablarında, eləcə də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası A.Bakıxanov adına
Tarix İnstitutunun nəşr etdirdiyi 7 cildlik "Azərbaycan tarixi"ndə verilmiş külli
miqdarda informasiya araşdırılıb öyrənilmiş və yenidən işlənilmişdir.
"Məktəblinin tarix lüğəti"ndə 2000-ə yaxın məqalə (termin) vardır. Bu
terminlərdə tarix elminin bütün sahələrinə - mühüm tarixi hadisələrə, tarixi
terminlərə, dinlərə, mifologiyaya, incəsənətə və elmə aid, ölkələr, şəhərlər,
Azərbaycanın, eləcə də dünya tarixinin görkəmli tarixi şəxsiyyətləri və sülalələri
haqqında məlumat verilir. Bu lüğət, şübhəsiz ki, dərsliyin, tarixi və bədii
ədəbiyyatın oxunuşunda, televiziya proqramlarına və video-filmlərə baxış zamanı,
eləcə də İnternet materiallarından istifadə olunarkən meydana çıxan bir çox
sualların cavablandırılmasında yardımçınız olacaq.
Lüğətdəki məqalələrin adları əlifba sırası ilə, əsasən də tək şəklində
verilir. Məqalənin əsas adından sonra zəruri hallarda lazım gəldikdə digər adlar,
əvvəlki adın sinonimlən, eləcə də yaşanılmış tarix və ya hakimiyyət illəri, əsl ad və
soyadları,
təxəllüslər, abbreviaturanın açılışı verilir. Başqa dillərdən
mənimsənilmiş terminlərə qısa etimoloji arayış verilir. Biblioqrafik məqalələrdə
doğum və ya ölüm tarixi məlum olmayan hallarda sual (?) işarəsi qoyulur. Lüğətdə
söz əlyazma şəklində (kursivlə) yazıldığı halda iqtibas sistemindən istifadə olunur;
məsələn: söz əlifba şəklində yazılıbsa, bu o deməkdir ki, lüğətin müvafiq
məqaləsində həmin sözün ətraflı məzmunu (izahatı) verilir. Tarixlər, bir qayda
olaraq, yeni stillə göstərilir. Lüğətdə ixtisar olunmuş sözlərdən istifadə edilir.
Lüğətdən istifadə olunmasını asanlaşdırmaq məqsədi ilə 4-cü səhifədə Azərbaycan
əlifbası və əsas ixtisarların siyahısı verilir.
Nəşriyyat və müəlliflər oxucuların bütün qeyd, təklif və rəylərinə görə
əvvəlcədən onlara təşəkkür edir və bildirir ki, onlar təkrar nəşrlər zamanı nəzərə
alınacaq.