SOCJALIZM „UTOPIJNY” I „NAUKOWY” Pierwsze koncepcje socjalistyczne. Karol Marks (1818-1883). Włodzimierz Lenin (1870-1924).
SOCJALIZM – ogólne założenia rewolucja przemysłowa – pozytywne skutki ekonomiczne, ale kontrowersyjne efekty społeczne (nędza robotników); liberalizm stwarza iluzję, że najważniejszy dla jednostki jest posiadany kapitał; podczas gdy faktycznie liczą się konkretne DOBRA wytwarzane w procesie PRACY
SOCJALIZM – ogólne założenia c.d. konfliktowy obraz nowoczesnego społeczeństwa: KLASY – grupy o odmiennej pozycji społecznej – mimo formalnej równości wobec prawa – i innych interesach ekonomicznych (por. definicję „stanu” społecznego); recepta: ograniczenie prawa własności prywatnej (środków produkcji!) – do jego zniesienia włącznie
SOCJALIZM „UTOPIJNY” pogardliwy epitet nadany przez Marksa socjalistom I poł. XIX w. dla podkreślenia, że głoszone przez nich koncepcje stanowiły przypadkową kompilację wymyślonych projektów idealnego społeczeństwa; C.-H. de Saint-Simon – prekursor socjologii. Budowa społeczeństwa industrialnego na drodze pokojowych reform: - władza w rękach wytwórców: przemysłowców, bankierów i uczonych, planujących proces produkcji i dystrybucji dóbr;
- podstawą moralną chrześcijańska miłość bliźniego;
- zachowanie prawa własności, ale zależnego od zdolności i pracowitości (zniesienie dziedziczenia).
SOCJALIZM „UTOPIJNY” R. Owen – poprawa warunków pracy, higieny, edukacja robotników prowadzi do wzrostu wydajności. Eksperyment: New Harmony (USA) – wspólnota bez własności prywatnej, religii i instytucji małżeństwa (po kilku latach upadła); Ch. Fourier – wykorzystanie różnic indywidualnych do budowy wspólnego dobra: - falanster – samowystarczalna wspólnota rolniczo-przemysłowa, w której funkcja społeczna pełniona przez jednostkę zgadza się z jej talentami i upodobaniami (810 typów charakterów);
- zwolennik równouprawnienia kobiet (wg niektórych inicjator feminizmu), zniesienia instytucji rodziny i wprowadzenia całkowitej swobody seksualnej.
K. Marks – założenia ogólne dzieła: Kapitał t. I, Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne; wspólnie z F. Engelsem: Manifest komunistyczny, Ideologia niemiecka; materializm historyczny: połączenie dialektyki G.W.F. Hegla (konieczny rozwój wolności, twórcza rola sprzeczności i konfliktów) i materializmu L. Feuerbacha (przywrócenie właściwej rangi człowieczeństwu przez zniesienie alienacji – m.in. likwidacja religii); wpływ pozytywizmu (dążenie do „naukowości” – poszukiwanie prostych praw wyjaśniających proces dziejowy) i darwinizmu.
K. Marks – opis społeczeństwa
W. Lenin – „korekta” marksizmu
PYTANIA POD ROZWAGĘ Marks dumnie uważał swą teorię za „naukową”, odwołując się do rozumienia naukowości przez pozytywizm (nakazujący mówienie tylko o tym, co dostępne empirycznie, czyli o „faktach”). Spójrz na marksowski opis socjalizmu – czy jest w nim coś charakterystycznego, co uprawniałoby tego myśliciela do tak mocnego odcięcia się od projektów „utopijnych”? Czy dostrzegasz jakieś istotne różnice między traktowaniem koncepcji politycznych jako części myśli filozoficznej, a postrzeganiem ich jako nauki, na wzór nauk przyrodniczych?
Dostları ilə paylaş: |