Səhifəsinə müraciət edilə bilər
Yüklə 81,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 1 Tədiyə balansının metodoloji tərtibatı ilə bağlı http://cbar.az/assets/1186/final_metod.pdf
2014-cü ilin yanvar-sentyabr ayları üçün Azərbaycan Respublikasının T Ə D İ Y Ə B A L A N S I 1 Əvvəlki illərdə olduğu kimi 2014-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında da xarici iqtisadi əməliyyatlar neft-qaz sektoru üzrə müsbət saldoya, qeyri-neft sektoru üzrə isə mənfi saldoya malik olmuşdur. Neft-qaz sektoru üzrə ümumi daxilolmalar əsasən neftin və təbii qazın ixracı və bu sektora cəlb edilən xarici kapitalın hesabına formalaşır. Bu sektor üzrə ödənişlər isə mənfəətin və investisiyaların repatriasiyasını, avadanlıqların və xidmətlərin idxalını əks etdirir. 2014-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında neft-qaz sektoru üzrə yaranmış ümumi müsbət saldo 16.7 mlrd. $ olmuşdur. 2014-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında tədiyə balansının əsas göstəriciləri Mln. $
Xarici ticarət balansı 16208.3 Xidmətlər balansı -4706.5 İlkin gəlirlər balansı -2405.7 -İnvestisiya gəlirlərinin repatriasiyası -2424.8 Təkrar gəlirlər balansı Kapital hesabı -25.2 -5.5
- xaricə yönəldilmiş birbaşa investisiyalar - portfel investisiyaları - digər investisiyalar Xalis maliyyə öhdəlikləri o cümlədən: - Azərbaycana cəlb olunmuş birbaşa investisiyalar -1883.7 7855.8 1206.7 156.4 6492.7 5972.1 5817.9 - cəlb olunmuş investisiyaların repatriasiyası -2653.4 - neft bonusu 17.0 - portfel investisiyaları 1747.7
- digər investisiyalar 1042.9
Tədiyə balansının ümumi saldosu (Ölkənin ehtiyat aktivlərinin dəyişməsi) -1794.1 5387.6
2 Cari əməliyyatlar hesabı 2014-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında cari əməliyyatlar hesabında 9.1 mlrd. $ məbləğində profisit yaranmış, o cümlədən neft-qaz sektoru üzrə cari hesabın profisiti 15.1 mlrd.$ məbləğində olmuşdur. Neft-qaz sektorunun profisiti qeyri-neft sektoru üzrə cari hesabın 6.0 mlrd. $ məbləğində kəsirini tam örtmüşdür.
Mln. $
Xarici ticarət balansı Xarici ticarət dövriyyəsi 29.7 mlrd. $ təşkil etmiş və xarici ticarət balansı 16.2 mlrd. $ məbləğində müsbət saldo ilə nəticələnmişdir.
2014-cü il, 9 ay 9803 9071 15955 16208 -3151 -4706 -3052 -2406 51 -25 Cari hesabın saldosu Xarici ticarət balansının saldosu Xidmətlər balansının saldosu İlkin gəlirlərin saldosu Təkrar gəlirlərin saldosu
3 2014-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycanın dünyanın 143-dək dövləti ilə ticarət əlaqələri olmuşdur. Xarici ticarətin 7.6%-i MDB üzvü olan dövlətlərin, 92.4%-i isə digər xarici dövlətlərin payına düşür. Dövlətimizin İtaliya, Türkiyə, Birləşmiş Krallıq, Almaniya, ABŞ, İndoneziya, Rusiya, Fransa, İsrail və Yaponiya ilə daha intensiv ticarət əlaqələri olmuşdur. (Ümumi ticarətdə bu ölkələrin payı 67.2% təşkil etmişdir).
(Mln. $) Əmtəə dövriyyəsi İxrac İdxal Saldo Italiya Türkiyə B.Krallıq Almaniya ABŞ İndoneziya Rusiya Federasiyası Fransa İsrail Yaponiya Başqaları 4207 2583 2348 1989 1922 1894 1559 1302 1195 941 9716 4031 1499 2014 1531 1512 1869 520 1189 1189 800 6778 176 1084 334 458 410 25 1039 113 6 141 2938 +3855 +415 +1680 +1073 +1102 +1844 -519 +1076 +1183 +659 +3840 Cəmi 29656 22932 6724 +16208 O cümlədən: MDB dövlətləri 2255 702 1553 -851 Digər dövlətlər 27401 22230 5171 +17059
Əmtəə ixracı. Hesabat dövründə əmtəə ixracı 22.9 mlrd. $ təşkil etmişdir. İxrac olunmuş malların strukturunda neft-qaz məhsullarının payı 94.9% olmuşdur. Xarici dövlətlərə 20.8 mlrd. $ neft məhsulları ixrac olunmuş, ixrac olunmuş neft məhsullarının 1328.3 mln. $-ı neft emalı məhsullarının, 19.4 mlrd. $-ı isə xam neftin ixracının payına düşür. İxrac olunmuş xam neftin 18.3 mlrd. $-ı Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkəti (ABƏŞ) tərəfindən hasil olunmuş neftin ümumi dəyəridir. İxrac olunmuş ümumi xam neftin 1183 mln. $-ı isə digər müəssisələr tərəfindən xaricə göndərilmişdir ki, bunun da 129.1 mln.$ Şahdəniz yatağından hasil edilmiş kondensatın, 1053.9 mln. $ isə ARDNŞ- nin payına düşür. 2014-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında ölkənin qeyri neft-qaz ixracı ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 2.5% azalaraq 1180 mln.$ təşkil etmişdir. İxracın strukturu
2013-cü il, 9 ay 2014-cü il, 9 ay
Məbləğ, mln.$ Xüsusi çəkisi, %-lə Məbləğ, mln.$ Xüsusi çəkisi, %-lə
o cümlədən:
1.Yanacaq-xammal məhsulları 22923.0 96.5 22067.8 96.3 - neft-qaz məhsulları 22545.1 94.9
21752.1 94.9
- digər xammal 377.9
1.6 315.7 1.4 2.Maşın və avadanlıqlar 214.7 0.9
215.2 0.9
3.İstehlak malları 596.3
2.5 628.8 2.7 4.Digər mallar 21.6 0.1
20.2 0.1
4 Əmtəə idxalı. Hesabat dövründə əmtəə idxalı 6.7 mlrd. $ təşkil etmişdir. İstehlak mallarının idxalının ümumi dəyəri isə 3056.6 mln. $ olmuş, bunun da 913.9 mln. $-ı ərzaq məhsullarının payına düşür.
2013-cü il, 9 ay 2014-cü il, 9 ay
Məbləğ, mln.$ Xüsusi çəkisi, %-lə Məbləğ, mln.$ Xüsusi çəkisi, %-lə
cümlədən:
1.İstehlak malları 3338.3 42.8
3065.1 45.6
- ərzaq məhsulları 1025.5 13.1 916.9 13.6 - digərləri 2312.8 29.7
2148.2 32.0
2.İnvestisiya yönümlü mallar 741.7 9.5 715.6 10.6 - beynəlxalq neft-qaz konsorsiumları 575.6 7.4 706.7 10.5 - digərləri 166.1 2.1
8.9 0.1
3. Digər mallar 3720.8 47.7 2942.9 43.8 İdxalın strukturunda xarici investisiyalar hesabına gətirilmiş maşın-avadanlıqların və malların xüsusi çəkisi 10.6% təşkil edərək 715.6 mln. $ olmuşdur. Bunun 98.8%-ni beynəlxalq neft-qaz kontraktları çərçivəsində istifadə olunmuş investisiyalar hesabına idxal edilmiş mallar təşkil edir. Bundan başqa ölkəyə ümumi məbləği 2942.9 mln. $ olan istehsal təyinatlı maşın-avadanlıq, kimya, qara və əlvan metal məhsulları da gətirilmişdir.
2014-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında xarici dövlətlərlə Azərbaycanın iqtisadi əlaqələrində qarşılıqlı xidmətlər əsas yerlərdən birini tutmuş və bu xidmətlərin ümumi həcmi 10.5 mlrd. $ təşkil etmişdir. Bunun 7.6 mlrd. $-ı qeyri-rezidentlər tərəfindən Azərbaycanın rezidentlərinə, 2.9 mlrd. $ isə Azərbaycan rezidentlərinin xarici ölkələrin rezidentlərinə göstərilən xidmətlərdir.
Q
əməliyyatların payına düşür. Ümumi dəyəri 1464.5 mln. $ olan nəqliyyat xidmətlərinin 48.4%-i Azərbaycan rezidentlərinin xarici dövlətlərin nəqliyyat sistemlərindən istifadə etmələri ilə əlaqədardır. Azərbaycanın rezidentlərinin qeyri-rezidentlərə göstərdikləri nəqliyyat xidmətlərinin ümumi dəyəri isə 755.9 mln. $ təşkil etmişdir. Hesabat dövründə xarici ölkə vətəndaşlarına turizmlə bağlı göstərilən xidmətlərin dəyəri 1604.9 mln. $ məbləğində qiymətləndirilmişdir. Bunun 30.8%-i qeyri- rezidentlərin Azərbaycana işgüzar səfərləri ilə bağlıdır.
Öz növbəsində xarici ölkələr tərəfindən Azərbaycan rezidentlərinə turizmlə bağlı göstərilən xidmətlərin dəyəri əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 11.5% artaraq 2.3 mlrd. $ məbləğində olmuşdur. Bunun 66.1%-i Azərbaycan vətəndaşlarının şəxsi səfərləri ilə bağlı xarici ölkələrdə olarkən sərf etdikləri vəsaitlərin (məkik idxal üçün vəsaitlər istisna olmaqla) payına düşür.
Ümumiyyətlə, qarşılıqlı xidmətlərin ölkənin xarici dövlətlər ilə əmtəə və xidmətlər üzrə ümumi idxal-ixrac dövriyyəsində xüsusi çəkisi 26.3% təşkil etmişdir.
5 İlkin gəlirlər balansı
Hesabat dövründə gəlirlər üzrə daxilolmaların və ödənişlərin ümumi dövriyyəsi 4.8 mlrd. $-a çatmışdır. Bunun 75.2%-ni (3.6 mlrd. $) Azərbaycandan ödənişlər təşkil edir. Bu məbləğin isə əsas hissəsini (2.9 mlrd. $) beynəlxalq neft-qaz konsorsiumları üzrə xarici investorların payına düşən gəlirlərin repatriasiyası (əsasən xam neft şəklində), qeyri-rezidentlərə ödənilmiş əmək haqları (218 mln. $) və xarici kreditlərdən istifadəyə görə ödənilən faizlər (409.7 mln. $) təşkil edir.
Təkrar gəlirlər üzrə xarici ölkələrlə aparılan əməliyyatların ümumi dəyəri 2.8 mlrd. $ məbləğində qiymətləndirilmişdir. Bu məbləğin 49.6%-ni ölkəyə daxilolmalar təşkil edir.
Təkrar gəlirlər üzrə ümumi daxilolmaların 94.3%-ni xarici ölkələrdən fiziki şəxslərin pul baratları, 3.2%-ni ölkəyə gətirilən humanitar idxal mallarının dəyəri, 2.5%- ni isə digər daxilolmalar təşkil edir. Bütövlükdə, təkrar gəlirlər üzrə əməliyyatların saldosu mənfi 25.2 mln. $ təşkil etmişdir.
2014-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında xalis maliyyə aktivlərimiz 7.9 mlrd. $ təşkil etmişdir. Bu göstərici əsasən xaricə yönəldilmiş birbaşa investisiyalar (1206.7 mln. $), portfel investisiyaları (156.4 mln. $) və digər investisiyalar (6492.7 mln. $) hesabına formalaşmışdır.
2014-cü ilin yanvar-sentyabr ayları üzrə xalis maliyyə aktivləri və öhdəlikləri Mln. $
Aktivlər Öhdəliklər Birbaşa investisiyalar - neft–qaz sektoru - digər sektorlar
Digər investisiyalar - ticarət kreditləri və avanslar - kreditlər və ssudalar - depozitlər və nağd valyuta Neft bonusu 1206.7 893.1 313.6
6492.7 3064.5 104.1 3324.1 3164.5 2343.1 821.4
1042.9 117.5 791.5 133.9
C Ə M İ 7855.8 5972.1
2 Beynəlxalq Valyuta Fondunun tədiyə balansı üzrə yeni (6-cı nəşr) Təlimatının tələblərinə uyğun olaraq tədiyə balansının strukturunda kapital və maliyyə hesabı Aktivlər/Öhdəliklər prinsipi üzrə təsnifləşdirilmişdir. Bununla əlaqədar olaraq cədvəl göstəriciləri yeni strukturda verilmişdir.
6 Birbaşa investisiyalar
Birbaşa investisiyalar formasında xaricdən cəlb olunmuş sərmayələrin ümumi məbləği 5.8 mlrd. $ olmuşdur. Bu investisiyaların strukturunda neft-qaz sektorunun xüsusi çəkisi 85.3% təşkil etmişdir. Cəlb olunmuş sərmayələr iri neft-qaz layihələrinin, əsasən BP Eksploreyşn (Şah Dəniz) Ltd. layihəsi və Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkətinin Azəri-Çıraq-Günəşli yatağında görülən işlərin maliyyələşdirilməsi ilə əlaqədar ölkə iqtisadiyyatında istifadə olunmuşdur. Qiymətləndirmələrə görə qeyri-neft sektoruna cəlb olunmuş birbaşa investisiyaların ümumi məbləği 855 mln. $ olmuşdur. Bu da ölkəyə cəlb olunmuş birbaşa xarici investisiyaların ümumi həcminin 14.7%-ni təşkil etmişdir.
Kreditlər və digər investisiyalar Hesabat dövründə kreditlər və ssudalar üzrə xalis maliyyə aktivləri 104.1 mln.$, xalis maliyyə öhdəlikləri isə 791.5 mln.$ artmışdır. Xalis maliyyə öhdəlikləri birbaşa dövlət və dövlət təminatlı kreditlər hesabına (292.5 mln. $), banklar hesabına (288.2 mln. $), və digər müəssisələr və firmalar hesabına (210.8 mln. $) artmışdır. Depozitlər və nağd valyuta üzrə xalis maliyyə aktivləri 3.3 mlrd.$, xalis maliyyə öhdəlikləri isə 133.9 mln.$ artmışdır.
Hesabat dövründə ölkənin ehtiyat aktivləri 5388 mln. $ məbləğində artmışdır. Yüklə 81,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|