Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva

---

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ 
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ 
 
 
 
A.
Ş.Şəkərəliyev 
Z.A.Şəkərəliyeva
 
 
 
 
 
 
 
 
GÖMRÜK İŞİNİN TƏŞKİLİ  
VƏ İDARƏ EDİLMƏSİ 
 
 
D
ərs vəsaiti 
 
 
 
             Az
ərbaycan  Respublikası  Təhsil 
Nazirliyinin  18.02.  2015-ci il  tarixli  173 
saylı əmrinə əsasən qrif verilmişdir. 
 
 
 
 
 
 
 
BAKI - 2015 
 

---

2
 
 
Elmi redaktor:    
 
 
 
i.e.d., prof. 
M.Əhmədov 
R
əyçi: 
 
i.e.d., prof. Q.Manafov 
 
i.e.d., prof. 
Ü.Əliyev 
 
 
 
 
 
 
  
Şəkərəliyev A.Ş., Şəkərəliyeva Z.A. Gömrük işinin təşkili və 
idar
ə edilməsi. Dərs vəsaiti. Bakı: “İqtisad Universiteti” 
N
əşriyyatı – 2015. - 168 səh. 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şəkərəliyev A.Ş., Şəkərəliyeva Z.A. - 2015 
 
İqtisad Universiteti - 2015

---

3
 
 
 
MÜNDƏRİCAT 
 
GİRİŞ.......................................................................................... 
 
5 
I FƏSİL. GÖMRÜK İŞİNİN TƏŞKİLİ VƏ İDARƏ  
                 
EDİLMƏSİNİN NƏZƏRİ-METODOLOJİ  
                 
ƏSASLARI................................................................. 
1.1.Müasir dövrd
ə Azərbaycan Respublikasında gömrük işinin 
t
əşkili və onun ümumi prinsipləri................................................. 
1.2.Az
ərbaycan Respublikasının gömrük sistemində idarəetmə-
nin mahiyy
əti və təsnifatı............................................................. 
1.3.Az
ərbaycan Respublikasının iqtisadi təhlükəsizliyi və 
iqtisadi m
ənafeyinin qorunmasında idarəetmənin rolu və 
z
əruriliyi...................................................................................... 
1.4.
Эюмрцк сийасятинин normativ-hüquqi bazas
ının forma-
la
şması.................................................................................. 
 
 
 
8 
 
8 
 
13 
 
 
26 
 
31 
II F
ƏSİL. АZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA  
                  GÖMRÜK 
İŞİNİN TƏŞKİLİ VƏ İDARƏ  
                  
ED
İLMƏSİ SİSTEMİNİN  
                  XARAKTER
İSTİKASI....................................... 
 
2.1. Müasir dövrd
ə idarəetmə prosesinin həyata keçirilməsi 
mexanizmi.................................................................................... 
2.2.Gömrük işinin təşkili və idarə edilməsində idarəçilik 
münasib
ətləri və idarəetmənin təşkilati strukturunun əsas 
c
əhətləri......................................................................................... 
2.3. Gömrük sistemind
ə idarəetmə – Azərbaycanın xarici 
iqtisadi siyas
ət mexanizminin halqası kimi.................................. 
 
 
 
 
38 
 
 
38 
 
 
42 
 
50 
III FƏSİL. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ  
                    GÖMRÜ
K SİYASƏTİ VƏ ONUN  
                    T
ƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ  
                    
İSTİQAMƏTLƏRİ................................................. 
3.1.Gömrük siyasətinin müasir vəziyyəti və onun təkmilləş-
diril
məsi istiqamətləri................................................................... 
 
 
 
57 
 
57 

---

4
 
 
 
3.2.İdxal-ixrac əlaqələrinin genişləndirilməsi və gömrük 
siyasətinin təkmilləşdirilməsi....................................................... 
 
3.3.Azərbaycanın beynəlxalq gömrük əlaqələri və gömrük 
ittifaqlarında iştirakı məsələsi...................................................... 
 
 
69 
 
81 
IV FƏSİL. XARİCİ TİCARƏT ƏLAQƏLƏRİNİN  
                    GÖMRÜK-
TARİF TƏNZİMLƏNMƏSİ............ 
4.1.Xarici ticarət əlaqələrinin tənzimlənməsi xüsusiyyətləri və 
problemləri.................................................................................... 
4.2.Gömrük tarifinin tənzimlənməsinin dünya təcrübəsi............. 
4.3.Xarici ticarət əlaqələrinin gömrük-tarif tənzimlənməsinin 
təkmiləşdirilməsi........................................................................... 
 
 
87 
 
87 
95 
 
120 
V F
ƏSİL. DÖVLƏT BÜDCƏSI GƏLİRLƏRİNİN  
                  FORMALA
ŞMASI VƏ İDARƏ  
                  
OLUNMASINDA VERGİ VƏ  
                  RÜSUMLARIN ROLUNUN ARTMASI.............. 
5.1. Dövl
ət büdcəsi gəlirlərinin strukturunda vergi və rüsum 
daxilolmalarının müasir inkişaf dinamikasının qiymətlən-
dirilm
əsi........................................................................................ 
5.2. Büdc
ə gəlirlərinin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi 
yolları............................................................................................ 
 
 
 
 
129 
 
 
129 
 
136 
VI FƏSİL. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA  
                    GÖMRÜ
K İŞİNİN TƏŞKİLİ VƏ İDARƏ  
                    
EDİLMƏSİNİN TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ  
                    
İSTİQAMƏTLƏRİ................................................. 
6.1.Gömrük n
əzarətinin təşkilinin vəziyyəti və onun inkişafı..... 
6.2.Az
ərbaycan Respublikasının gömrük sisteminin inkişaf 
perspektivl
əri və onun səmərəliliyi.............................................. 
 
 
 
 
143 
143 
 
158 
 
 
 

---