Santral ve Periferik Sinir Sistemi Tıbbi Terimleri
Yüklə 105,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Sinir sistemi, (systema nervosum) vücudun sinir hücreleri ve sinir liflerinden oluşan en karmaşık sistemdir.
Merkezi Sinir Sistemi (MSS) Beyin (Encephalon) Mesencephalon Orta Beyin • Pupilla refleksi ile yürüme ve yer değiştirme merkezi buradadır.
Pons Köprü • Beyin sapının ortasında köprü gibidir. • Solunum kontrolüne katkıda bulunur.
Medulla Oblangata Soğanilik&Bulbus • Dolaşım ve solunum merkezleri burada olduğu için bu bölgenin hasarı ölümle sonuçlanır. • Yutma, çiğneme, öksürme, hıçkırma, hapşırma, kan damarlarının büzülmesi ve kusma gibi refleksleri kontrol eden merkez buradadır.
Thalamus • Thalamus, ara beynin en büyük ve en alt bölümüdür. İçteki bölüm anlamındadır. • Koku hariç cerebruma giden tüm bilgilerin gidiş, aynı zamanda geliş yeridir.
Hipothalamus Hypothalamus, thalamusun altında yerleşiktir. Hipofiz bezi ince bir sapla hypothalamusa bağlıdır. Hipofizin salgıları hipothalamus tarafından kontrol edilir.
Epithalamus Epithalamus, ara beynin arka ve üst bölümüdür. Gri cevherden yapılmıştır. Burada, melatonin hormonu salgılayan pineal cisim (epifiz bezi) bulunur.
Subthalamus Subthalamus, ara beynin önünde thalamusun aşağısında orta beyin ile thalamus ve hypothalamusun arasındadır. Motor aktiviteyi ayarlar.
Hipokampüs Öğrenme ve hafıza ile ilgilidir. Amigdala Çeşitli hisler, duyular, hafıza, görme ve korku yanıtı ile ilgilidir.
Gri Cevher Substantia grisea Boz katman Omurilikte içte, beyin ve beyincikte dışta bulunur. Sinir hücreleri bu katmanda olur.
Beyaz Cevher Substantia alba Omurilikte dışta, beyin ve beyincikte içte bulunur.Burada glia hücreleri ve sinir hücrelerinin uzantıları görülür.
Cerebellum • Kafatasının arka tarafında beyinle beyin sapı arasında bulunur. • Yapı ve görünüşü beyine benzediği için bu ismi almıştır. Sağlı sollu 2 yarım küreden oluşur ve yüzeyi girintili çıkıntılıdır. • Beyincik vücudun denge organı olup düzenli kas hareketlerinin yapılmasını sağlar.
Omurilik (Medulla spinalis) Omurganın içinde, boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanan ve ortasında yine boydan boya bir kanal içeren santral sinir sisteminin bir parçasıdır. Birinci bel omurunun alt kenarına kadar devam eder; buradan itibaren sinirler atkuyruğu şeklinde yayılır. Yaklaşık olarak kadınlarda 43 cm, erkeklerde ise 45 cm uzunluğunda ve 35-40 gram ağırlığındadır.
Omurilik, ani ve güçlü etkilere karşı istemsiz tepki gösterilmesi (refleks) olaylarını kontrol eder, ayrıca beyin, beyin sapı ile diğer vücut organları arasındaki sinirsel iletiminin devamlılığını sağlar.
• Pia mater (piyamater): Beyin, beyincik ve omurilik dokularını saran en içteki zar. • Dura mater (duramater): Beyin, beyincik ve omuriliği saran zarlardan en dıĢta olanı. Sert zar. • Arachnoid mater/arachnoidea mater (araknoid mater/araknoidea mater): Beyin, beyincik ve omuriliği saran zarlardan ortada bulunan zar. Örümcek zar.
Periferik Sinir Sistemi • Beyin ve omurilik ile hedef organlar arasında bağlantı oluşturan sinirlerdir. • Beyinden çıkan 12 çift ve omurilikten çıkan 31 çift sinirin oluşturduğu somatik sinir sistemiyle otonom sinir sistemi periferik sinir sistemi oluşturur. • Periferik sinir sistemi iki kısımda incelenir Somatik sinir sistemi • İstemli faaliyetlerin yürütülmesini sağlar. • Beyin ve omurilikten çıkan sinir çiftleridir. • Sinirlerin çapları büyüktür, miyelin kılıfı taşırlar, iletimleri hızlıdır. • İşlevlerini kaybettiklerinde ilgili kaslar görevlerini yapamaz ve körelir ( atrofi). • Santal sinir sistemi ile hedef organ arasında tek nöron bulunur. • Uyarı oluşumu ve engellenmesi santal sinir sistemi tarafından kontrol edilir.
Otonom sinir sistemi • İstem dışı çalışan yapı ve iç organların denetimini sağlarlar. • Santal sinir sistemi ile hedef organ arasında ganglionlarla bağlantılı iki nöron görev alır. • Çapları küçüktür, bir kısmı myelin kılıf taşır, bir kısmı taşımaz, ileti hızları yavaştır. • İşlevlerini kaybettiklerinde hedef yapıda gerileme ve atrofi görülmez. • Otonom sistem hedef yapıya sempatik ve parasempatik olmak üzere iki zıt özellikte sinir gönderir. • Uyarı oluşumu ve engellenmesi hem santral sinir sisteminde hemde ara ganglionlarda gerçekleşir.
Kafa Sinirleri (Cranial Nevrus ) I. Kafa Çifti: (N. Olfactorius - Koku siniri)
II. Kafa Çifti: (N. Opticus - Görme siniri) III. Kafa Çifti: (N. Oculomotorius - Göz oynatıcı sinir)
sinir) V. Kafa Çifti: (N. Trigeminus -Üçüz sinir) N. Ophthalmicus: (Göz siniri) N. Maxillaris N. Mandibularis (Alt çene siniri)
VI. Kafa Çifti: (N. Abducens -Gözü dışa döndüren sinir)
VII. Kafa Çifti: (N.Facialis -Yüz siniri) VIII. Kafa Çifti: (N. Vestibulo cochlearis, N. Acusticus - İşitme ve Denge siniri)
IX. Kafa Çifti: (N. Glossopharyngeus -Dil yutak siniri)
X. Kafa Çifti: (N. Vagus – Serseri sinir) XI. Kafa Çifti: (N. Accessorius -Kafa spinal siniri)
XII. Kafa Çifti: (N. Hypoglossus - dil altı siniri ) Omurilik Sinirleri (Spinal Sinirler- Nervus Spinalis) Merkezi sinir sisteminin medulla spinalis bölümünden 31 çift sinir çıkar. • Plexus Cervicalis (Boyun sinir ağı) • Plexus Brachialis (Kol sinir ağı) • Plexus Lumbalis (Bel sinir ağı) • Plexus Sacralis (Sakrum sinir ağı) Systema nervosum: Sinir sistemi
Sinir hücresi
Dendrite/ dendron (dendrit/ dendron): Sinir hücresinin ince lifler şeklinde dallanma gösteren protoplazma uzantısı.
Bir nöronun uzun ve silindir biçimindeki elektriksel sinyal taşıyan parçasıdır. Aksonların temel görevi farklı nöronlar arasında sinyal iletimini sağlamaktır
Sinaps: Uyarıların; bir sinir hücresinden bir sinir hücresine ya da sinir hücresinden bir vücut hücresine geçirilmesini sağlayan bağlantılardır.
Gliocyte (gliyosit): Sinir Sistemi destek dokusu hücresi, nöogliya hücresi.
Sinir hücrelerinin arasını dolduran destek doku.
Neurophysiology (nörofizyoloji): Sinir sisteminin çalışmasını konu alan fizyoloji dalı.
Nörolojik ve psikiyatrik hastalıkları ve tedavilerini konu alan tıp dalı.
Sinir sistemi hastalıklarının tanısıyla ilgili radyoloji alt dalı
Sinir Sistemi ve Psikiyatrik Hastalıklara İlişkin Tanısal Terimler Neuritis (nevrit/ nörit): Sinir iltihabı.
Herhangi bir spinal sinir kökünün iltihabı, özellikle spinal kord ile intervertebral kanal arasındaki sinir kökü parçasının iltihabı.
Polyneuritis Birçok sinirin iltihabı
Çok, fazla Neur/o: Sinir
-itis: İltihap
Neuroma (nörom/nevrom):
Sinir tümörü. Myelitis Omurilik iltihaplanması
Omurilik -itis: İltihap
Meningitis Beyin, omurilik zarının iltihaplanması
Beyin ve omurilik zarı -itis: İltihap
Poliomyelitis (polyomiyelit): Çocuk felci, omurilik gri maddesinin iltihabı. Daha çok çocuklarda görülen ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, bulantı, kusma ile aniden başlayıp ağır şekillerde kaslarda atrofi ve felce uzanan virütik hastalık. Brachialneuritis (brakyalnörit/brakyalnevrit):
Kol sinirinin iltihabı. Anencephalia Beynin olmaması
Yokluk, eksiklik Encephal/o: Beyin
-ia: Durum, kapsam
Encephalitis Beyin iltihabı
Beyin
-itis: İltihap
Encephalomyelitis (ensefalomiyelit):
Beyin ve omuriliğin iltihabı.
Cerabral hemorrhage apoplexy (serebral hemoraji apopleksi):
Genellikle travma veya arteriyoskleroza bağlı olarak serebral bir damarın rüptürü ve kanın beyinde sızıntı yapması.
Cerebral palsy (serebral palsi):
Beyindeki bir patoloji sonucu meydana gelen beyin felci. Cerebral thrombosis (serebral tromboz): Herhangi bir serebral arterin bir kan pıhtısıyla tıkanması ve o arterle beslenen yerin nekrozu.
Hydrocephalus Beyinde su toplanması
Su
Cephal/o: Baş, kafa -us: Yapı, doku
Meningomyelocele Beyin zarı ve omuriliğin fıtıklaşması
Beyin, omurilik zarı Myel/o: Omurilik -cele: Kese, çıkıntı
Microcephaly Başın normalden küçük olması
Küçük,
Cephal/o: Baş, kafa -y: Durum, süreç Paralysie/paralysis (paralizi/paralizi):
Felç. Sinirdeki harabiyet nedeniyle ilgili kas ya da kasların görev yapamaması hâli.
Monoplegia Tek ekstremitenin felci
Tek, bir -plegia: Felç
Hemiplegia Yarım taraflı felç
Yarı, yarım -plegia: Felç
Paraplegia Simetrik kısımlarda felç (belden aşağı)
Yakın, yanında -plegia: Felç
Quadriplegia Kol ve bacakların felci-Her iki kol ve bacağı tutan felç şekli.
Dört, dörtlü
Felç
Facial palsi/bell's palsy/ facial hemiplegia (fasiyal palsi/bell palsi/fasiyal hemimpleji): Tek taraflı yüz felci ile sonuçlanan yedinci kafa sinirinin fonksiyonel bozukluğu.
Birdenbire ortaya çıkan tek yanlı, idiopatik (kendiliğinden oluşan) yüz felci.
Epilepsia/epilepys (epilepsi/epilepsi):
Sara. Havale. Beyinde elektriksel aktivite bozukluğuna, özellikle ani elektrik boşalmasına bağlı bilinç kesintisi ve konvülsüyonlarla belirgin nöbetlerin oluşturduğu klinik tablo.
Intracerebral hemorrhage Beyiniçi kanama
İç
Cerebr/o: Beyin
-al: Ait, ilgili Hem/o: Kan
-rrhage: Kanama
Multiple sclerosis (multipl skleroz): 20- 40 yaşları arasındaki grubu etkileyen ve yavaş yavaş ilerleyen bir sinir sistemi hastalığı. Bu hastalıkta uyuşukluk, yorgunluk, hantallık, yürümede zorluk ve görmede bulanıklıktan sonra uyumsuzluk, felç, kontrolsüzlük ve körlük meydana gelebilir.
Narcolepsy (narkolepsi ): Tekrarlayan uyku nöbetleri. Uyku hastalığı.
Uykusuzluk. Tremor (tremor): Vücudun bir veya birkaç bölümünde görülen ve fonksiyonlan birbirinin karşıtı olan kasların sırayla ve art arda kasılmaları nedeniyle meydana gelen istem dışı hareketler, istem dışı titreme. Neuropathy/(nöropati): Periferik sinir tutan herhangi bir hastalık ya da bozukluk.
Parkinson's disease/paralysis agitans (parkinson diziis /paralizi ajitans): Parkinson hastalığı. Orta yaşta yavaşça gelişen sinir ve beyin sapını etkileyen sinir hastalığı. Yavaş hareketler, titreme ve monoton ses klinik bulgulardır.
Polyneuropathy (polinöropati/ polinevropati):
Beslenme yetersizlikleri, özellikle B kompleksi vitaminlerinin eksikliğine bağlı olarak görülen sinirsel lezyonlar. Spina bifida (spina bifida): Omurganın arka bölümü üzerinde gelişim kusuruna bağlı, doğuştan dikey yarık bulunuşu, yarık omurga Alzheimer’s disease (alzheimer diziis): Alzheimer hastalığı. Orta ve ileri yaşlarda başlayan, serebral kortekste özellikle frontal ve temporal lob kortekslerinde nöron kaybına bağlı atrofi ve beyin karıncıklarında genişleme ile belirgin bunama durumu.
Amnesia (amnezi) Hafıza kaybı, unutkanlık.
Depression (depresyon)
Ruhsal çöküntü. Üzüntü ve enerji azalması, yorgunluk ve umutsuzluk Obsesive-compulsive neurosis (obsesif-kompülsif nevroz): Düşünce ve mantık düzeyinde ortaya çıkan, anlamsızlığı, gereksizliği, yersizliği, hasta tarafından kabul edilen, hastanın irade ve isteği dışında inatçı biçimde sürekli olarak yineleyen takıntılı düşünce ve davranışlar. Psychoneurosis (psikonevroz/ psikonöroz):
Ruhi bozukluktan ileri gelen sinir sistemi hastalığı. Psychosis (psikoz): Hastanın gerçeği değerlendirmesinde, düşünce içeriğinde, duygulanım, algılama ve davranışlarında ileri derecede bozulmalar yapan ağır ruhsal hastalıklara verilen genel ad.
Schizophrenia (Şizofreni):
Düşünce, duygu ve davranışlarda bozukluk, gerçeklerden uzaklaşma ve kişilik parçalanmasıyla belirgin psikoz şekli.
Sinir Sistemi ve Psikiyatrik Hastalıklarda Ameliyatlara İlişkin Terimler Neurectomy (nörektomi/nevrektomi): Bir sinirin veya bir sinir lezyonunun ameliyatla alınması.
Sinir lifleri arasında cerrahi olarak birleşme sağlamak.
Travma ya da iltihabi nedenle çevre dokulara yapışan bir sinirin cerrahi girişimle serbest duruma getirilmesi. Neuroplasty (nöroplasti): Sinir üzerinde yapılan estetik ameliyat.
Parçalanmış sinirlerin dikilmesi.
Sinirin kesilmesi. Sinir ameliyatı.
Cordotomy/ chordotomy (kordotomi/kordotomi):
Ağrıyı azaltmak için omurilikteki sinir lifinin kısmen alınması. Drainage (drenaj):
Sıvının boşaltılması, patolojik sıvıların bir lastik boru konularak akıtılması. Craniectomy Kafatasının bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması
Kafatası -ectomy: Cerrahi yolla çıkarma
Craniotomy Kafatasının cerrahi kesisi
Kafatası -tomy: Cerrahi kesi
Sinir Sistemi ve Psikiyatrik Hastalıklarda Semptomlara İlişkin Terimler Analgesia (analjezi): Ağrı duymama hâli.
Bilinç ile birlikte ağrı duyusunu kaybetme, uyuşturma.
Herhangi bir vücut bölgesinde geçici his yokluğunun eşlik ettiği uyuşma ve karıncalanma hâli.
Syncope (senkop): Bayılma. Beynin kansız kalması sonucu, geçici şuur kaybı.
Bilincin tamamen kaybı. Uyanılmanın mümkün olmadığı tepkisizlik durumu.
Aphasia Konuşma kaybı
Yokluk, eksiklik -phasia: Konuşma
Cephalgia (sefalji): Baş ağrısı.
Baş dönmesi.
Tic (tik): İstek dışı adale kasılması.
Kasların koordinasyon bozukluğu.
Euphoria (öfori): Kendini normalin üstünde mental ve fiziksel olarak iyi hissetme.
Aşırı duyarlılık.
Kaygı durumunu yükselmesi sonucu bedensel gerginliğin ve ruhsal tedirginliğin artması ile yaşanan panik durum.
Delirium (deliryum): Kişide huzursuzluk, korku, görsel hallusinasyonlar ve bazen de çevreyle ilişkilerin tam anlamıyla kopması gibi özellikler gösteren bir rahatsızlık.
İstemli hareketlerde güçlük çekme veya hareketler arasında ağrı duyma.
Fhobic neurosis (fobik nevroz): Korku nevrozu. Anlamsızlığı, gereksizliği, mantıksızlığı, yersizliği hasta tarafından kabul edilen ancak denetlenemeyen, engellenemeyen bir korku durumu.
Hallucination (hallüsinasyon): Gerçekte olmayan şeyleri sanki varmış gibi algılamak.
Yanılsama. Çevreden gelen uyarımların yanlış algılanması, göz aldanması. Yüklə 105,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|