AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun
“Sürüncəklik nəzəriyyəsi” şöbəsinin 2017-ci ilin I yarımili
üzrə elmi və elmi-təşkilatı fəaliyyəti haqqında
HESABATI
“Sürüncəklik nəzəriyyəsi” şöbəsində 9 (doqquz) nəfər əməkdaş fəaliyyət
göstərir:
1.
Talıblı Lətif Xəlil oğlu – şöbə müdiri
2.
Kazımova Raisə Əbülfəz qızı – aparıcı elmi işçi
3.
Mir-Səlim-zadə Minavər Vaqif qızı – aparıcı elmi işçi
4.
Məmmədova Mehriban Əli qızı – aparıcı elmi işçi
5.
Məmmədova Hicran Əli qızı – elmi işçi
6.
Bağırov Emin Telman oğlu – elmi işçi
7.
Nağıyeva Nigar Miryaşar qızı – elmi işçi
8.
Əliməmmədov Rəşad Qürbət oğlu – kiçik elmi işçi
9.
Bağırova Səma Asif qızı – böyük laborant
Bunlardan 8 (səkkiz) nəfəri elmi işçi, 1 (bir) nəfər böyük laborantdır. 2017-
ci ilin elmi-tədqiqat planına uyğun olaraq bir mövzu- “Deformasiyası dönməz
cisimlərin dəyişən yüklənməsi” mövzusu üzrə elmi tədqiqat işləri aparılmışdır.
Planda səkkiz elmi işin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Nəzərdə tutulan
elmi işlər hesabat dövrünün planına uyğun olaraq yerinə yetirilmişdir.
I.Elmi fəaliyyət
İş: Cismlərin təsadüfi dəyişən təsirlər altında korroziya yorğunluq dağılması
vaxtının proqnozlaşdırılması
İcraçı: f-r.e.d., prof L.X.Talıblı
Cisimlərin təsadüfi dəyişən faktorlar (qüvvə, temperatur və s.) altında
korroziya yorğunluq dağılması vaxtını proqnozlaşdırmağa imkan verən stoxastik
korroziya dağılması nəzəriyyəsi təklif edilir. Stoxastik nəzəriyyə müəllifin
əvvəllər hazırladığı deterministik nəzəriyyə əsasında qurulmuşdur. Təsadüfi
kəmiyyətlərin atılma nəzəriyyəsindən istifadə edilir. Nəticə etibarı ilə
konstruksiyaların xarakteristik xidmət müddətini təyin etməyə imkan verən düstur
alınmışdır. Bu düstura xarixi təsirin paylanma qanunu, materialın paylanma
qanununu xarakterizə edən funksiyalar və sabitlər daxildir. İkinci yarımildə alınmış
nəzəri nəticənin konkret praktiki məsələlərin həllinə tədbiqi gözlənilir.
1. N.M.Nagiyeva, L.Kh.Talybly. Fatigue failure of an oval cross section prismatic
bar at pulsating torsion // International journal of engineering and innovative
technology, vol.5, issue 11, may 2016, p.76-83
2.
Latif Kh. Talybly, Mehriban A. Mamedova. Exact Solutions of Quasielastic
Problems of Linear Theory of Viscoelasticity and Nonlinear Theory Viscoelasticity
for Mechanically Incompressible Bodies // Jorunal of Scientific and Engineering
Research, 2017, vol.4, Issue 2, p.15-20
İş: Temperatur gərginliyi altında sonsuz lövhənin korroziya dağılması
İcraçı: f-r.e.n., dos., a.e.i. R.Ə.Kazımova
Kənarları bərkidilmiş temperatur sahəsinə malik lövhənin aqressiv mühitdə
korroziya dağılması məsələsi həll edilmişdir. Məsələnin qoyuluşu verilmiş, həll
üsulu seçilmiş və həll nəticəsində baxılan lövhənin onda əmələ gələn temperatur
gərginliyi altında korroziya dağılmasına qədərki vaxt proqnozlaşdırılır. Növbəti
yarımildə məsələnin xüsusi halları araşdırılacaq, prosesi əks etdirən uyğun
qrafiklər qurulacaqdır.
İş: Materialı irsi xassəli fırlanan silindrin deformasiyası
İcraçı: f-r.e.n., dos. a.e.i. M.Ə.Məmmədova
Sabit bucaq sürəti ilə fıralanan uzun silindrin gərginlik deformasiya
vəziyyətinin təyini məsələsinin riyazi qoyuluşu verilmişdir. Silindrin materialı
fiziki-xətti irsi xassəli deformasiayalanandır. Məsələnin riyazi qoyuluşu verilmiş
və həll üsulu seçilmişdir. Məsələnin riyazi qoyuluşuna daxil olan təyinedici
tənliklər özlüelastikiyyət nəzəriyyəsinin məlum tənlikləridir. Silindrin materialı
mexaniki sıxılmayan qəbul edilir. Məsələnin həllində elastikiyyət və
özlüelastikiyyət nəzəriyyələrinin uyğunluq prinsipindən istifadə olunur. Həll
nəticəsində gərginlik və deformasiya tenzorlarının, yerdəyişmə vektorunun
komponentləri üçün ifadələr alınmışdır. İkinci yarımildə xüsusi halların analizi
aparılacaqdır.
1.
Mehriban A. Mamedova, Latif Kh. Talybly
. Exact Solutions of Quasielastic
Problems of Linear Theory of Viscoelasticity and Nonlinear Theory Viscoelasticity
for Mechanically Incompressible Bodies // Jorunal of Scientific and Engineering
Research,
2017, vol.4, Issue 2, p.15-20
İş: Dəyişən qalınlıqlı yarıqlar sistemi ilə zəiflədilmiş stringerli perforasiya
olunmuş lövhə üçün periodik kontakt məsələsi
İcraçı: f-r.e.n. dos.a.e.i. M.V.Mirsəlimzadə
Dəyişən qalınlıqlı yarıqlar sisteminə malik sonsuz izotrop, elastiki
deformasiyalanan lövhə periodik yerləşdirilmiş stringerlərlə
möhkəmləndirilmişdir. Lövhə yarıqlara perpendikulyar istiqamətində iki tərəfli
dartılır. Məsələ bu lövhədə yaranan gərginlik deformasiya vəziyyətinin təyinindən
ibarətdir. Məsələnin riyazi qoyuluşunda stringerlər naməlum topa qüvvələrlə əvəz
edilmişdir. Qoyulmuş məsələnin həlli üçün Kolasov-Musxelişvili üsulu
seçilmişdir. Məsələ həll olunmuş - yarıqlarda yaranan gərginliklər təyin edilmişdir.
İş: Səthində bucaq altında qüvvə təsir edən yarımsonsuz massivin aqressiv mühitdə
dağılması vaxtının proqnozlaşdırılması
İcraçı: e.i. H.Ə.Məmmədova
Elastiki deformasiyalanan yarımsonsuz massivin səthinə bucaq altında
qüvvə təsir edir. Massivin səthi aqressiv mühitlə təmasdadır. Qüvvə və aqressiv
mühitin təsirindən massivin səthində korroziya dağılması baş verir və dağılma
prosesi massivin daxilinə yayılmağa başlayır. Məsələ massivin səthinin ilk
korroziya dağılması vaxtının və səthə paralel ixtiyari qatın korroziya dağılması
vaxtının proqnozlaşdırılmasından ibarətdir. Birinci yarım ildə məsələnin riyazi
qoyuluşu verilmiş və məsələ həll edilmişdir.
1.Мамедова Х.А. Коррозионное разрушение круговой концентрической
пластины под внутренним давлением // Riyaziyyatın nəzəri və tətbiqi
problemləri Beynəlxalq elmi konfransın materialları, 2017, s.156
İş: Kiçik deşikli lövhə nümunəsində gərginlik konsentrasiyasının korroziya
dağılması vaxtına təsirinin tətqiqi
İcraçı: m.ü.f.d., e.i. E.T.Bağırov
Aqressiv
mühitdə yerləşdirilmiş kiçik deşikli lövhə iki tərəfli dartılır.
Lövhənin materialı izotrop, elastiki deformasiyalanandır. Lövhənin kiçik deşiyində
əmələ gələ gərginlik konsentrasiyasının lövhənin korroziya dağılmasına təsiri
öyrənilir. Baxılan lövhənin korroziya dağılması vaxtı proqnozlaşdırılmışdır;
dağılma vaxtı üçün təsir edən dartıcı qüvvədən, lövhənin mexaniki xassəsindən və
həndəsi parametrlərdən asılı olan bir düstur tapılmışdır. İkinci yarım ildə tapılan
düstur üzrə müəyyən hesabatın aparılması gözlənilir.
Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında AAK Emin Telman oğlu
Bağırova “Konstruksiya elementlərinin temperaturunun qeyri-stasionar
dəyişilməsində korroziya çatlaması” mövzusunda müdafiə etdiyi dissertasiya işi
əsasında mexanika üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi vermişdir.
İş: Elliptik en kəsiyə malik tirin yorğunluq dağılması
İcraçı: e.i. N.M.Nağıyeva
Elliptik en kəsiyə malik tirin dəyişən elastiki plastik burulma
deformasiyasında yorğunluq dağılması məsələsi həll edilir. Məsələnin həlli üç
mərhələdə həyata keçirilir. Birinci mərhələdə baxılan tirin ilkin elastiki - plastik
burulma deformasiyası məsələsi qoyulur və həll edilir. Məsələnin həllində A.A.
İlyuşinin kiçik elastiki plastik deformasiya nəzəriyyəsindən istifadə olunur. İkinci
mərhələdə tirin dəyişən elastiki plastik burulması məsələsinin qoyuluşu verilir və
məsələ V.V.Moskvitinin dəyişən yüklənmə teoreminin tədbiq edilməsi ilə həll
edilir. Üçüncü mərhələdə yorğunluq dağılması məsələsinin qoyuluşu verilir və həll
edilir. Nəticədə baxılan tirin yorğunluq dağılmasına gətirən dəyişən burulma
deformasiyalarının sayı təyin edilir. Gələn yarım ildə xüsusi hallar araşdırılacaq və
uygun qrafiklər qurulacaqdır.
1.N.M.Nagiyeva, L.Kh.Talybly
Fatigue failure of an oval cross section prismatic bar at pulsating torsion //
International journal of engineering and innovative technology, vol.5, issue 11,
may 2016, p.76-83
İş: Ortotrop elastiki zədələnən silindrik örtüyün yorğunluq dağılması
İcraçı: k.e.i. R.Q.Əliməmmədov
Silindrik örtüyün elastiki plastik dartılma-sıxılmasında yorğunluq dağılması
məsələsinin qoyuluşu verilmiş və məsələ həll edilir. Nəticə olaraq örtüyün
dartılmasına gətirən dartılma – sıxılmaların sayı təyin olunacaq.
II.Elmi-təşkilatı fəaliyyət
Şöbənin əməkdaşları hesabat dövründə 2 (iki) məqalə (xarici jurnalda -
İmpakt faktorlu jurnallarda) və 1 (bir) tezis çap etdirmişlər. Onlar ümuminstitut
seminarında, mexaniklərin və şöbənin seminarlarında fəal iştirak edirlər. Şöbənin
əməkdaşı Emin Telman oğlu Bağırova Azərbaycan Respublikası Prezidenti
yanında AAK “Konstruksiya elementlərinin temperaturunun qeyri-stasionar
dəyişilməsində korroziya çatlaması” mövzusunda müdafiə etdiyi dissertasiya işi
əsasında mexanika üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi vermişdir. Emin Telman
oğlu Bağırov AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun dəstəyi ilə bu ilin may
ayında Sumqayıtda keçirilən Sumqayıt Dövlət Universitetinin yaradılmasının 55
illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfransında fəal iştirak etmişdir.
Hesabat dövründə şöbənin müdiri Lətif Xəlil oğlu Talıblı elmi şuranın üzvü,
institutun “Elmi əsərləri” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü kimi fəaliyyət
göstərmişdir. Şöbənin əməkdaşları fəlsəfə doktoru, dosent Mehriban Əli qızı
Məmmədovanın rəhbərliyi ilə Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası ilə birlikdə
“Elm Təhsil inteqrasiyası” qrant layihələri üzrə Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fonduna layihə təqdim etmişdir. Şöbənin
əməkdaşı Səma Asif qızı Bağırova vikipediyada iştirak etmək üçün seçilmiş və bu
işdə fəal iştirakı ilə fərqlənir.
Şöbədə hər həftənin bazar ertəsi günü elmi seminar keçirilir.
Şöbə müdiri f-r.e.d, prof. L.X.Talıblı
Dostları ilə paylaş: |