Rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARNI


RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI


MUHAMMAD AL – XORAZMIY NOMIDAGI


TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI


FARG‘ONA FILIALI

“Kompyuter injineringi” fakulteti

Kompyuter injineringi yo‘nalishi

710-20 – guruh talabasi

Nabijonov Rejabboy ning

“MA’LUMOTLAR TUZILMASI VA ALGORITMLAR”

fanidan tayyorlagan
LABORATORIYA ISHLARI

Topshirdi: Nabijonov Rejabboy
Qabul qildi: O.I.Ergashev
Farg‘ona 2022

Laboratoriya ishi - 1

Mavzu: Dasturlash tillarida ma’lumotlarning standart turlari. Funksiyalarni
amalga oshirish.
Ishdan maqsad: Daturlash tillarida ma’lumotlarning standart turlari. Ma’lumot tiplari va ularni ishlatish. Ma’lumotlarning oddiy sozlangan, unar va binar amallar va ularni tadqiq qilish.
Ma’lumotlarning ixtiyoriy toifasi qiymatlar sohasi va ular ustida bajarilishi mumkin bo’lgan amallar orqali tavsiflanadi. void kalit so’zi hech qanday toifaga ega emaslikni anglatadi. Bunday toifadagi funksiyalar hech qanday qiymatni qaytarmaydi. Lekin asosiy dastur tanasi, ya’ni main() funksiyasi void toifasiga ega bo’lolmaydi, u int toifasida bo’lishi kerak.

Amallar odatda unar ya’ni bitta operandga qo’llaniladigan amallarga va binar ya’ni ikki operandga qo’llaniladigan amallarga ajratiladi.

Binar amallar additiv ya’ni qo’shuv [+] va ayirish [–] amallariga, hamda multiplikativ ya’ni ko’paytirish [*], bo’lish [/] va modul olish[%] amallariga ajratiladi. Additiv amallarining ustuvorligi multiplikativ amallarining ustuvorligidan pastroqdir. Butun sonni butun songa bo’lganda natija butun songacha yaxlitlanadi. Masalan, 10/3=3, (-10)/3=-3, 10/(-3) =-3.

Modul amali butun sonni butun songa bo’lishdan hosil bo’ladigan qoldiqqa tengdir. Agar modul amali musbat operandlarga qo’llanilsa, natija ham musbat bo’ladi, aks holda natija ishorasi kompilyatorga bog’liqdir.

Binar arifmetik amallar bajarilganda tiplarni keltirish quyidagi qoidalar asosida amalga oshiriladi:

1. 
   short va char tiplari int tipiga keltiriladi;
   

2. 
   agar operandlar biri long tipiga tegishli bo’lsa ikkinchi operand ham long tipiga keltiriladi va natija ham long tipiga tegishli bo’ladi;
   

3. 
   agar operandlar biri float tipiga tegishli bo’lsa ikkinchi operand ham float tipiga keltiriladi va natija ham float tipiga tegishli bo’ladi;
   

4. 
   agar operandlar biri double tipiga tegishli bo’lsa ikkinchi operand ham double tipiga keltiriladi va natija ham double tipiga tegishli bo’ladi;
   

5. 
   agar operandlar biri long double tipiga tegishli bo’lsa ikkinchi operand ham long double tipiga keltiriladi va natija ham long double tipiga tegishli bo’ladi;
   

Unar amallarga ishorani o’zgartiruvchi unarminus [–] va unar plus [+] amallari kiradi. Bundan tashqari [++] va [--] amallari ham unar amallarga kiradi.

• 
  unar amali qiymatni 1 ga oshirishni ko’rsatadi. Amalni prefiks ya’ni ++i ko’rinishda ishlatish oldin o’zgaruvchi qiymatini oshirib so’ngra foydalanish lozimligini, postfiks ya’ni i++ ko’rinishda ishlatishdan oldin o’zgaruvchi qiymatidan foydalanib, so’ngra oshirish kerakligini ko’rsatadi. Masalan, i qiymati 2 ga teng bo’lsin, u holda 3+(++i) ifoda qiymati 6 ga, 3+i++ ifoda qiymati 5 ga teng bo’ladi. Ikkala holda ham i qiymati 3 ga teng bo’ladi.
  

[--] unar amali qiymatni 1 ga kamaytirishni ko’rsatadi. Bu amal ham prefiks va postfiks ko’rinishda ishlatilishi mumkin. Masalan, i qiymati 2 ga teng bo’lsin, u holda --i ifoda qiymati 1 ga, i-- ifoda qiymati 2 ga teng bo’ladi. Ikkala holda ham i qiymati 1 ga teng bo’ladi.