Sözlərdən birinin yazılışı səhvdir: a mihüm b münbit c müntəxəbat d münsif e nəql
Yüklə 381,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 1 Sözlərdən birinin yazılışı səhvdir: A) mihüm B) münbit C) müntəxəbat D) münsif E) nəql 2 Dörd cür yazılan şəkilçilərin tərkibində işlənməyən saitlər hansılardır? l.(ö) 2. (i) 3.(o) 4. (e) 5. (ıı) A) 1,3,5 B) 2,3,5 C) 1,3,4 D) 3,4,5 E) 2,4,5 3 (y) samitinin kar qarşılığı hansı sözdə var? A) kürk B) örtük C) tərk D) Bakı E) türk 4 Deyilişi ilə yazılışı fərqlənməyən, vurğusu birinci hecaya düşən türk mənşəli söz hansıdır? A) bayaq B) fonetika C) opepea D) sonra E) dünən 5 Hansı cərgədəki sözlərin hər ikisinin də tərkibində uzanan sait var? A) Rəna, şölə B) heca, vurğu C) məktəb, ali D) alət, kitab E) orta, ali 6 Hansı sırada dodaqlanmayan incə saitlərin ahəngi var?A) meşşanlıq, uzunluq, qalınlıq B)təsnifat, güzəştsiz, qarışıq C)ölümsüzlük, ütüləmək, duzsuzluq D)incəlik, qəlbimizdəki, təbiət E)iradə,mərdlik, kəramət 7 Hansı sırada bütün sözlərin yazılışı ilə tələffuzü fərqlənir? A) sürətlə, bağça, bəxtəvərlik B) süvari, dahi, kinayə C) ipək, türk, kürk D)haqlı, buludlar, bildirki E) yoxuş, yazdır, xoşbəxtlik 8 Tələffüzü düzgün verilmiş söz:A) bəraət (bərayət) B) qətiyyən (qətiyyən) C) məharətli (məha:rətti)D) məhəccər (məhəcər) E) lütfkar (lütvükar) 9 Vurğu qəbul etməyən şəkilçilər: A) -casına2, -lik4 B) - casına2, -lar4 C) -gil, madan2 D) -araq2, -ıb4 E) -ır4, - ıq4
10 Tələffüzü yazılışından fərqli olan sözləri göstərin. A) zərblə, bünövrə B) sirdaş, dəliqanlı C) boztəhər, şəffaf D) yuxucul, təmizkar E) müxəmməs, çilingər 11 Son cingiltili samiti kar qarşılığı ilə əvəz etdikdə mənası dəyişən sözləri seçin:A) bağ, ağac B) dağ, sənəd C) göy, palaz D) rəng, qəlb E) serviz, sənəd 12 Sözlərdən hansında sait uzandıqda sözün mənası dəyişir?A) ləpə B) alim C) nərə D) kitab E) təmir 13 «Yarpaq» sözünün fonetik təhlilində harada səhvə yol verilmişdir? A) Sözdə 6 səs, 6 hərf vardır B) Yazılışı ilə tələffüzü fərqlənir C) Sözdə 3 cingiltili, 1 kar samit vardır D)Vurğu2-cihecaya düşür E) Ahəng qanunu gözlənilmişdir 14 Aşağıdakı sözlərdən hansında orfoqrafiya qaydalarına riayət edilmişdir? 1 qəhrəman-2sevinç-3 zəyif 4 peşman 5 pilləkən A) 1,2,3 B) 2,3,4 C) 1,3,5 D) 1,4,5 E) 2,4,5 15 "Qənd" sözünün fonetik təhlili ilə bağlı fikirlərdən biri səhvdir:A) Sözün deyilişi ilə yazıhşı fərqlənir B) Söz bir hecalıdır C) Sözdə 3 cingiltili samit var D) Sözdəki sait açıq, incə, dodaqlanmayandır E) Sözdəki bir Samitin kar qarşılığı yoxdur. 16 «Duzlu» sözünün fonetik təhlilində səhv haradadır? A) 5 hərf, 5səs var B) Saitlər hamısı qalın və dodaqlanandır C)Vurgusu ikinci hecaya düşür D)sözdə kar samit işlənmişdir E) Ahəng qanunu gözlənilmişdir. 17 Səslərdən birinin tələffüzü ilə mənası dəyişən sözlər hansılardır? A )mina, məna B)əsir, sürfə C) gəlin, əkin D) əyan, dava E) kitab, katib 18 "İffət" sözünün fonetik təhlilindəki doğru cavabı göstərin: A)Sözdə ahəng qanunu gözlənilmir. B) Sözdə yalnız qapalı, incə saitlər işlənmişdir. C)Yazılışı tələffüzündən fərqlənmir D)Sözdə bütün samitlər cingiltilidir E)Sözün hecaları “if-vət” 19 Hansı sözlərin tələffüzü səhv göstərilmişdir? A) (vəziyət), (hədiyə) B) (rüba:i), (orfoepik) C)(dimməz), (moişuk') D) (nök'san), (hak'lı) E) (oylax), (öyüt) 20 Vurğusu birinci hecaya düşən əsl Azərbaycan mənşəli sözlər hansılardır? 1 atlas 2.sonra 3 yamyaşıl 4 lakin 5 daxilən 6 dünən A) 2,4,5 B) 1,3,6 C) 4,5,6 D) 2,3,6 E) 3,4,5 21
D) səddin E) meyil 22 Cərgələrin birindəki sözlərdə səslərin sayı hərflərin sayından az olmaqla yanaşı, həmin sözlərin birinci saiti uzun tələffüz olunur: A)növbə, sonra, dovşan B)nota, dövlət, nəticə C)cövhər, saniyə, sait D)ailə, qovurma, nöqtə E)xasiyyət,mətbəə, camaat 23 Şəkilçi artırdıqda vurğunu özündə saxlayan alınma sözlər:A) Ağdam, Ağdaş, dünyagörüşü B) Firma, ferma, maşın C)Qıpqırmızı, sonra, lakin D)Afrika, fonetika, Roma E)alma, dimdik, gəlin 24 Vurğusu son hecaya düşməyən sözlər cərgəsini göstərin: 1 kinodramaturgiya 2 yuxugörmə 3 Naftalan 4 poçtalyon 5 orfoepiya 6 psixologiya A) 1,5,6 B)2, 3,4 C) 3,4,5 D) 2,4,6 E) 3,5,6 25 Hansı sözdə nöqtələrin yerinə «k» yazılmalıdır? A)köpə...i B)kəpənə...ə C)kələ...in D) əmla...ımız E)fələ...in 26 ”Zəiflik” və” qarasaçlı” sözlərinin fonetik təhlilindəki ortaq xüsusiyyəti tapın: A)Hər iki söz üçhecalıdır.B) Hər iki sözün tələffüzündə iki fərqli məqam var C)Hər iki sözdə iki cingiltili samit işlənmişdir D)Hər iki sözdə vurğu üçüncü hecaya düşür E)Hər iki söz ahəng qanuna tabe deyil. 27
A) f-v B) x'-y C) g-k' D) s-z E) d-t 28 Hansı bənddə cingiltili samitlər işlənmişdir? A)dostlar, doqquz B)ağsaqqal, səkkiz C) ciddi, doğru D) süzgəc, kənd E) rəssam, sərbəst 29 «Ədəbiyyatçı» sözünün fonetik təhlilindəki səhvi müəyyənləşdirin: A) 10 hərf, 9 səsdən ibarətdir B) Vurğusu son hecaya düşür C)Ahəng qanununa tabe deyil D) Yazılışı ilə tələffüzü fərqlənir E) Heca bölgüsü belədir: ə-də-biy-yat-çı. 30 Hansı variantda sözün sonundakı cingiltili samit özünün kar qarşıhğı kimi tələffüz olıınur?A) bənd olmaq B) qənd ətri C) kitab oxumaq D) kərpic ovuntusu E) dəqiq cavab 31 Cərgələrdən hansında kar və cingiltili samitlərin qarşılığı səhv verilib? A) p-b B) ç-c C) t-d D) ş-s E) f-v 32 Yalnız fonetikaya aid terminlər hansı sırada verilib? A) omonim, heca B) isim, sifət C) səs, vurğu D)ahəng qanunu, sinonim E) sintaksis, dilçilik 33 “Xışıldamaq”sözünün fonetik təhlili ilə bağlı düzgün fikirləri müəyyənləşdirin: 1 Sözdə qarşılığı olmayan dörd samit işlənmişdir 2 Sözdə yalnız qalın, qapalı saitlər işlənmişdir 3 Sözün hecaları «xı-şıl-da-maq» şəklindədir 4 Vurğu sonuncu hecaya düşür 5 Sözdə(t) samitinin cingiltiti qarşılığı işlənmişdir A) 1,3,5 B) 1,2,5 C) 2,3,4 D) 1,3,4 E) 3,4,5 34 Hansı variantda sözün sonundakı cingiltili samit özünün kar qarşılığı kimi tələffüz olunur? A) palıd ağacı B) kitab evi C) qənd ətri D) kənd alması E) kənd havası 35 Sözlərdən hansında cingiltili samit iştirak etmir? A) itki B) xasiyyət C)yetərsay D) həssas E) canıyanan 36 Aşağıdakı sözlərdən hansı mənsubiyyət şəkilçisi qəbul edib?A) arzu B) insanam C) gedim D) sevdik E) yolun 37 Hansı birləşmələrin birinci tərəfinin son camiti cingiltili tələffüz olunmur? 1 tüfəng lüləsi 2 şabalıd ağacı 3 kitab rəfi 4 turac ovlamaq 5 kabab qoxusu A) 2,4 B) 1, 3, 5 C) 1, 2 D) 1, 2, 4 E) 1, 4, 5
38 Şəkilçilərdən biri heç vaxt vurğu qəbul etmir. A) xəbərlik şəkilçiləriB) hal şəkilçiləri C) mənsubiyyət şəkilçiləri D) cəm şəkilçiləri E) isimdən isim düzəldən şəkilçilər 39 Hansı bənddəki sözün ilk samitini onun kar qarşılığı ilə əvəz etsək, yeni söz alınmaz? A) dəmir B) göz C) dərs D) zəif E) zəfər 40 "Diametr" sözünün nə üçün alınma olduğunu göstərən səbəblərdən biri yanlışdır: A) Ahəng qanunu pozulduğuna görə B) Vurğusu son hecaya düşmədiyinə görə C) Üçhecalı söz olduğuna görə D) İki sait yanaşı gəldiyinə görə E) Sonda iki samit yanaşı gəldiyinə görə 41
nər-li B) ə-də-biy-yat C) te-leq-ram D) mə-ri-fət E) sər-bəst-lik 42 Vurğusu birinci hecaya düşən söz: A) sinonim B) sulfat C) paraqraf D) povest E) kulminasiya 43 Vurğu haqqındakı fikirlərdən biri səhvdir: A) Sözdə hecalardan birinin o birinə nisbətən qüvvətli deyilməsinə vurğu deyilir B) Alınma sözlərdə vurğu bir çox hallarda sözün əvvəlki hecalarına düşür C) Dilimizdə ilk hecası vurğu qəbul edən milli mənşəli sözlər də var D) Sözə bir neçə şəkilçi qoşulduqda vurğu həmişə sonuncu şəkilçinin üzərinə düşür E) Dilimizdə vurğu çox zaman sözün son hecasının üzərinə düşür 44 Hansında uzun saitli heca ilə vurğulu heca üst-üstə düşür?A) lakin B) laqeyd C) dovşan D) cahil E) tövbə 45 Hansı sözdə tələffüz zamanı kar samitlər yanaşı gəlmişdir? A) seçki B) dastan C) hərəkətsiz D) taxta E) sanki
46 "Sünbüllük" sözünün fonetik təhlilində harada səhvə yol verilmişdir? A) Sözdə (n), (b), (1) cingiltili samitləri, (s), (k) kar samitləri işlənib B) 3 hecadan ibarətdir, (sün-bül- lük), vurğu sonuncu hecaya düşür C) (ü) - incə, qapalı, dodaqlanan saitdir D) Sözdə dodaqlanan incə saitlərin ahəngi vardır E)9hərf və 9 səsdən ibarətdir. 47 Sözlərdən birirnin yazılışı səhvdir: A)inkubator B)əskilmək C)əkiz D)kəlağayı E)ekalogiya 48 İnsan sözünə hansı şəkilçini artırsaq, vurğusu dəyişməz? A) -lıq4 B) -lar2 C) -a2 D) -dır4 E) -da2 49 Hansı sözün tələffüz şəkli düzgün göstərilməmişdir? A) (uçuq- söküx') B) (va:himə) C) (əllaltı) D) (sənətkarrıxnan E) (köpüx') 50 "Ümid" Sözünün fonetik təhlili ilə bağlı səhv:A) Sözdə incə saitlərin ahəngi gözlənilmişdir B) Vurğu ikinci hecaya düşür C) Bir cingiltili, bir kar samit var D) İkihecalıdır E) Sait səslər dodaqlanandır 51 Sözlərdən birinin vurğusunu dəyişsək, nitq hissəsinə mənsubluğu dəyişməz: A) akademik B) bəzən C) romantik D) şaxta E) klassik 52 Hansı sözdə kar tələffüz olunan cingiltili samit var? A) dovşan B) itki C) almaz D) tüfəngin E) kitabımız 53 Neçə sözü sətirdən-sətrə keçirmək olmaz? Adət, iaşə, odun, kənd, maaş, həyət, süni A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 54 Hansı variant "tərifnamə" və "tabeli" sözlərinin fonetik təhlilinə aid düzgün ortaq fikirdir? A) Hər ikisi üçhecalı sözdür B) Hər iki söz ahəng qanununa tabedir C) Hər ikisində vurğu üçüncü hecadadır D) Hər ikisində qapalı dodaqlanan saitlər işlənmişdir E) Hər iki sözdə uzun tələffüz olunan iki sait işlənmişdir 55 Hansı misrada bütün sözlərin vurğusu sonuncu hecaya düşür? Bulud tez keçməsin başımın üstdən, Çay da yavaş axsın sular boyunca, Baxım hər zərrəyə, baxım doyunca,Ürək tərpənməyir ötərgi səsdən,Nə çıxar bir anlıq yanan həvəsdən? (S.Vurğun) A) 1-ci B) 2-ci C) 3- cü D) 4-cü E) 5-ci 56 Hansı sözlərin yazılışı səhvdir? 1 heykəltaraş 2 bəyanat 3 kəhraba 4 müntəxabat 5 cavahir 6 cah-calal A) 1,2,5 B) 3,4,5 C) 2,5,6 D) 1,4,6 E) 1,3,4 57 "Bəzən" zərfinin fonetik təhlilinə aid səhvi tapın:A)Ahəng qanununa tabedir B)İki hecası da samitlə başlayır C)Vurğusu son hecaya düşür D)Samitlərin hamısı cingiltilidir E) Sözün birinci hecası uzun tələffüz olunur 58 Hansı sözdə uzun saitlə vurğu eyni hecada deyil? 1 sonra 2 alim 3 mömin 4 bəzi 5 musiqi A) 1, 4 B) 2, 3, 5 C) 1, 3, 5 D) 1, 4, 5 E) 2, 3, 4 59 Vurğusu ilk hecada olmayan alınma ismi müəyyənləşdirin:A) rebus B) mötəbər C) kabel D) radio E) şəfəq
60 Hansı misrada yazılışı tələffüzündən fərqlənən söz yoxdur? 1 Çöllər məndən su içir, 2 Söyüdlər kölgə salır 3 İllər, əsrlər keçir, 4 Kür çayım cavan qalır (N.Xəzri) A) I B) II C) III D) IV E) I, IV 61 Birinin yazılışı səhvdir:A) yanlış B) kokteyl C) ahu-nalə D) səliqə-səhman E) feyzyab 62 Birində vurğu ilk hecada deyil: A) seriya B) mumiya C) fauna D) atlas E) vaza 63 "Saxtakarlıq" sözünün fonetik təhlilinə aid düzgün fikri göstərin A) Sözdəki te hərfı d, el hərfi r, qe hərfı isə x səslərini ifadə edir B) Yazılışı ilə tələffuzü fərqlənmir C) Ahəng qanununa tabe deyil D) Sözün hecaları sax-ta-kar- lıx şəklindədir E) Vurğu III hecaya düşür. 64 Səhv fikirləri müəyyənləşdirin:1 Sonu b, d, g, c ilə bitən sözlərə samitlə başlanan şəkilçi artırdıqda, həmin hərflər yazıldığı kimi deyilir 2 Sonu q ilə bitən çoxhecalı alınma sözlərə samitlə başlanan şəkilçi artırdıqda q-ğ əvəzlənməsi baş vermir 3 Mürəkkəb sözün tərkib hissələri ayrı-ayrılıqda hecalara bölünməlidir 4 Əsl Azərbaycan sözlərində vurğu ilk hecaya düşür.A)2,4 B)2,3 C)1,3 D)1,2 E)1,4 65 Hansı sözlərin yazılışı düzgündür? 1 abünə 2 akkumulyator 3 junqlyor 4 məchul 5 qiybət 6 pinqivin A) 4,6 B) 1,3,5 C) 2,4 D) 1,4,5 E) 2,3,6 66 Hansı sözün yazılışı ilə tələffüzü arasında daha çox fərqli məqam var?A) fırıldaqçı B) genealoji C) filial D) ürəkaçan E) xəyalpərəstlik 67 Hansı cərgədə q hərfi iki müxtəlif səsi ifadə edir?A) ittifaq, istiqlal B) otaq, yarpaqlı C) üfüq, şəfəqli D) maqnit, qatil E) dayanacaq, şəfəq 68 Səhv yazılmış söz:A) məcra B) ehtiyat C) qürüb D) atəşfəşanlıq E) kinoskop 69 Hansı sait qoşalığında səsartımı və səs əvəzlənməsi baş verir ? A) ai B) üə C) io D) ea E) əi 70 "Vaxtaşırı" sözünün fonetik təhlilində səhv haradadır? A) Vurğu son hecaya düşür B) Hərflərlə səslər sayca eynidir C) Yazılışı ilə deyilişi fərqlidir D) Ahəng qanununa tabedir E) Sözdəki t samiti d cingiltili samitinin kar qarşılığıdır 71 Hansı sözlərin tələffüzü səhv göstərilmişdir? A) (vəziyət), (şəxsiyət) B) (bərayət), (şücayət) C) (dimməz), (qommax) D) (nök'san), (təksir) E) (şaftalı), (kəşviyat) 72 Biri dialekt sözdür: A) arı B) ayaq C) yağı D) kürək E) nimdər 73 ”Açıqürəkli” sözünün fonetik təhlilindəki səhvi göstərin: A) Vurğu son hecaya düşür B) Sözün üç hecası samitlə başlayır C) Sözdəki iki samitin qarşılığı yoxdur D) Sözdə (y) və (x) samitlərinin qarşılıqları işlənmişdir E) Sözün yazılışı ilə tələffüzü arasında iki fərqli məqam var. 74 Hansı sözlərin yazılışı səhvdir? 1 komunikasiya 2 konstitusiya 3 kompyuter 4 kuliminasiya 5 kompozisiya A) 1,5 B) 2,4 C) 3,5 D) 2,3 E) 1,4 75 Biri vurğusu dəyişməklə mənası dəyişən sözdür: A) qanun B) dava C) tala D) mütləq E) romantik 76 Cingiltili samitlə başlayıb,cingiltili samitlə bitən söz hansıdır? A) yaylaq B) bulud C) dəftər D) barmaq E) həyət
77 Cərgələrin birində müxtəlif səslər bir hərflə ifadə olunmuşdur: A) öyüd,teatr B) kələm,klub C) qəlb,qəsd D) kapitan,kollec E) qələm,nəhəng 78 Fonetika haqqında fikirlərdən biri yanlışdır: A) fonetikanın həm nəzəri, həm də əməli əhəmiyyəti vardır B) fonetika orfoqrafik normaların qaydaya salınması mənimsənilməsində də müəyyən əhəmiyyət kəsb edir C) fonetika ümumi və xüsusi olur D) dilin səs sisteminin müasir inkişaf səviyyəsini öyrənən fonetikaya təsviri fonetika deyilir E) dildəki səslər sözlər tərkibində deyil, ayrılıqda tələffüz olunur 79 Assimilyasiyanın növləri hansılardır? 1)irəli 2)tam 3)uzun 4) natamam 5)geri 6)aşağı A)1,2,3 B)3,4,5,6 C)4,5,6 D)1,2,5 E)1,2,4,5 80 Ayrı-ayrı dillərə aid fonetik transkripsiyalarla yanaşı, bütün dillərə məxsus olan transkripsiya necə adlanır? A) beynəlxalq fonetik transkripsiya B) beynəlxalq fonetika C) ümumxalq transkripsiya D) ümumi fonetik transkripsiya E) xüsusi transkripsiya 81 Danışıq üzvləri sırasında verilənlərdən biri səhvdir: A) beyin - əsəb sistemi B) damaq C) dodaqlar C) bronxlar E) mədə 82 Müasir Azərbaycan ədəbi dilində, əsasən neçə fonem vardır? A) 5 B) 32 C) 36 D) 25 E) 33 83 Sözlərdən birinin orfoqrafiyasında səhvə yol verilmişdir: A) həyəcan B) atestat C) kaset D) ssenari E) təbaşir 84 Cərgələrdən biri yalnız sürtünən samitlərdən ibarətdir: A) s,l,m,x,h B) m,n,k,r,ğ C) z,s,j,ş,v D) t,d,s,f,ş E) s,ş,j,b,p 85 Sözlərdən birində eliziya hadisəsi baş vermişdir: A) cərimə B) Fərhad C) stəkan D) atlar E) klub 86 Əmələgəlmə yerinə görə samitlər hansı qrupa bölünür: 1) dil samitləri 2) sonor samitlər 3)dodaq samitləri 4) boğaz samitləri 5) diş samitləri A) 1,3,4 B) 3,4,5 C) 2,3,5 D) 1,2,5 E) 2,5
87 Birinin tələffüzü səhv verilmişdir: A) informatika [ infarmatika ] B) okean [ okiyan ] C) şücaət [ şücayət ] D) metonimiya [ metanimiya] E) tövbə [ tö:bə ] 88 Səs haqqında fikirlərdən biri yanlışdır: A) fonetikanın obyekti səsdir B) səs geniş məfhumdur C) danışıq səsləri ictimai mahiyyət daşıyır D) nitqdə işlənən bu və ya başqa bir səsin özünəməxsus yaranma qaydası, fərqli xüsusiyyətləri var E) nitqdə işlənən səslər dövrdən asılı olaraq dəyişmir 89 Biri samit səslərin bölgüsünə aid deyil: A) əmələgəlmə üsuluna görə B) dodaqların vəziyyətinə görə C) əmələgəlmə yerinə görə D) səs tellərinin vəziyyətinə görə E) tərkibinə görə 90 Tarixi fonetika nəyə deyilir?A) bu və ya digər dilin fonetik tərkibini tədqiq edən şöbəyə deyilir B) danışıq səsləri haqqında ümumi nəzəri məlumat verən fonetikaya deyilir C) dilin fonetik tərkibini tarixilik mövqeyindən tədqiq edən fonetikaya deyilir D) danışıq səslərinin müxtəlif cihazlarla, aparatlarla tədqiq olunmasına deyilir E) danışıq səslərini öyrənir 91 Hansı bənd yalnız partlayan samitlərdən ibarətdir: A) m,n,s,z,v,h B) m,s,l,y,ğ,z C) k,g,p,b,t,d D) k,g,s,z,j,v E) x,g,z,ğ,h,z 92 Samitlər haqqında fikirlərdən biri yanlışdır: A) əmələgəlmə yerinə görə 3 yerə bölünür B) k,g,y dilortası samitlərdir C) dilimizdə boğaz samiti vardır D) v,f dodaq – diş samitləridir E) bütün kar samitlərin cingiltili qarşılığı yoxdur 93 Sözlərdən birində assimilyasiya hadisəsi baş vermişdir: A) layihə B) məndən C) süzsək D) anaya E) stəkan 94 Alınma sözlərdən ibarət cərgəni göstərin: A) Şahin,Ramiz,biz B) təşkil,duyğu,hörgü C) inanc,nəzm,bahar D) şagird,alim, pəncərə E) gömgöy,briqada,namaz 95 Səhv yazılmış sözü göstərin:A) vermişel B) ab – hava C) cəfəngiyyat D) dırmıq E) nikah 96 Hansı sözün orfoepiyasında səhvə yol verilmişdir: A) xışıldamaq - [ xışıllamax ] B) iyirmi - [ yirmi ] C) stəkan - [ stəkan ] D) anaya - [ anıya ] E) monolit - [ manalit ] 97 Sözlərdən birində vurğu düzgün göstərilməmişdir: A) məşhu`r B)bomba` C) mürə`kkəb D) ko`smos E) so´nra
98 Neçə sözdə qalın saitlərin ahəngi var?sarı, məktəbli, səadət, siyasət, sona, bacı, hünər, arxalı, kolluq: A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 99 Tərkibində yalnız qapalı saitlər işlənmiş, ahəng qanununa tabe olmayan əsl Azərbaycan sözlərini göstərin: 1 ilan 2 vücud 3 işıq 4 şüur 5 vacib 6 ildırım A) 1,2 B) 4,5 C) 2,5 D) 1,6 E)3,6 100
Hansı cərgədəki sözlərin sonu cingiltili samitlə yazılır, lakin tələffüz zamanı karlaşır: A) bulud,könül, vətən B) çəkic, bulaq, bağ C) məqsəd, qanad, çəkic D) qanad, dəniz, sənəd E) torpaq, katib, ulduz 101 Hansı cərgədə sözlərin ikisində də onlara saitlə başlanan şəkilçi artırdıqda k-y, q-ğ əvəzlənməsi baş verir: A) qaymaq, çəllək B) çörək, ixtioloq C) qaynaq, mexanik D) texnik, bioloq E) filoloq, göbələk 102
Hansı sözlərin tələffüz şəkli düzgün göstərilməyib? A) [ mək´sət ] B) [ mak´nit ] C) [ üzvülüx´] D) [ takqıltı ] E) [şəfək´] 103
Söz birləşmələrinin hansında asılı sözün son samiti kar tələffüz olunur? A) əncir yarpağı B) real surət C) fındıq ləpəsi D) çiyələk ətri E) ərik ağacı 104
Hansı cərgədə bütün sözlərin tələffüz forması düzgün göstərilmişdir? A) [ ambar ], [ gösdərməx´], [ vijdan ] B) [balıx ], [ çiçək], [ ürək ] C) [ hörmət ], [ pencək ], [ soyux ] D) [ hökumət ], [ bitki ], [ sükunət ] E) [ ayilə ], [ sahat ], [ maaş ] 105
Hansı bağlaycıların yazılışında səhvə yol verilib? A) halbuki B)hər çənd C) hərgah D) guya ki E) odur ki 106 İki cümlədə bəzi sözlər tələffüz qaydasında yazılıb: 1 Əsir oğlana çox işgəncə verdilər 2 Büllur qablar göz oxşayırdı 3 Türkiyəyə oxumağa gedənnər testnən imtahan verecekler 4 Mənnən söyləməkdir, sənnən eşitmək 5 Allah məni lənət oxumaq üçün deyil, rəhmət oxumaq üçün göndərib A) 1,5 B) 2,5 C) 3,4 D) 4,5 E) 1,4 107 "Faciə" sözünün fonetik təhlilində səhv haradadır? A) 5 səs və 5 hərfdən ibarətdir B) [a] qalın, açıq, dodaqlanmayandır C) [i] və [ə] incə. dodaqlanmayandır D) [f] kar, [c] cingiltili samitlərdir E) vurğu son hecaya düşür
108 Fonetikanın növləri hansılardır:A) tarixi, müqayisəli, təsviri B) analitik, müqayisəli, tarixi C) sinter, tarixi, eliziya D) metateza, təsviri, analitik E) tarixi, proteza, eliziya
109 Vokalizm nədir? A) kar samitlər B) samit səslər C) cingiltili səslər D) sait səslər E) qapalı saitlər 110
Azərbaycan dilində şəkilçi yaratmada iştirak etmir: A) e,o,ö B) b,v,d C) ə,ı,o D) ü,e,ə E) a,e,i 111 Əmələgəlmə yerinə görə samitlər neçə qrupa bölünür? A) boğaz, damaq, dil B) dilönü, dilortası, dilarxası C) dilortası, dil, boğaz D) partlayan, sürtünən E) dodaq, dil, boğaz 112
Verilmiş şəkilçilərdən biri alınma olmur. A) zərf düzəldən şəkilçilər B) isimdən isim düzəldən şəkilçilər C) isimlərdən sifət düzəldən şəkilçilər D) ön şəkilçilər E) qrammatik şəkilçilər 113 məşhur – məhşur – bu cütlükdə hansı hadisə özünü göstərir? A) eliziya B) metateza C) proteza D) dissimilyasiya E) cingiltiləsmə 114 Sözdəki eynicinsli səslərdən birinin digərinə təsir edərək onu başqa səsə çevirməsinə nə deyilir?A) dissimilyasiya B) assimilyasiya C) ahəng qanunu D) səsartımı E) səsdüşümü 115
Bu sözlərdən hansı geri assimilyasiya nümunəsidir? A) məndən B) qızlar C) otaq D) yarpaq E) növbətçi 116 Hansı sözün yazılışı ilə deyilişi fərqlənmir? A) vicdan B) güllə C) ürəkdən D) bayaq E) ülgüc 117
Sözlərdən hansında səsdüşümü hadisəsi baş vermir?A) bədbəxt B) hiylə C) xurma D) dəqiqə E) təyyarə 118 ”Hiddətlə” sözünün fonetik təhlili ilə bağlı səhv fikirləri göstərin 1Sözdə 8səs,8hərf var 2 Sözdəki samitlərdən ikisinin kar qarşılığı yoxdur 3 Üç hecalıdır,vurğu sonuncu hecaya düşür 4 Sözdə iki kar,dörd cingiltili samit var 5 Açıq saitlərin ahəngi gözlənilir A)1,3,5 B)4,5 C)2,4 D)2,3,4 E)1,2,3 119
Vurğuya görə məntiqi ardıcıllığı tamamlayın: 1genetika 2 gimnaziya 3 libretto 4..... A)laborant B)gitara C)geodeziya D)leksikoloq E)gicitkən 120
Səhv yazılmış sözü göstərin: A)güzaran B)məfhum C)bəyanat D)inadkar E)misgər 121 ”Azadfikirli”sözünün fonetik təhlili ilə bağlı düzgün fikirləri seçin: 1 Sözün tələffüzü ilə yazılışı arasında fərq yoxdur 2 Sözdə 4cingiltili,2kar samit işlənmişdir 3 Sözdəki [t],[f],[k] samitlərinin qarşılığı vardır 4 Sözdə 2 açıq,qalın,dodaqlanmayan və 3 incə,qapalı dodaqlanmayan sait işlənmişdir 5 Bu söz beş hecadan ibarətdir. A)3,4,5 B)2,4 C)1,2,3 D)1,3 E)2,4,5 122 Tələffüzü düzgün verilən sözləri göstərin: 1 [anlaşıxlı] 2 [minyatür] 3 [mə:tdəl] 4 [məta:nətdi] 5[.məxrəc] A)1,2,5 B)1,2,4 C)3,5 D)3,4 E)1,4 123 Səhv yazılmış sözləri seçin: 1 kontor 2 profilaktoriya 3 buyruq 4 konqres 5 əcayib 6 ampula A)2,3,5 B)1,2,3 C)3,4,6 D)2,5,6 E)1,3,5 124 Fars dilindən keçən sözlərə aid deyil: A) noxud B)Xurşud C) cəngavər D) şivə E)şeytan 125
Düzgün yazılmış sözlər hansılardır: 1 blaknot 2 velasipet 3 aqlütinativ 4 çapalamaq 5 matç 6 müşaiyət A)2,3,4,5 B)1,2,6 C)3,4,5 D)1,3,4,6 E)3,4,5,6 126
"Məhsuldarlıq”sözünün fonetik təhlilindəki səhv fikirləri göstərin: 1Yazılışı ilə deyilişi eyni deyil 2 Sözdə qarşılığı olmayan 5samit səs var 3 Sözdə 5cingiltili, 2kar samit var 4 Ahəng qanununa tabedir 5 Sözdə 1 incə,uzun sait səs var 6 Vurğu dördüncü hecanın üzərinə düşür A)1,2,6 B)4,5,6 C)3,4,5 D)1,3,4 E)2,3,5 127 Sözlərdən yalnız biri damaq ahənginə uyğundur: A) oyunçu B)üzümçülük C)quruluq D)işçilərin E)ütülmüş 128
Hansı sıra ancaq qapalı saitli sözlərdən ibarətdir? A)işıq,uzun,ümid B)ilan,ildırım,aşırım C)İlqar, ilğım, ilham D)uzaq,yaxın,arı E)ütülü,uşaq,açıq 129
Hansı sırada dodaqlanmayan incə saitlərin ahəngi özünü göstərir? A)heyranlıq,uzunluq,qalınlıq B)təsnifat ,güzəştsiz C)ölümsüzlük, ütüləmək, duzsuzluq D)incəlik, qəlbimizdəki,təbiət E)iradə, mərdlik,kəramət 130 Hansı misralarda bütün sözlər ahəng qanununa tabedir? 1Siz böyük ümmansınız 2 Mən kiçik bir zərrəyəm 3 Analar, ay analar 4 Siz coşqun insansınız 5 Mən körpəcə ləpəyəm A)1,2,4 B)2,3,5 C)1,3 D)2,3,4 E)4,5 131 Sıralardan birindəki sözlərdə qapalı saitlər uzun tələffüz olunur: A)rütubət,sima,zabit B)qiraət, kinayə, xüsusi C)nümunə,Səbuhi,Füzuli D)dahiyanə, xain,kirayə E)xüsusən,xülasə,ümumən 132
Nümunədə tələffüz formasında verilmiş şəkilçini təyin edin: Yaralandım yanımnan, Quşlar doymaz qanımnan Bir bəlaya düşdüm ki, Bezar oldum canımnan (Bayatı) A) yönlük hal şəkilçisi B) ilə qoşmanın şəkilçiləşmiş forması C) zərf düzəldən şəkilçi D) çıxışlıq hal şəkilçisi E)mənubiyyət şəkilçisi 133 Hansı sıradakı bütün sözlərin yazılışı ilə tələffüzü fərqlənir? A)sürətlə,bağça,bəxtəvərlik B)süvari, dahi,kinayə C)yoxuş,yazdır,xoşbəxtlik D)haqlı, buludlar,bildirki E)ipək, tük, kürk 134
Metateza hadisəsi olan sözlər:A)atanı-ananı B) inək- kövrək C) ara-sıra D)süfrə-sürfə E) fikir-fikrin 135 Orfoepiya qaydaları hansı prinsip əsasında formalaşır? 1 fonetik 2morfoloji 3 sintaktik 4 tarixi-ənənəvi 5leksik A)1,2,4 B)2,3 C)2,4,5 D)4,5 E)1,3 136 Söz ortasında n samiti nə vaxt [m] ilə tələffüz olunur: A)Bütün samitlərindən əvvəl gəldikdə B)Açıq saitlərdən əvvəl gəldikdə C) Kar samitlərdən əvvəl gəldikdə D)”b”,”m” samitlərindən əvvəl gəldikdə E)”r” samitindən əvvəl gəldikdə 137 Sözlərin birində səslərin sayı hərflərin sayından azdır:A) müstəqillik B) minnət C) suverenlik D) sərbəstlik E) addım 138 Sözdə ahəng qanununun ən çox gözlənildiyi yer: A)iki leksik şəkilçinin qovuşduğu yer B)köklə şəkilçinin qovuşduğu yer C)sözün son hecası D)iki sözün birləşdiyi yer E)sözün əvvəli 139
Önlük sözünün fonetik təhlilindəki səhv haradadır? A)Sözdə [n] [l] cingiltili,[k] kar samiti işlənmişdir. B)Sözdə 5səs, 5hərf vardır C)Ahəng qanununa tabedir D)Vurğusu ikinci hecaya düşür E)Deyilişi və yazılışı fərqlənir 140
Biri ahəng qanununa uyğunlaşdırılmış alınma sözdür: A)ilğım B)məktub C)məktəb D)düşərgə E) şkaf 141 Aşağıdakı variantlardan hansılarda ünlü səslər düzgün verilib? A) p,f,t,k,a,n B) l,m,v,ş,k C) i,l,n,d,v D) s,d,ə,h,l E)z,t,ç,a,v 142 Sözlərdən birinin tələffüz şəkli düzgün göstərilməmişdir: A) [ Eytiram ] B) [ lə:nət ] C) [ səlis ] D) [ turaç ] E) [ ma:licə ] 143 Hiss-həyəcanı ifadə etmək üçün sözün, ifadənin qeyri-adi şəkildə tələffüz olunması necə adlanır? A)heca B)söz vurğusu C)heca vurğusu D)məntiqi vurğu E)həyəcanlı vurğu 144
Vurğu qəbul etməyən şəkilçilər hansılardır? A)casına, lik B)casına,lar C)gil,madan D)araq, ıb E)ır, ıq 145 Üzərinə məntiqi vurğu düşən sözü göstərin. Dostumun gəlməsi xəbəri məni sevindirdi. A)sevindirdi B)dostumun C)gəlməsi D)xəbəri E)məni 146 Səhv yazılmış sözü göstərin. A)fəxriyyə B)filarmoniya C)feyzyab D)fitva E)feyxua 147 Vurğuya görə məntiqi ardıcıllığı tamamlayın. 1epiqraf 2 ekvator 3 atletik 4...... A)media B)cəngəllik C)epopeya D)etiket E)impuls. 148 Hansı sözdə kar samitlər yanaşı işlənmişdir?A) seçki B) dastan C) hərəkətsiz D) taxta E) sanki 149
Hansı söz örtülü qapalı hecadır? A) üslub B)çağdaş C)elmi D) auditoriya E)cümlə 150 "Tələffüz"sözü ərəbcə nə sözünü ifadə edir? A)işlətmək B)oxumaq C) danışmaq D) söyləmək E) bilmək 151
İlk dəfə olaraq mükəmməl əlifba harada meydana gəlmişdir? A) Çində B) Finikiyada C) Yunanıstanda D) Hindistanda E) Misirdə 152
Ərəb əlifbasında Azərbaycan dilinin səslərini əks etdirməyən neçə artıq hərf var idi? A) 8 B) 4 C) 6 D) 12 E) 5 153
Ərəb əlifbasına farslar hansı hərfləri artırmışlar? A) g,p,y,k B) ç,p,j,q C) d,t,ç,j D) ç,j,p,g E) ç,c,k,j 154 Hələ XIX əsrin axırlarında Azərbaycanda əlifba layihəsini latın əlifbası əsasında hazırlayan, lakin layihəsi o vaxt müəyyən səbəblərə görə qəbul olunmayan Azərbaycan mütəfəkkiri kimdir? A) A.Bakıxanov B) C.Məmmədquluzadə C) M.F.Axundov D) M.Kazımbəy E) H.Zərdabi 155
1926-cı ildə Bakıda keçirilən Birinci Ümumittifaq türkoloji qurultayda əlifba haqqında hansı fikirlər irəli 156 Əlifba haqqında fikirlərdən biri yanlışdır: A) Dünyada 250-dən çox əlifba var B) Azərbaycan yazısında uzun zaman
ərəb əlifbasından istifadə edilmişdir C) Azərbaycan yazısında ərəb əlifbası istifadə olunarkən dilimizin fonetik xüsusiyyətləri nəzərə alınmışdır D) 1921-ci ildə əlifba komitəsi təşkil edildi E) Latın əlifbasının tarixi kökləri türk xalqları ilə bağlı olmuşdur 157
1939-cu ilin iyul ayında Ali Sovetin II sessiyasında iştirak edənlər hansı fikirləri irəli sürmüşlər? 1 Rus əlifbasında heç bir dəyişiklik etmədən onu eyni ilə götürmək 2 Ərəb əlifbasını islah etmək və onu yazıda saxlamaq 3 Rus əlifbasını dəyişmək və dilimizin səs sisteminə uyğunlaşdıraraq yeni Azərbaycan əlifbası yaratmaq 4 Avropa sistemli əlifbaya keçmək A) 1,3 B) 2,4 C) 1,2 D) 2,3 E) 3,4 158 Yazıya aid səhv fikirlər: 1 Dildən əvvəl yaranmışdır 2 Şərti işarələr sistemidir 3 Ən qədim növü fikri yazıdır 4 Dilin morfoloji tipi ilə bağlıdır 5 Yazının yaranması dilin və təfəkkürün inkişafı ilə bağlıdır A) 2,5 B) 1,2,4 C) 1,3,5 D) 1,3,4 E) 3,4 159 "?,!,=,+,%" işarələri yazının hansı növünə aiddir? A) əşyəvi B) piktoqrafik C) ideoqrafik D) həm şəkli, həm də fikri E) fonoqrafik 160 Qarşılığı düzgün deyil: A) neologizm-yeni söz B) fonoqrafik yazı-hərfi yazı C) piktoqrafik yazı-fikri yazı D) sillabik yazı-heca yazısı E) ritorika-natiqlik sənəti 161 Yazının hansı növündə bir neçə səs bir işarə ilə əvəz olunur? A) piktoqrafik B) əşyəvi C) ideoqrafik D) hərfi E) sillabik 162 Ən mükəmməl və ən çevik yazı: A) fikri B) əşyəvi C) hərfi D) şəkli E) sillabik 163
Dövlət Bayrağının üstündəki rənglər yazının hansı növünə aiddir? A) fonoqrafik B) sillabik C) ideoqrafik D) piktoqrafik E) əşyəvi 164
Biri səhvdir: A) Aptek qapısında qaba sarılmış ilan şəkli ideoqrafik yazı növünə aiddir B) Bir neçə səsin bir işarə ilə verilməsi-sillabik yazı adalnır C) Orxon-Yenisey hövzələrində tapılmış daş kitabələr piktoqrafik yazıdır D) Ayaqqabı dükanının vitrinlərində olan ayaqqabı şəkli piktoqrafik yazıdır E) Kimya dərslərində istifadə olunan işarələr ideoqrafik yazıdır 165
Yazı haqqında səhv fikri göstərin: A) İndi yazının bütün formalarından eyni səviyyədə işlənilir B) Səsli dilin norma ilə qavrayışını təmin edən işarələr sistemidir C) Gələcək nəsillərə ünsiyyət saxlamaq üçün vasitədir D) Ən mükəmməl və ən çevik forması hərfidir E) İlk yazı əlaqəsi əşyalar vasitəsilə olub 166 Doğru fikirlər: 1 Müasir dövrdə piktoqrafik yazıdan da istifadə edilir 2 Mağazanın vitrininə qoyulmuş ərzaqlar ideoqrafik yazıya aiddir 3 Mağazanın vitrinində çəkilmiş çörək, toyuq şəkli yazıya aiddir 4 Qara geyimin yas bildirməsi ideoqrafik yazıdır A) 1,3 B) 2,3,4 C) 1,2,3 D) 1,4 E) 2,4
167 Orfoqrafiyaya aid edilən fikirlərdən biri yanlışdır: A) Orfoqrafiya qaydalarına riayət etmək hamı üçün məcburidir B) Orfoqrafiya qaydalarının xüsusiyyəti düzgün yazılışa yönəlir C) Orfoqrafiya qaydaları vahid olur D) Orfoqrafiya qaydaları mümkün qədər sabit olmamalıdır E) Orfoqrafiya qaydaları daima dilin inkişafını izləyərək təkminləşir 168 Sözlərin baş hərflərinin böyük yazılması hansı variantda yanlış göstərilib? A) Misranın əvvəlində B) Mətnin və ya abzasın əvvəlində C) Nöqtə işarəsindən sonra D) Nida işarəsi cümlənin sonunda gəldikdə E) Nida işarəsi cümlənin əvvəlində işləndikdə və ya modal sözlərdən sonra 169
Orfoqrafik yazılış baxımından səhv variantı göstərin: 1 Neftçilər prospekti 2 Nəsimi Adına Dilçilik İnstitutu 3 Əməkdar Elm Xadimi 4 Mətbuat Günü A) 1,2 B) 2,3 C)1,4 D) 2,4 E) 1,3 170 Orfoqrafiya nəyə deyilir? A) Fonetik qaydaların məcmusuna B) Orfoepik qaydaların məcmusuna C) Orfoqrafik qaydaların məcmusuna D) Qrammatik qaydaların məcmusuna E) Orfoqrafik qaydaların statistikasına 171 Orfoqrafik baxımdan düzgün yazılan sözlər cərgəsini seçin: 1 Əmin-amannıq və ildən-ilə 2 Ədəbi bədii və ala-bəzək 3 Cənub-şərq və Azərkitab 4 Ala-bəzək və partbilet A) 3 və 4 B) 1 və 4 C) 2 və 3 D) 1 və 3 E) 2 və 4 172 Yazımızı asanlaşdırmaq məqsədilə ilk dəfə olaraq köhnə yazı qaydalarını pozmuş, dilimizin öz xüsusiyyətlərinə müvafiq və sözü tələffüzə əsasən yazmağın təməlini qoymuşdur: A) M.Mahmudbəyov B) M.F.Axundzadə C) N.Nərimanov D) M.Kazımbəy E) M.Ə.Sabir 173
Sətirdən-sətrə keçmə qaydalarında səhv variantı seçin: A) Bütöv sözlərin hissələri sətirdən-sətrə tam hecalarla keçirilir B) Çoxhecalı sözlər sətrin sonundakı yer nəzərə alınaraq hissələrə bölünüb yeni sətrə keçirilir C) Ancaq bir səsdən ibarət olub sözün əvvəlində gələn hecalar sətirdən-sətrə keçirilmir D) Birinci hecası ancaq bir səsdən ibarət olan ikihecalı sözlər sətirdən-sətrə keçirilə bilir E) Bir hərfdən ibarət olub, sözün sonunda gələn heca yeni sətrə keçirilmir 174 İkinci orfoqrafiya konfransı neçənci ildə çağırıldı? A) 1928 B) 1938 C) 1941 D) 1930 E) 1931 175
Göstərilən variantların hansında ixtisar orfoqrafik cəhətdən düzgün yazılıb? A) Azər-Tac B) Azər Tac C) Azər.Tac D) Azərtac E) Azər-TAC 176
Orfoqrafik cəhətdən düzgün yazılan abreviatur: A) Ak-ta B) NaxDU C) TEC D) oik E) ETş 177 Aşağıdakılardan hansı orfoepiya anlayışına daxil deyil? A) Vurğu B) İntonasiya normaları C) Nitq nöqsanlığı D) Tələffüz anlayışı E) Qrammatik formaların tələffüzü 178
"Bu və ya digər səbəbə görə biz nitqimizi xüsusi olaraq aydın qurmağa çalışırıq bunun üçün də biz hər bir sözün hecalarını aydın məxrəclə söyləyirik’’ bu fikirlər kim tərəfindən hansı üslub barədə deyilmişdir? A) Avenasov, sərbəst üslub B) Şerba, tam üslub C) B. Marlinski, tam üslub D) M.Y. Lermontov sərbəst üslub E) Krılov "sərbəst üslub" 179
Orfoepiyanın normalarının pozulma səbəblərindən biri yanlışdır: A) Danışanın öz dialektində B) Orfoqrafiyanın təsiri nəticəsində C) Klassik ədəbi dildə D) Dialekt fərqlərinin məhdudlaşdırılmasına böyük təsir göstərməsində E) alınma sözlərin 180
Aşağıdakı fikirlərdən hansı doğru deyil? A) Orfoepik normalardan uzaqlaşmaq ümumi anlaşma işinə mane olur B) Orfoepik qaydalar vasitəsilə bedii nitqin estetik effekti daha da artır C )Orfoepiya qaydaları sabitdir D) Ayrı-ayrı səslərin və səs tərkiblərinin tələffüzü orfoepiyanın əhəmiyyətidir E) Orfoepiya anlayışını geniş mənada qəbul etmək məqsədə daha çox uyğundur 181 Səslərin ümumi orfoepik normalarına əsasən riayət olunur. Cümlənin əvvəlində olan sözün başındakı səslərin məxrəclərinə görə aydın tələffüzü zəruridir. Bu göstəricilər hansı üslub üçündür? A) Tam üslub B) Sərbəst üslub C) Bədii üslub D) Rəsmi üslub E) Ailə-məişət üslubu 182
Ə.Əfəndizadə orfoepiya qaydalarını neçə formada qruplaşdırmışdır? A) 3 B) 4 C) 2 D) 1 E) 5 183 Ədəbi tələffüzə həm müsbət, həm də mənfi göstərən mənbələrdən biridir. Ədəbi dilin ümumiləşməsi ve sabitləşməsi baxımından çox vacib vasitədir-bu fikirler aşağıdakılardan hansı vasitə üçün əsasdır? A) Şivələr B) Yazı C) Mənbələrin düzgün istifadəsi D) Başqa dillər E) Alınma 184
1 Şəkilçi bitişdirilən sözlərin sonuncu səslərinin tələffüzü 2 Sözlərə bitişdirilən şəkilçilərin tələffüzü- bu fikirlər hansı şəraitdə tələffüz qaydası üçündür? A) Morfoloji şəraitdə tələffüz B) Fonetik şəkildə tələffüz C) Leksik şəkildə tələffüz D) Sintaktik şəkildə tələffüz E) Qrammatik şəraitdə 185 Məqamına görə eyni söz iki cür tələffüz olunur. Məsələn;əba-aba, avam-əvam. Bu ədəbi tələffüz normalarının müəyyənləşdirilməsində istifadə olunan hansı mənbe hesab olunur? A) Şivələr B) Yazı C) Ənənəvi və əcnəbi mənbələr D) Qrammatik mənbələr E) Tarixi mənbələr 186
"Təkidlə sadalanan sözlərin son hecasındakı ...saiti azacıq uzadılaraq tələffüz olunur. Sual şəkilçisi və sual sözü olmayan sual cümlələrində xəbərin son hecasındakı ...saiti azacıq uzadılaraq tələffüz edilir" bu göstəricilər hansı sait səsin orfoepiya qaydaları hesab olunur? A) A B) B C) I D) İ E) 9 187 "Səslərin formalaşmasında, xüsusilə fəal iştirak edən bu ve ya digər üzvün bir vəziyyətdən başqa bir vəziyyətə keçməsilə yaranmış olur’’ bu fikirlər hansı fonetik hadisəyə aiddir? A) Dissimlasiya C) Proteza C) Uyuşma D) Metateza E) Assimilyasiya 188 Bunlardan hansı həm hadisə, həm də qanun hesab olunur? A) Səsartımı B) Uyuşma C) Metateza D) Dissimlasiya E) səs düşümü 189 Aşağıdakı fikirlərdən hansı yanlışdır? A) Assimlasiyaya uğrayan səs, təsirinə düşdüyü səslə ya tam həmcinsləşir, ya da məxrəccə ona yaxın səsə çevrilir B) Metateza bu və ya başqa bir dildəki, yaxud da qohum dillərdəki sözlərin etimalogiyasını müəyyənləşdirməkdə xüsusi rol oynayır C) Saitlərə nisbətən, samitlərin söz tərkibindən düşməsi azdır D) Ədəbi dildəki assimlasiya hadisəsi ilə danışıq dilinə məxsus assimlasiya eyni cür olur E) Yazi şərti işarələr sistemidir
190 Bir ovçunun ovu getsə yaralı, Gəzər dağı, olmaz səbri qaralı,Məhəmmədəm,düşdüm eldən aralı, Çəkildi sinəmə bu dağlar mənim Hansı fonetik hadisə işlənmişdir? A) Eliziya B) Assimlasiya C) Dissimlasiya D) Proteza E) Cingiltiləşmə qanunu 191 "Alınma sözlərin dilimizə uyğunlaşdırılmasında xüsusi rolu vardır, dialekt ve şivələrde bu hadisənin baş verməsi əsasən alınma sözlərde daha çox təsadüf edir’’ bu fikirlər aiddir: A) Proteza B) Eliziya C) Uyuşma D) Ahəng qanunu E) Dissimilyasiya 192 XI əsrin böyük türkoloq-dilçisi Mahmud Kaşğari bu hadisəni müşahidə etmiş ve ... həm samitlərə, həm də saitlərlə samitlər əlaqəsinə aid olduğunu təsbit edən misallarla yanaşı bu...haqqında ağlabatan izahat da vermişdir -nöqtələrin yerinə yazılmalıdır: A) Uyuşma B)Ahəng qanunu C) Cingiltiləşmə qanunu D) Proteza E) Assonas 193 Əsasən sadə kökdən ibarət bu və ya digər sözün daxilində olan daxili qanun mahiyyetli uyuşmadır. Qal-maq,
dağ-lıq, gəl-mək
kimi nümunələr göstərmək olar. Bu uyuşmanın hansı növü üçün xarakterik cəhətlərdir? A) Natamam uyuşma B) Geri uyuşma C) Təsadüfi uyuşma D) Daimi uyuşma E) Dəyişkən uyuşma 194 Aşağıdakı fikirlərdən biri yanlışdır: A) Uyuşmanın davamlılığına görə 2 növü vardır B) Tam uyuşmada uyuşma hadisəsinə uğrayan səs, təsirinə düşdüyü səslə tam eyniləşir C) Yazıda sabitləşən samitartımı əsasən saitlə bitən sözə saitlə başlanan şəkilçinin bitişdirilməsi üçün orfoqrafik qanun halında istifadə olunan səsartımıdır D) Səs fərqləşməsi yalnız yanaşı və ya bir hecada olan səslərdə özünü göstərir E) Ahəng qanunu kök və şəkilçi qovşağında möhkəmdir 195
Dilin vəziyyətinə görə, səs tellərinin vəziyyətinə görə olmaqla 2 yerə ayrılır, əsil Azərbaycan sözlərində ve şəkilçilərində olan saitlərin hamısı ilə, samitlərin isə bir qismi ilə bağlı olur. Bu fikirlər məxsusdur: A) Saitlərlə samitlərin ahəngi B) Saitlər ahəngi C) Samitlər ahəngi D) Səsartımı E) Səs düşümü
196 Sözdəki müəyyən səsin məxrəci özündən əvvəl gələn yanaşı səsin təsiri ilə dəyişərək, əvvəlki səslə məxrəcə
həmcinsləşir-bu fikirlər
aiddir: A) Natamam uyuşma B) İrəli uyuşma C) Daimi uyuşma D) Proteza E) Təsadüf uyuşma 197
Düzgün yazılmış sözlər hansılardır: 1 blaknot 2 velasipet 3 aqlütinativ 4 çapalamaq 5 matç 6 müşaiyət A)2,3,4,5 B)1,2,6 C)3,4,5 D)1,3,4,6 E)3,4,5,6 198
"Məhsuldarlıq”sözünün fonetik təhlilindəki səhv fikirləri göstərin: 1Yazılışı ilə deyilişi eyni deyil 2 Sözdə qarşılığı olmayan 5samit səs var 3 Sözdə 5cingiltili, 2kar samit var 4 Ahəng qanununa tabedir 5 Sözdə 1 incə,uzun sait səs var 6 Vurğu dördüncü hecanın üzərinə düşür A)1,2,6 B)4,5,6 C)3,4,5 D)1,3,4 E)2,3,5 199 Sözlərdən yalnız biri damaq ahənginə uyğundur: A) oyunçu B)üzümçülük C)quruluq D)işçilərin E)ütülmüş 200
Hansı sıra ancaq qapalı saitli sözlərdən ibarətdir? A)işıq,uzun,ümid B)ilan,ildırım,aşırım C)İlqar, ilğım, ilham D)uzaq,yaxın,arı E)ütülü,uşaq,açıq 201
Birində müxtəlif samit səslər bir hərflə ifadə olunmuşdur? A)komandir, kənd B)qrup, klub C)marka, kosmos D)kitab, kömür E)qoyun, qayçı 202
Sonu saitlə bitən miqdar saylarına saitlə başlanan şəkilçi qoşulduqda şəkilçinin əvvəlindəki sait səslər düşür. Bu hadisə necə adlanır? A) Metateza B) Eliziya C) Assimilyasiya D) Dissimilyasiya E)Yerdəyişmə 203
Qoşadodaq samitlər hansılardır? A) v,f,c B) d,t,b,k C) s,j D) s,z,r,l E) m,p,b 204 Təsviri fonetika neçə cür olur və hansılardır? A) 3 cür olur, müqayisəli, tarixi, ümumi B) 2 cür olur, xüsusi, tarixi C) 3 cür olur, müqayisəli, xüsusi, tarixi D) 2 cür olur, akademik(nəzəri), normatik E) 2 cür olur, ümumi, xüsusi 205 Verilən tələblərin üçünə də uyğun gələn söz? 1) Vurğusu 3cü hecaya düşür 2) Yazılışı ilə deyilişi fərqlənir 3) Səslə hərfin miqdarı bərabərdir A) təəsüratla B) trapesiya C) nifrətlə D) təəsüflə E) çempion
206 Samit səslərə aid fikirlərdən biri yanlışdır? A) Cingiltili samitlər küydən və səsdən yaranır B) Samit səslə kar və cingiltili olur C) Kar samitlər təkcə küydən yaranır D) (ğ) səsi yerinə görə “ğ” , “q” və “k” hərfləri ilə ifadə olunur E) l, m, n, r, samitlərinin kar qarşılığı yoxdur 207
Hansı cümlədə -lar, -lər şəkilçisi vurğu qəbul etməyib? A) Ulduzlar gecənin bağrını dəlir B) Məktəb binasını ötən il tikdilər C) Bütün sönmüş ocaqları yenidən yandıracaqlar D) Bu məktubu sabah göndərsinlər E) Əgər desələr, sabah gedərsiniz 208 Uzun saitli sözlər sırasını göstərin? A) sima, alim, alət B) imla, bina, ağız C) sinə, altı, era D) rahat, Nizami, Xaqani E) sitat, təlim, sabun 209 Ahəng qanunun pozulduğu uzun saitli sözü müəyyənləşdirin? A) dərman B) kitab C) səliqə D)qanun E) ticarət 210 Fonetika haqqında fikirlərdən biri səhvdir? A) Dilçilik elminin bir bölməsidir B) Ahəng qanunu qalın saitlərin incə, incə saitlərin isə qalin saitlərin izləməsi qanunudur C) Danışıq səslərini öyrənir D) heca və vurğuya görə təhlil sözünü yazılı forması üzərində aparılır E) Səslər sözün tələffüz forması əsasında təhlil olunur 211 Hansı şəkilçiıər vurğu qəbul etmir? 1. ov(-ova) 2.-gil 3.-lı 4.-zadə 5-madan 6.- çı 7.-mış A)2,3,6 B)1,4,7 C)5,6,7 D) 3,4,5, E)1,2,5 212 Hansı qoşasamitli sözlərin yazılışı ilə tələffüzü fərqlənmir? A) taqqıltı, baqqal B) doqquz, təfəkkür C) addım, məhəbbət D) mədəniyyət, nəzəriyyə E) şappıltı, attestat 213
Gəlmək feilinə hansı şəkilçilər qoşulduqda vurğu 1ci hecada qalır? A) -əcək. –ər B) –di, ir C)mə(inkar) –mədən D)-sə, sən E)-im, -ək 214
Toqqa sözünün fonetik təhlilindəki səhvi göstərin A)5 səs, 5 hərfdən ibarətdir B)Saitlərin ikisi də qalın və açıqdır C) Samitlərin biri kar, ikisi cingiltilidir D) Ahəng qanunu pozulmayıb E) İkihecalıdır, vurğu 2ci hecya düşür
215 Sonu eynicinsli qoşa samitıə yazılan sözlər neçə hecalı olur? A) dörd B)iki C) üç D) bir E)belə sözlər müxtəlif hecalı ola bilər 216 Hansı sözlərdə uzun sait 1ci, vurğu 2ci hecaya düşür? 1.asiman 2.ahənglə 3.qafin 4.xadimə 5.fanidir 6.fizika 7.növbə A)1,3,4,6 B)1,5,6,7 C)2,5,6 D)2,5,7 E)3,4,7 217
Hansı sözlər səhv yazılıb? 1.mesenat 2.ağılasığan 3.amfi-teatr 4.səbir 5.firuzəyi 6.isbanaq A)1,2,3 B)2,3,6, C)3,4,5 D)1,4,5 E)2,5,6 218
Sözlərdən birinin yazılışı səhvdir? A)axşamtərəfi B)qarabuğdaı C)gileyguzar D)dağkeçisi E)külqabı 219 Hansı sözdə səs və hərflərin sayı bərabərdir? A)bədii B)biabır C)bəxtsiz D)bəraət E)bəşəriyyət 220
Hansı sözdə “u” saiti uzun tələffüz olunur? A)Musa B)nümunə C)məhsul D)qovun E)Qulu 221 Dilçilyin danışıq səslərindən bəhs edən şöbəsi necə adlanır? A)sintaksis C)morfologiya B)fonetika D)leksika E)söz yaradıcıllığı 222 Dilimizdə vurğunun daimi yeri, əsasən, sözün hansı hecasıdır? A)son hecası B)orta hecası C)ilk hecası D)həm ilk, həm orta hecası E)həm orta, həm də son hecası 223
Hansı cərgədə bütün sözlərə saitlə başlanan şəkilçi qoşulduqda sözün sonundakı samit dəyişmir? A) xizək, filoloq, kömək B) külək, qamışlıq, bulaq C) sadiq, şərik, dialoq D) bioloq, göbələk, yataq E)monoloq, çəmənlik, şəfəq 224
Vurğunu yerini dəyişməklə mənası dəyişən sözü göstərin. A) mövzu B)mürəkkəb C)həkim D)alim E)sürmə 225
Hansı cərgədəki sözlərdə vurğunun yerini dəyişməklə sözlərin mənası dəyişir?A) motor, qazma, yoxsul B) nəşə, komediya, opera C) Asiya, kafedra, traktor D) demişsə, almışdır, gedirdi E) bildir, dimdik, qandır 226
Verilen tələblərin üçünə də uyğun gələn söz:1. Yazılışı ilə deyilişi fərqlənir 2. Vurğusu 3cü hecaya düşür 3. Səslə hərfin miqdarı bərabərdir A) təəsuratla B) trapesiya C) nifrətlə D) təəssüflə E)çempion
227 Hansı cərgədə ahəng qanunun pozulduğu əsl Azərbaycan sözləri verilmişdir? A)kitab, medal, saib, ətraf B)şəkil, ömür, beyin, bülbül C)ilğım, işıq, ilıq, ilxı D)kənar, vasitə, heca, samit E)şəfa, şəlalə, sirdaş, macəra 228 –lar, -lər şəkilçisi hansı sözdə vurğu qəbul edib? A) Dostlar çətin günə yaramalıdır B) Belələri az danışırlar C) Adama çox söz deyərlər D) Bizə az-az gələrdilər E) Qəti qərarı sabah verəcəklər 229
Vurğusu sonuncu hecaya düşən sözü göstərin. A)amma B) tələbəyik C)qıpqırmızı D)lakin E)fədakar 230
Hansı sözdə bitişdirici samit işlənib? A)Səlimin B)körpülərin C)sənətin D)körpünün E)əlcəyin 231 Verilən sözlərdən hansında cingiltili qarşılığı olmayan kar samit işlənməşdir? A)şəlalə B)fərman C)hədiyyə D)xatirə E)çətin 232 Hansı cərgədəki sözlərin saitli uzun tələffüz olunur? A) əmiqızı, əmioğlu, əməkdar, əməkdaş B)əbədi, əvvəl, əqrəb, əgər C) ekran, ekipaj, eloğlu, eniş D) ədavət, ədalət. ədalıŞ əlavə E) ertə, erkən, erkək, enmək
233 Ahəng qanunun pozulduğu uzun saitli sözü müəyyənləşdirin. A)dərman B)kitab C)səliqə D)qanun E)ticarət 234 Samit səslərə aid fikirlərdən biri yanlışdır? A) Cingiltili samitlər küydən və səsdən ibarətdir B)Samit səslər kar və ya cingiltili olur C) Kar samitlər təkcə küydən ibarətdir D) “ğ” səsi yerinə görə “ğ”, “q” və “k” hərfləri ilə ifadə olunur E) l,m,n,r samitlərini kar qarşılığı yoxdur 235
Hansı sözdə vurğu şəkilçinin üzərinə düşür? A) Əlövsətgil B)ehtiyatla C) təyyarəçi D)şagirddir E)müəllimsən 236
Vurğusu dəyişməklə mənası dəyişən söz? A)qrafik B)qanuni C)qarı D)qarı E)mifik 237 Sözlədən birinin tələffüz şəkli düzgün verilməyib? A)çilingər [çilingər] B)fəaliyyət [fa:liyət] C)güzəştiz [güzəşsiz] D)laureat [lauriyat] E)ideoloji [ideyoloji] 238
Hansı sözdəki qalın-dodaqlanan-qapalı sait uzun tələffüz olunur? A)texnikum B)xudahafiz C)hovuz D)müsavat E) Səbuhi
239 Vurğusu 2ci hecaya düşən terminlər cərgəsini göstərin.A) fizika, kimya, tarix B) tangens, vektor, molekul C)sintez, analiz, atom D)vegetasiya, reaksiya, kafedra E)reduksiya, mexanika, sulfat 240
Sözlərdən birinin yazılışı səhvdir? A)ümid B)ülviyyət C)tövsiyyə D)süjet E)al-qırmız 241 Cərgələrin birində bütün sözlərin yazılkışı səhvdir? A) kimyavi, xurmayı, qəhvəyi B) asand, təstiq, küsgün C) şirniyyat, göyərtə, sənaye D) iməcilik, sirsifət, səmimilik E) səngər, mühakimə, qurquşun 242
Vurğuya görə məntiqi ardıcıllığı tamamlayın: 1.remarka 2.estrada 3.notarius 4. ....... A)epopeya B)evakuasiya C)nisbətən D)novella E)etika
243 “Dik” və “kürk” sözlərinə saəitlə başlanan şəkilçi artırıldıqda nə üçün “k” samiti “y” samitnə keçmir? A) təkhecalı olduğu üçün B) Azərbaycan(türk) mənşəli olduğu üçün C) alınma söz olduğu üçün D) samit səslə başladığı üçün E) söz sonundakı “k” [g] kimi tələffüz olunduğu üçün 244
Nümunədə hansı sözlər yazılışından fərqli tələffüz edilir? Sən ki ürəyimə dayaqsan, gülüm Bəs niyə ürəyim titrəyir belə? A)niyə, belə B)ürəyim, gülüm C)dayaqsan, titrəyir D)dayaqsan, sən ki E)titrəyir, gülüm 245
Deyilişi ilə yazılışı arasındakı fərqli məqamların sayına görə məntiqi ardıcıllığı müəyyən edin. 1.kitab 2.teatr 3.ovsunlamaq 4. ........ A)güvənlik B)asanlıqla C)asfaltlamaq D)namərdliklə E)şadlıq 246 Hansı sırada nöqtələrin yerinə[x] tələffüz olunmalıdır? A) qona...otağı B) əxla...nümunəsi C) bula...suyu D)qula...asmaq E) soyu...auditoriya 247 Hansı sözdə 1ci hecanı sətrin sonunda saxlamaq olmaz? A)alma B)sakit C)dönüş D)mərtəbə E)ürək 248
Hansı sözdə vurğu 1ci hecanın sonuna düşmür? A)gülmədi B)oxumuram C) bilmirəm D)kafedra E)büsbütün 249
“Polad” sözünə bu şəkilçilərdən birini artırdıqda kökün son samiti [t]kimi tələffüz olunur. A) –ı B)- in C)-a D)-da E)-ımız
250 Samit səslərə aid fikirlərdən biri yanlışdır? A) Qarşılığı olmayan samitləin sayı beşdir B) “g” samiti sözün sonunda “k” kimi tələffüz olunyr C) Dilimzidə 25 samit səs vardır D) [y] samitinin kar qarşılığı yoxdur E) Kar samitlər cingiltili samitlərdən azdır Yüklə 381,41 Kb. Dostları ilə paylaş:
|