Barcha yo’nalishdagi shifokorlar ko’zning tomirli parda kasalliklarini bilishlar shart. Bular ko’pincha organizmning umumiy kasalliklarida : revmatizm, diabet, tuberkulyoz, surunkali va o’tkir yuqumli kasalliklar va h.k.da yuzaga keladi. Shifokor to’g’ri tashhis qo’yishi, ularni asoratlarini bilgan holda o’z vaqtida samarali davoni qo’llashi lozim. Barcha yo’nalishdagi shifokorlar ko’zning tomirli parda kasalliklarini bilishlar shart. Bular ko’pincha organizmning umumiy kasalliklarida : revmatizm, diabet, tuberkulyoz, surunkali va o’tkir yuqumli kasalliklar va h.k.da yuzaga keladi. Shifokor to’g’ri tashhis qo’yishi, ularni asoratlarini bilgan holda o’z vaqtida samarali davoni qo’llashi lozim.
Sinonimlari: Sinonimlari: Surunkali uveit Iridosiliar dictrofiya Sust keshuvchi uveit Siliar tananing surunkali disfunksiyasi
Umumiy jixatlari: Umumiy jixatlari: Xamma jarayonlar asosiy vaqt tinch ko’zda kechadi. Ko’rinarli yallig’lanish belgilarisiz Jarayon sekin, sust kechadi, davolanishga qaramasdan rivojlanuvchi . Kasallik bohlanishini ko’p hollarda bemorlar sezmaydilar
Bu guruhga kiradi: Bu guruhga kiradi: Fuks sindromi yoki Fuks geterohromatik iridosikliti Iridokorneal endothelial sindrom Glaukomasiklik krizlar- Kraup-Pozner-Shlossman sindromi Psevdoeksfoliativ sindrom
Rivojlanishiga olib keluvchi etiologik faktorlarga kiradi: Rivojlanishiga olib keluvchi etiologik faktorlarga kiradi: Ko’z olmasining oldingi qismi to’qimalaridagi neyrotrofik va neyrotomir o’zgarishlar Simpatik nerv sistemaning diffuz harakterli zararlanishi Simpatik innervasiyaning patologiyasi Buyin umurtqasining zararlanishi Buyin simpatik tugunining zararlanishiga olib keluvchi kasalliklar- deformasiyalangan spondilyoz, buyin umurtqalari orasidagi tirqishning torayishi (31,8% holatlarda) Markaziy nerv sistemasining organik o’zgarishlari – travmatik, yallig’lanish, tomirli kasalliklari ( 22,4% hollarda) Shuningdek ruhiyatning beqarorligi, nevrosteniya ( 21,4% hollarda)
Shuningdek rol o’ynaydi: Shuningdek rol o’ynaydi: Iridosilliar sohada birlamchi distrofik jarayonlar Endokrin kasalliklar - gipo- va gipertireoz, qandli diabet Uglevod almashinuvini buzilishi Giperholisterinemiya Oqsil almashinuvini buzilishi Ba’zi mualliflar uveopatiyalarning ushbu patologiyasini naslga bog’liq degenerativ yoki tug’ma jarayon deb aytganlar
Neyrodistrofik teoriyaning kelib kelib chiqishi: Neyrodistrofik teoriyaning kelib kelib chiqishi: Innervasiyaning buzilishi to’qimalarning funksiyasini o’zgarishiga olib keladi, qon bilan ta’minlanishi va oziqlanishni yomonlashuvi hisobiga Keyin patologik jarayon to’qima strukturasiga bosqichma-bosqich chuqurlashib boradi va kasallikning tipik klinik ko’rinishlarini namoyon bo’lishiga olib keladi Bu holatda turtki mexanizm rangdor parda va silliar tanadagi yallig’lanish jarayonini keltirib chiqaruvchi (virus, toksin, allergik reaksiya) aniq bir faktor emas,balki markaziy va vegetativ nerv sistemasining buzilishlari hisoblanadi
Belgilari: Belgilari: Geterohromiya Shoh parda orqa yuzasida presipitatlar Каtarakta Qorachiq formasi va shaklini o’zgarishi Oldingi kamera suyuqligi tarkibining o’zgarishi Shoh pardaning zararlanishi Shishasimon tananing hiralanishi
Bosqichlari: Bosqichlari: I bosqich – boshlang’ich II bosqich - o’tuvchi III bosqich - rivojlanish IV bosqich - o’tib ketgan
I bosqich – boshlang’ich I bosqich – boshlang’ich Shoh parda orqa yuzasida kam miqdorda presipitatlar To’g’ri yoki invert tipda geterohromiya Rangdor parda mezodermal qavatining emirilishi hisobiga stromasining boshlang’ich atrofiyasi Ba’zida Midriza paydo bo’ladi Shishasimon tanada engil suzib yuruvchi hiralanishlar
II bosqich - o’tuvchi II bosqich - o’tuvchi Rangdor pardada distrofik o’zgarishlar ortadi Hususiy tomirlar paydo buladi Qorachiq pigment halqasining destruksiyasi paydo bo’ladi Gavharning orqa qavatlarida vakuol va subkapsular hiralanishlar paydo bo’ladi Ko’z ichki suyuqligining oshishi bilan bog’liq keskin bo’lmagan oftalmotonusning oshishi kuzatiladi
III bosqich - rivojlanish III bosqich - rivojlanish Rangdor parda stromasining qisman atrofiyasi kuzatiladi, biomikroskopiyada uning to’qimasi panjarasimon bo’lib ko’rinadi Shoh parda orqa yuzasidagi presipitatlar ko’payadi Rangdar pardadagi o’zgarishlar midriazning yoqqollashuviga va qorachiq reakciyasini susayishiga olib keladi
IV bosqich - o’tib ketgan IV bosqich - o’tib ketgan Shoh parda orqa yuzasida dissiminirlashgan presipitatlar Rangdpr parda stromasining mezodermal va pigment qavatlarining yaqqol atrofiyasi, qon-tomirlarning kamligi Goniosinehiyalar va oldingi kamera burchagi sinehial blokada hisobiga oftalmotonusning ko’tarilishi kuzatiladi ( 36% holatlarda) Sishasimon tanada ko’plab hiralanishlar Doim to’liq yoki noto’liq asoratli katarakta bo’ladi
Bunga kiradi: Bunga kiradi: Rangdor parda va shoh parda essensial rivojlanuvchi mesodermal distrofiyasi Rangdor parda Frank-Kamenskiy zo’rayuvchi mesodermal distrofiyasi Iridoshizis Riger sindromi Chandler sindromi Kogan-Riz sindromi iris-nevus
Ko’p ma’lumotlar yo’q, bu muammoga turli hil yondoshish mumkin: Ko’p ma’lumotlar yo’q, bu muammoga turli hil yondoshish mumkin: Rangdor pardadagi distrofik o’zgarishlarning asosida uning tomirlaridagi patologik jarayonlar yoqqol skleroz, tomir devorlari gialinozi yotadi. Bu tomirlarni torayishiga va to’liq yopilib qolishiga, buning natijasida esa rangdor pardaning qon bilan ta’minlanishi va oziqlanishi keskin yomonlashadi shaunday qilib patolaik simptomlar kompleksi rivojlanadi. Tomirlar zararlanishi kelib chiqish geneziga qarab turli hil bo’ladi: - Тоksik - Distrofik - Endokrin - Oqsil almashinuvi bilan bog’liq
Ko’pincha yosh ayollar kasallanadi Ko’pincha yosh ayollar kasallanadi Sust kechuvchi , ko’p yillar davom etuvchi Boshlang’ich davrda ildiz sohasida local fibroz oldingi goniosinehiya paydo bo’ladi Goniosinehiya rangdor pardani shoh pardaning orqa yuzasiga tortadi Jarayonda qorachiqning o’zgarishi kuzatiladi: oval shaklda bo’lib goniosinehiya tomonga tortilgan bo’ladi Rangdor pardada distrofik o’zgarishlar kuzatiladi, keyinchalik mesodermal va pigment qavatning yirtilishi kuzatiladi Sohta qorachiqlar paydo bo’ladi- psevdopolikoriya Paralel ravishda Fusk endothelial distrofiyasi tipi bo’yicha shoh parda endoteliysida o’zgarishlar paydo bo’ladi
Birinchi katarakta haqidagi tushunchalar eramizdan oldingi 1600 yillarga dunyoning birinchi ko’z shifoko Peni-And-Iriga(Мisr) теgishli. Birinchi katarakta haqidagi tushunchalar eramizdan oldingi 1600 yillarga dunyoning birinchi ko’z shifoko Peni-And-Iriga(Мisr) теgishli. Keksa va qari insonlarda ko’rish pasayishining asosiy sabablaridan biri bu katarakta. BJSST ma’lumotlariga ko’ra dunyoda ko’zi ojizlar 40 мlndan оrtiq, shularning teng yarmi katarakta tufayli.
(grekcha. katarrhaktes — sharshara), ko’z gavharining hiralanishi bo’lib, to’r pardaga nur o’tishiga to’sqinlik qiluvchi va ko’rish o’tkirligining pasayishi bilan kechuvchi kasallikdir. (grekcha. katarrhaktes — sharshara), ko’z gavharining hiralanishi bo’lib, to’r pardaga nur o’tishiga to’sqinlik qiluvchi va ko’rish o’tkirligining pasayishi bilan kechuvchi kasallikdir.
Nur o’tkazish (shaffof, qon-tomir va nerv tolalari mavjud emas). Nur o’tkazish (shaffof, qon-tomir va nerv tolalari mavjud emas). Nur sindirish (~20,0 D). Akkomadasiya aktida ishtirok etish (egrilikni o’zgartirish хususiyati tufayli).
Kapsula Kapsula Po’stloq Gavhar yadrosi
Suv (65%ga yaqin). Suv (65%ga yaqin). Oqsil (35%ga yaqin). Мikroelement va meneral tuzlar (sulfatlar, fosfatlar, hloridlar, К, Mg, Fe, Cu, Zn, Mn, B va boshqalar.) Lipidlar (lesitin va holesterin) Glutation Аskorbin kislota
Katarakta rivojlanishining asosiy mehanizmi – gavhar tarkibining biohimik o’zgarishi, biohimik siljishlar natijasida, uni oziqlanishining buzilishi sabablari. Katarakta rivojlanishining asosiy mehanizmi – gavhar tarkibining biohimik o’zgarishi, biohimik siljishlar natijasida, uni oziqlanishining buzilishi sabablari. Katarakta – «оqsil kasalliklari».
Tug’ma va orttirilgan. Tug’ma va orttirilgan. Tug’ma katarakta – homilaichi rivojlanish paytida gavhar hiralanishi kuzatiladi. Travmatik Asoratli Nurli Yoshga bog’liq Hiralanish jaylashgan joyiga qarab bo’lishi mumkin: Oldingi va orqa qutbli, mag’izli, po’stloqli va to’liq katarakta.
Oldingi va orqa kapsulyar Oldingi va orqa kapsulyar Mag’izoldi qavatli Mag’izli Postloqli To’liq
Tug’ma
Тug’ilgan chaqaloqlarning 10000 dan 1 tasida uchraydi. Тug’ilgan chaqaloqlarning 10000 dan 1 tasida uchraydi. Nasliy moyillik. Homiladorlik patologiyalari oqibatida: Gipokalsemiya Оnaning gipoteriozi Оg’ir qandli diabetda Тоksaplazmozda Virusli infeksiyada (qizilcha va boshqalar) Davolash taktikasi – faqat jarrohlik davo, bolaning bir yoshigach
yoshi > 40 yosh yoshi > 40 yosh Genetik moyillik, Ko’zning mehanik va himik jarohatlanishi, Umumiy somatik kasalliklarda (qandli diabet, revmatoid kasalliklarda, gipoterioz va erkin endokrin patologiyada, o’pka kasalligi, bronhial astma va b.), Umumiy zaharlanishlarda (naftalin, sporinya, medikamentlar), аvitaminazlar А, В, С, Nurli energiya ta’sirida (infraqizil, rentgenli va b.) Ko’zning hanroh kasalliklarida.
1 - polyarli 1 - polyarli 2 - zonulyar 3 - yadroli 4 - kortikal 5 – tarqoq katarakta
Boshlang’ich (ko’rish o’tkirligi 0,1 – 1,0), Boshlang’ich (ko’rish o’tkirligi 0,1 – 1,0), Yetilmagan (0,02 – 0,1), Тo’liq yetilmagan katarakta (ikki qo’l– 0,02), Deyarli yetilgan katarakta (yorug’lik sezish – ikki qo’l), Yetilgan (yorug’lik sezish), O’ta yetilgan (моrganieva) katarakta (yorug’lik sezish).
Kоnservativ – qoidaga ko’ra noeffektiv, katarakta rivojlanishining boshlang’ich bosqichlarida qo’llaniladi, оperativ davo qo’llab bo’lmagan hollarda, оperasiyaga таyyorlash maqsadida. Kоnservativ – qoidaga ko’ra noeffektiv, katarakta rivojlanishining boshlang’ich bosqichlarida qo’llaniladi, оperativ davo qo’llab bo’lmagan hollarda, оperasiyaga таyyorlash maqsadida. Xirurgik – kataraktani davolashning asosiy metodlaridan hisoblanadi!
Birlamchi eslatma: qadimiy Assiriya va Misr – reklinasiyasi. Birlamchi eslatma: qadimiy Assiriya va Misr – reklinasiyasi. 1747 y. – kataraktaning birinchi ekstraksiyasi – Jak Dovielь. 1784 y. Rossiyada kataraktaning birinchi ekstraksiyasi – Benitovich (ayol). 1949 y. – birlamchi omadli implantasiya PMMA Garold Ridli (London) dan ОIL. 1961 y. Krvavich (Polsha)- kataraktaning birinchi krioekstraksiyasi. 1960-chi yillar. IOL ishlab chiqilishi (S.N. Fedorov, N.M. Sergienko) 1967 y. Charles Kelman – ultratovushli fakoemulsifi ultratovushli fakoemulsifikasiya. 1973 g. Rossiyada birinchi fakoemulsifikasiya M. M. Krasnov.
Gavxarning intrakapsulyar ekstraksiyasi – vitrektomiyali va shov fiksasiya IOL xamroxligida fakat Gavxarning intrakapsulyar ekstraksiyasi – vitrektomiyali va shov fiksasiya IOL xamroxligida fakat gavxarning katta chikishlarida kilinadi. Ekstrakapsulyar ekstraksiya – arzon eskirgan metodika, OMS sistema buyicha operasiya utkazish uchun asos. Shov kuyishni talab kiladi. Jarroxlikdan sung bir necha oydan keyin kuruvning tiklanishi kuzatiladi. Lekin ayrim xollarda tibbiy kursatmalarga kura amalga oshiriladi. Kataraktani fakoemulsifikasiyasi – kataraktani jarroxlik davosining asosiy metodi.
Ultratovush yordamida gavxarni parchalash. Ultratovush yordamida gavxarni parchalash. Suyuklik okimining aspirasion va irrigasion balansini doimiy saklab turish.
Kichik uzi germetiklovchi kesim, shov kuyishni talab kilmaydigan – xozirda 2,2 mmli kesim katarakta Kichik uzi germetiklovchi kesim, shov kuyishni talab kilmaydigan – xozirda 2,2 mmli kesim katarakta jarroxligida standart xisoblanadi. Astigmatizmning minimum indusirlanganiga malumot. OIL kuyilishining yanada tez va xavsiz bajarilishi. Gemorragik va yalliglanish asoratlarining paydo bulish xavfini kamayishi. Kiska muddatda yukori kuruv utkirligiga erishish. Tezkor reabilitasiya va kuruvga zurikishning cheklanmasligi .
Shoxdor pardaning tonnelli kesimi – 2,2 mm Shoxdor pardaning tonnelli kesimi – 2,2 mm Kapsuloreksis Gidrodisseksiya va gidrodelineasiya Gavxar yadrosini olib tashlash (fakoemulsifikasiya) Gavxar koldiklarini aspirasiyalash IOL implantasiyasi
0.9 % fiziologik suyuqlik yoki BBS bevosita gavharning oldingi kapsula ostiga yuboriladi, ularni ajratish maqsadida. 0.9 % fiziologik suyuqlik yoki BBS bevosita gavharning oldingi kapsula ostiga yuboriladi, ularni ajratish maqsadida. Gavhar yadrosini kortikal qavatdan ajratiladi.
Fakoemulsifikasiya faqat orqa kamerada: Fakoemulsifikasiya faqat orqa kamerada: «Divide and conqer» «Сhip and flip» «Phaco chop» «Stop and chop» «Quick chop»
Orqa kamerali Kapsula ichi Kipriksimon tana o’siqlariga implantasiya qilinuvchi Oldingi kamerali Qorachiqqa fiksasiya qilinuvchi IOL
Monoblokli (single-piece) Monoblokli (single-piece) Yig’ma (multi-piece)
Qattiq: - PMMA Qattiq: - PMMA - Kristal Yumshoq: - silikon - akril - kollagen - gidrogel
Sferik Sferik Аsferik Тоrik Psevdoakkomadasiyalanuvchi
Gavharning oldingi kapsulasi uchun bo’yoq modda (0,5% trepan ko’ki) qo’llanilishi сделало возможным выполнение факоэмульсификации при любой степени зрелости катаракты. Gavharning oldingi kapsulasi uchun bo’yoq modda (0,5% trepan ko’ki) qo’llanilishi сделало возможным выполнение факоэмульсификации при любой степени зрелости катаракты.
Dioptriylar diapazoni Dioptriylar diapazoni +6 D dan +40 D gacha Sariq filtri mavjud- ImprUV to’r pardani ko’k rangdan himoya qiladi diopazon – 450 nm, bu odam tabiiy gavhariga yaqin.
Yumshoq gidrofil asferik to’r pardani himoya qiluvchi sariq filtrli IOL. Yumshoq gidrofil asferik to’r pardani himoya qiluvchi sariq filtrli IOL.
Kesmaning kamayishi 3,2 – 3,0 – 2,75 – 2,2 – 1,8 mm Kesmaning kamayishi 3,2 – 3,0 – 2,75 – 2,2 – 1,8 mm IOL implantasiyasining maksimal havfsizligi va materialning biomosligi Maksimal ko’rish o’tkirligigacha ko’rish sifatini yahshilash Gavhar almashtirish hisobiga kelib chiqqan ametropiya va pressbiopiya muammolarini hal qilish, yo’qotilgan akkomadasiyani tiklash.
Irrigasion va aspirasion oqimlarni ajratish 2 kesma 1,2 - 1,4 mm dan
Katarakta operasiyadan keyin ko’rish o’tkirligi pasayishiga olib keluvchi eng ko’p asoratlardan biri orqa kapsulaning hiralanishidir. Orqa kapsula hiralanishida ko’rish o’tkirligi kamayishidan tashqari, kontrast sezuvchanlik ham kamayadi, yorqinlik (bliklar) va monokulyar diplopiya kuzatiladi. Katarakta operasiyadan keyin ko’rish o’tkirligi pasayishiga olib keluvchi eng ko’p asoratlardan biri orqa kapsulaning hiralanishidir. Orqa kapsula hiralanishida ko’rish o’tkirligi kamayishidan tashqari, kontrast sezuvchanlik ham kamayadi, yorqinlik (bliklar) va monokulyar diplopiya kuzatiladi.
Ko’rsatmalar Ko’rsatmalar Ko’rish o’tkirligining pasayishi Kapsulaning bulmayishi hisobiga diplapiya va yorqinliklar (bliklar) To’r pardaning monitoringi va patologiyalar diognostikasini aniqlash uchun kerak bo’lgan oftalmoskopiyaning qiyinlashuvi.
Lazerli kapsulotomiya ishonchli va omadli bo’lishi uchun minimal energiyadan foydalanib aniq fokusirovka olish kerak. Odatda lazer energiyasi 1mDj/impuls ni tashkil qiladi, lekin kerak bo’lganida ko’paytirish mumkin. Ko’rish o’qi proeksiyasida odatda 3 mm li bir qancha tirqishlar hosil qilinadi, lekin agar ko’z tubini ko’rish yoki fotokoagulyasiya qilish kerak bo’lsa kattaroq tirqish qilish mumkin. Lazerli kapsulotomiya ishonchli va omadli bo’lishi uchun minimal energiyadan foydalanib aniq fokusirovka olish kerak. Odatda lazer energiyasi 1mDj/impuls ni tashkil qiladi, lekin kerak bo’lganida ko’paytirish mumkin. Ko’rish o’qi proeksiyasida odatda 3 mm li bir qancha tirqishlar hosil qilinadi, lekin agar ko’z tubini ko’rish yoki fotokoagulyasiya qilish kerak bo’lsa kattaroq tirqish qilish mumkin.
1. Tomirli parda tuzilishi, qon bilan ta’minlanishi va innervatsiyasi? 1. Tomirli parda tuzilishi, qon bilan ta’minlanishi va innervatsiyasi? 2. Rangli parda tuzilishi, qon bilan ta’minlanishi va innervatsiyasi? 3. Iridosiklit, klassifikasiyasi, klinikasi, diagnostika va davolash. 4. Posttravmatik iridosiklit klinikasi, diagnostika, davolash va asoratlari. 5. Xorioidit klinikasi, diagnostika, davolash va asoratlari. 6. ko’z gavxarning tuzilishi, gavxar kasalliklari. 7. Katarakta, tug’ma katarakta etiologiyasi. 8. Qarilik kataraktasi, tekshirish usullari.
Dostları ilə paylaş: |