GİRİŞ
Səyahət və turizm kimi bir-birinə bağlı bu iki anlayış müəyyən həyat
tərzini göstərir.
Turizmi səyahətdən ayıran cəhət onun məqsədli və kütləvi olmasıdır.
Turizmin kökləri ibtidai icma quruluşuna gedib çıxır.O zaman insanlar
yaxşı məkan axtarmaq məqsədilə yerlərini dəyişdirirdilər.Yemək axtarmaq və
münasib yerlərdə yaşamaq üçün insanlar öz marşrutlarını yadda
saxlayırdılar.Təbii ki,o zamanlar yerdəyişmə piyada həyata keçirilirdi.Tədricən
insanlar yerdəyişmək üçün ,heyvanlardan –atdan,dəvədən və s. istifadə
edirdilər.Su (çay,dəniz,göl) vasitəsilə yerdəyişmək üçün isə kiçik qayıqlardan
və sallardan istifadə olunurdu.Bir çox tayfalar yerlərini dəyişəndə,ulduzlar
vasitəsilə səmti müəyyən edirdilər.
Bizə məlumdur ki,ilk səyyahlar tacir və zəvvarlar olmuşdur.
B.e.ə 4-cü minilliyin əvvəlində finikiyalılar tərəfindən pulun icad olunmasıni
və ticarətin inkişafını səyahətlər erasının başlanğıcı kimi qeyd etmək olar.
Müasir dövrdə ekskursiyalar ilk dəfə hələ XVII əsrin sonu, XVIII əsrin
əvvəllərində böyük maarifçilərin təsiri altında Avropanın bəzi təhsil
ocaqlarında təşkil edilmişdir. Həmin dövrlərdə tələbələr üçün qısa
ekskursiyalar və piyada gəzintilər təçkil edilirdi. O. dövrdə bunlar məhşur
Polşa pedaqoqu Kominskinin üsulu ilə. əyaniliyi təmin etmək və tərbiyə
məqsədi ilə edilirdi.
XVII əsrdə Rusiyada tanışlıq məqsədilə gəzmək, öyrənmək üçün səyahət
edənlərin sayı artmağa başlamışdır. XVIII əsrdən artıq xarici ölkəkələrə
səyahətlər təşkil olunurdu.
Ümumiyyətlə-turizm dedikdə əcnəbilərin, vətəndaşlığı olmayan şəxslərin
müvəqqəti olacağı ölkədə (yerdə) ödənişli fəaliyyətlə məşğul olmamaq şərtilə
istirahət, sağlamlıq, tanış olma, idrakı tarixi və mədəniyyət sərvətlərlərındən
bəhrələnmə və s, iş-peşə ( vəzifə borclarının icra edilməsi istisna olmaqla),
idman və dini məqsədlə daimi yaşayış yerindən müvəqqəti səhayətləri başa
düşülür.
Turizmi səyahətdən ayıran əsas cəhət onun məqsədli və kütləvi olmasıdır.
Səyahət insanların zaman və məkan daxilində hərəkətidir. Səyahət edən insan
məqsəd, hərəkət vasitələrindən (piyada, nəqliyyat) asılı olmayaraq səyahətçi
adlanır.
Hər bir ölkədə turizmin inkişafı nəinki o ölkənin iqtisadi dirçəlişinə təkan
verir, həmçinin onun tarixi, ədəbiyyatı, incəsənəti, mədəniyyətinin də
inkişafına və əhalisinin dünyagörüşünə, mədəni əlaqələrin qurulmasına şərait
yaradır. Bu əlaqələrin qurulmasında və turizmin inkişafında vacib olan əsas
şərtlərdən biri də ekskursiya işinin təşkilidir. Ekskursiya işi turizmin
inkişafında mühüm amillərdəndir. Belə ki, ekskursiya zamanı ekskursiya
rəhbəri ölkənin iqtisadiyyatı. mədəniyyəti, elminin inkişafı, təbii sərvətləri
haqqında qonaqlara məlumat verir və təbliğ edir. Ekskursiya işinin yüksək
səviyyədə təşkili daxili turizmin də inkişafına müsbət təsir edir.
Hal-hazırda turizm dunyada maraq döguran və gəlir gətirən sahə kimi
tanınmaqdadır. Eyni zamanda bu sektor böyük biznes olmaqla, beynəlxalq
əlaqələrin bir forması kimi qlobal siyasətə də təsir edir.
Az. Res.ekskursiya fəaliyyəti demək olar ki, bazar iqtisadiyyatı şəraitində
inkişaf etmişdir. Bu da çoxlu sayda iş yerlətinin açılmasına səbəb olmuşdur.
Qeyd etmək lazımdır ki, böyük turizm mərkəzlərində hər 10 turist 2 iş yerinin
açılmasını təmin edir.
XX-əsrin 90-cı illəri turizm sənayesində yüksək texnologiyaların,
mehmanxana şəbəkələrinin və ictimai-iaşə müəssisələrinin inkişafı dövrüdür.
Turizmin inkişafı sabit iqtisadi potensialdan, yüksək mədəni səviyyə və
insanların sosial müdafiəsindən asılıdır.
Ekskursiya – iki mühüm prosesin nəticəsidir: onun işlənib hazırlanması və
həyata keçirilməsi. Bu proseslər bir-birilə bağlıdır.
Ekskursiya məhsulunun yaradılması – menecer və ekskursiya
bələdçilərinin fəal iştirakını tələb edən mürəkkəb prosesdir. Gələcək
ekskursiyanın məzmunu, dərketmə dəyəri bu şəхslərin bilik və təcrübə
səviyyəsindən, səriştəsindən, pedaqogika və psiхologiyanın əsaslarını mənim-
səməsindən, ekskursiyaçılara təsir göstərə bilən ən effektli üsulları seçmək
qabiliyyətindən birbaşa asılıdır.
FƏSİL 1
Ekskursiya
haqqında
Ekskursiya turizm xidmətlərinin tərkib hissəsi olub, istirahət növü kimi
insanlarda
maraqları
formalaşdırı,
onların
dünyagörüşlərində,
estetik
tərbiyələrində, biliklərinin dərinləşməsində, asudə vaxtlarının təşkilində,
zövqlərində mühüm rol oynayır.Ekskursiyanın inkişafı üçün Kurslar təşkil
edilərkən praktik işlər ayrı bir proqram kimi tərtib edilir..Belə ki, praktik işlərdə
hər bir kurs iştirakçısına imkan verilir ki, ekskursavod ekskursiya aparan zaman
orada dinləyici kimi iştirak etsin ve lazımı qeydlər aparsın. Proqramda
ekskursavoda sertifikat, jeton verilmə qaydaları, ekskursavodları dərəcəyə
bölmək qaydaları izah olunur. Ekskursavod hazirlayan kurslara 200-220 nəfər
qəbul oluna bilər.Ekskursiya müəyyən mərhələlər üzrə hazırlanır.
Ekskursiyanın hazırlanma mərhələləri:
1. Ekskursiyanın məqsəd və vəzifələrinin müəyyən olunması.
2. Mövzunun seçilməsi.
3. Ədəbiyyatın seçilməsi və biblioqrafiyanın
*
tərtib edilməsi.
4. Ekskursiya materialının mənbəyinin müəyyən edilməsi. Mövzu üzrə
muzey ekspozisiyası və fondlarla tanışlıq.
5. Ekskursiya obyektlərinin seçilməsi və öyrənilməsi.
6. Ekskursiya marşrutunun tərtib olunması.
7. Marşrut üzrə hərəkət.
8. Ekskursiyanın yoхlama mətninin hazırlanması.
9. «Ekskursiya bələdçisinin portfelinin» komplektləşdi-rilməsi.
10. Ekskursiya aparılmasının metodiki üsullarının müəyyən edilməsi.
11. Ekskursiya aparılması teхnikasının müəyyən edilməsi.
12. Metodiki göstərişlərin tərtib edilməsi.
13. Fərdi mətnin tərtib edilməsi.
14. Marşrutda ekskursiyanın qəbulu (təhvil verilməsi).
15. Ekskursiyanı turist firmasının turizm məhsulu kimi təsdiq edilməsi.
Hər mərhələnin hazırlanması zamanı müəyyən tələb-lər yerinə
yetirilməlidir. Yalnız lazımi olan bütün sənədlər hazır olduqda iş sona
çatdırılmış hesab olunur.
Ekskursiyalar müəyyən təsnifata ayrılır.Ekskursiyaların təsnifatı
(klassifikasiyası)
–
obyektlərin,
hadisələrin,
anlayışların
ümumi
хüsusiyyətlərindən asılı olaraq, dərəcələrə, hissələrə, siniflərə bölgüdür.
Dostları ilə paylaş: |