Reja Asosiy tushunchalarning ta’rifi 2

basketbol o'yini taktikasi tasnifi
Reja
1. Asosiy tushunchalarning ta’rifi
2. Taktika tasnifi
3. Hujum taktikasi
4. Yakka (individual) harakatlar
5. Guruhli harakatlar
6. Jamoa harakatlari
7. Shaxsiy pressingga qarshi hujum

Taktika – bu sport kurashi olib borishning usul va ko’rinishlarini, tadbirlarini o’yinning rivojlanish qonuniyatlarini va aniq raqibga qarshi ularni ratsiyonal qo’llashni amaliy va nazariy jihatdan o’rganadigan bo’limdir.

Taktik tayyorgarlik avvalo har xil ko’rinishdagi kombinatsiyalarni o’rganishni taqoza etadi. Kombinatsiya deganda, basketbolchilardan birining savatga hujum qilish uchun sharoit yaratishga yo’naltirilgan, aniq sistema chegarasida guruh yoki jamoaning hamma o’yinchilari tomonidan ilgaridan o’rganilgan va o’zaro kelishilgan harakatlar tushuniladi. Bundan tashqari kombinatsiya, tipovoy o’zaro harakatlar, ularning uyg’unligi va yig’ilgan musobaqa tajribalari asosida o’yinchilar tomonidan ijodiy tuzilgan va amalga oshirilgan bo’lishi mumk.
Basketbol taktikasi o’yinini olib borishda qo’llanadigan juda ko’p vositalarga, usullarga va sistemalarga boydir. Jamoalar hujumni yoki himoyani yakka, guruhli va jamoa taktik harakatlari yordamida uyushtiradilar.
O’yinning asosiy mazmuniga muvofiq taktika hujum va himoya taktikasiga bo’linadi. Uning har bir bo’limi o’yinchilari harakatini tashkil qilish prinsipiga qarab yakka, guruhli va jamoaliga bo’linadi. O’z navbatida, har bir guruh o’yinni olib borish ko’rinishini hisobga olib, ko’rinishlarga bo’linadi (masalan, yakka harakatlar, hujum davomida o’yinchilarning to’psiz harakati va o’yinchining to’p bilan harakati ham bo’lishi mumkin). O’yin harakatlarining aniq mazmuniga qarab ko’rinishlar usullarga bo’linadi. Bajarishning har xil xususiyatlarga ega bo’lgan usullar variantlarning paydo bo’lishiga sabab bo’lishadi. Masalan, markaziy o’yinchi orqali hujum qilish sistemasi pozitsion hujum qilish usullaridan biri hisoblanadi. Bir vaqtning o’zida tayangan markaziy o’yinchilar sonini hisobga olib, bu sistema uchta variantga ega bo’lishi mumkin: bitta markaziy o’yinchi orqali, ikkita va uchta markaziy o’yinchilar orqali hujum qilish.
To’pni egallagan jamoa hujum qiluvchi jamoa bo’lib hisoblanadi. Hujum qilish jamoaning o’yindagi asosiy vazifasidir. Hujum harakatlari yordamida jamoa tashabbuskorlikni qo’lga kiritadi va raqibni o’ziga bo’lgan taktik reja qabul qiishga majbur qiladi. Hujum qiluvchi jamoaning bosh maqsadi raqib savatiga to’p tashlashdir. 30 soniya ichida bunga erishish uchun uyushtirilgan ilgaridan o’ylab qo’yilgan va to’pni raqib shchitiga yaqinlashtirishga mo’ljallangan yaxshi tayyorlangan yo’llardan, hujumni bevosita o’tkazish va shchitdan qaytgan to’p uchun kurash imkoniyatini taminlash uchun, shu yakunlovchi kurash uchun qulay sharoitlar tuzishdan foydalanish kerak. Hujum taktikasi, jamoani aniq raqibga qarshi va musobaqaning har xil vaziyatlarida muntazam hujum olib borishning maqsadga muvofiqroq tadbir, usul va formalarini tanlab olish va ulardan foydalanishga imkon beradi. Hujum qilishning hamma harakatlari o’zining xarakteriga qarab yakka (individual) va jamoali hujumga bo’linadi. Taktika tasnifiga muvofiq harakatlar guruhli va jamoaliga bo’linadi.
Har bir basketbolchi jamoada bajaradigan vazifasidan qat’iy nazar, hujumda katta faollik ko’rsatishi lozim. Buning uchun u hujum usullarini puxta va malakali egallagan bo’lishi, o’yin sharoitini diqqat bilan kuzatishi, aniq vaziyatga eng mos pozisiya va harakatlarni tez xamda to’g’ri tanlay olishi kerak.