АМЕА-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri), cild 68, №3, səh. 158-163 (2013)
B
əzi Otaq Bitkilərinin Abşeron Şəraitində İntroduksiyası
T.S.M
əmmədov, Ş.A.Gülməmmədova
AMEA M
ərdəkan Dendrarisi, Bakı şəhəri, Mərdəkan qəsəbəsi, S.Yesenin küç. 89, Baku АZ 1044
Az
ərbaycan; E-mail: shalala.g@mail.ru
M
ərdəkan Dendrarisində bəzi otaq bitkilərinin bioekoloji xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Müəyyən
edilmişdir ki, tədqiq edilən növlər Abşeronun torpaq-iqlim şəraitinə yaxşı uyğunlaşır. Bu bitkilərin
oranjereyaların və otaqların tərtibatında istifadəsi tövsiyə olunur.
Açar sözl
ər: bitki, aqrotexnika, dekorativ, oranjereya, introduksiya
GİRİŞ
Otaq bitkil
ərinin yaratdığı sağlam ekoloji mühit
böyük
əhəmiyyətə malikdir. Otaq bitkiləri insanların
yaşadıqları mənzillərdə, işlədikləri müəssisərdə,
oranjereyalarda, t
əhsil aldıqları məktəb və
universitetl
ərdə, saray və teatrların foyelərində,
vestibüll
ərində becərilərək havanı təmizləyir,
oksige
n çatışmazlığını aradan qaldırır, hərəkət
zamanı yaranmış toz dənəciklərini özünə hopdurur.
Otaq bitkil
ərinin becərilməsində əsas məqsəd örtülü
yerl
ərdə: müəssisələrdə, mənzillərdə, tədris
ocaqlarında və s. yerlərdə estetik zövq və ekoloji
tarazlıq yaratmaqdır. Bu isə bitkilərin özünəməxsus
formasını saxlamaqla zədəsiz, bioloji xüsusiyyətinə
uyğun böyüməsindən asılıdır. Gözəl güllər, yaraşıqlı
yarpaqlar, dadlı meyvələr evlərə harmoniya və
rahatlıq gətirir, göz oxşayır, qışda yayı xatırladır.
Bitkil
ərin ifraz etdiyi havatəmizləyici maddələr isə
göz
əl qoxuya malik olub, otağı oksigenlə
z
ənginləşdirir. Bəzi bitkilər isə insan sağlamlığı üçün
bakterioloji xüsusiyy
ətlərə malik uçucu fitonsid
madd
ələr buraxır. Respublikamız müstəqilliyə
q
ədəm qoyduqdan sonra bioloqlar və gül
h
əvəskarları dünyanın bir çox tropik və subtropik
vilay
ətlərindən Azərbaycana müxtəlif növ bitkilər
g
ətirir, yerli şəraitdə adaptasiya imkanlarını
öyr
ənirlər ki, buda dendrofloranın artırılmasına və
genofondun z
ənginləşdirilməsinə xidmət edir.
Bir çox otaq bitkil
əri Avropaya hələ XIX əsrdə
Avstraliyadan, Afrikadan, Hindistandan, Çind
ən
g
ətirilmişdir. Bu gündə bu bitkilər insanlar
t
ərəfindən sevilir. Artıq bizim yüzilliyin I yarısın-dan
bitkil
ər otaqların, sarayların bəzədilməsində geniş
istifad
ə olunurdu. Bitkilər ilk dəfə tropik vilayətlərdən
Avropaya 15-ci
əsrdə səyahətçilər tərəfindən
g
ətirilmişdir. O vaxtlar Hollandiyadan, İngiltərədən
v
ə İspaniyadan olan səyahətçilər yeni torpaqlar kəşf
edirdil
ər. Elə bu dövrdə də Avropada otaqların
b
əzədilməsində bitkilərdən istifadə edirdilər. İlk
oranjereyalar bizim eramızdan əvvəl Qədim Romada
tikilmişdir. Respublikamızda otaq bitkilərinin
bec
ərilməsi 1860-cı ildən, oranjereyalar isə 1940-cı
ild
ən gül həvəskarları tərəfindən yaradılmışdır
(M
əmmədov, 2007).
Otaq bitkil
ərindən sindapsus, əzvay, fikus,
monstera, xlorofitum, rozmarin,
ətirşah və s. otağın
havasını karbon və azot oksidlərindən, fenoldan,
ağır metallardan, radioaktiv maddələrdən, tozdan
t
əmizləyir, çox təhlükəli virus, bakteriya və digər
mikroorqanizml
ərin yayılmasının qarşısını alır
(Əhmədov, 2003).
Tropik bitkil
ər otaq şəraitində düz günəş
şüalarının altına qoyulmamalıdır. Gündə ilıq su ilə
bir neç
ə dəfə çilənmə isə yüksək nəmişliyi əvəz
edir. Qışda işıq az olanda temperaturu və
suvarılmanı azaltmaq lazımdır, yəni bütün digər
amill
əri fotosintezin intensivliyinin azalması ilə
uyğunlaşdırmaq lazımdır (Voronova, 2002).
Bitkil
ər özünü yaxşı hiss etməsi və gözəl
görünüşünü saxlamaqları üçün bir sıra tələblərə
cavab ver
ən otaqda saxlanılmalıdır. Otaqda yaxşı
ventilyasiya, düzgün işıqlanma, havanın lazımı
n
əmişliyi və müəyyən temperatur rejimi olmalıdır
(Şişkova, 2007).
Otaq bitkil
əri bizim gözümüzü gözəl çiçəklərlə
v
ə müxtəlif formalı yarpaqlarla oxşamaqla yanaşı
otaqda ha
vanı təmizləyir. Bir çox növlərdə
mikroorqanizml
əri öldürən və ya onların böyümə
v
ə inkişafını zəiflədən uçucu və uçucu olmayan
madd
ələr kompleksi vardır (fitonsidlər). Bitkilərin
fitonsidliyi çox tez aşkar olunur: onların otaqda
h
ətta 24 saatlıq olmasından sonra təsir
zonalarında mikrobların ümumi miqdarının
azalması hiss olunur. Havanın çox təmizlənməsi üç
h
əftədən sonra müşahidə edilir. Tropik və subtropik
dekorativ bitkil
ərin bütün öyrənilən növləri hansısa
d
ərəcədə fitonsid aktivliyə malikdir, ona görə onları
otaqların atmosferinin sağlamlaşdırılması üçün
istifad
ə etmək olar (Artamonova, 1986).
Bitkil
ərin yaxşı becərilməsi üçün onların təbii
yaşayış mühitinin xüsusiyyətlərini bilmək və imkan
daxilind
ə becərilmə şəraitini onlara yaxınlaşdırmaq
çox vacibdir. Otaqda bitkil
ər insanın həyat şəraitinə
uyğunlaşmağa məcbur olur və buda bitkilərin həyat
t
ələblərinə uyğun gəlmir. Burada bitkilər çox vaxt
işığın çatışmazlığından, havanın quruluğundan, çox
158
B
əzi Otaq Bitkilərinin Abşeron
istid
ən və ya əksinə çox soyuqdan əziyyət çəkir.
Bununla bel
ə bitkilərin boy və inkişafını təmin edən
bütün h
əyat amilləri bir-birilə sıx bağlıdır. Onların
h
ər birinin çoxluğu və ya çatışmazlığı digərinin
d
əyişməsinə gətirib çıxarır. Məsələn, qışda işıq
çatışmadıqda bitkilər onlar üçün minimal
temperaturda s
axlanılmalıdır. Bu dövrdə bitkilərin
suya ehtiyacı azalır. Otaqda hər bitki üçün bütün
parametrl
ər üzrə optimal yer seçilməli, lazımı şərait
olmadıqda isə onları süni olaraq yaratmaq lazımdır:
bitkini
əlavə lampalarla işıqlandırmaq, istilik
cihazlarının quruducu təsirindən, soyuq qış
havasından və s. qorumaq lazımdır. Çox tələbkar
bitkil
ər üçün çox vaxt xüsusi otaq istixanaları,
t
ənzimlənən işığı və mikroiqlimi olan pəncərə
vitrinl
əri düzəldilir. Hansısa otağın yaşıllaşdırılması
üçün bitkil
ər seçildlkdə oranın imkanları və
funksional xüsusiyy
ətləri nəzərə alınmalıdır. İş
otaqları üçün yaşayış otaqlarına nisbətən daha
davamlı bitkilər seçilir (Qolovkina, 1990).
Oranjereya bitkil
ərinin əksəriyyətinin yaxşı
gün
əş işığına ehtiyacı vardır. Bitkilər yerləşdiril-
dikd
ə bir-birini kölgələndirməməli, alçaqboy bitkilər
hündür bitkil
ərin qarşısında qoyulmalıdır. Bitkiləri
ç
ətirlərinin bir-birinə dəyməsinədək çox sıx qoymaq
olmaz. Sıx yerləşdikdə bitkilər lazımı işıq almır və
asanlıqla xəstəliklərə məruz qalır. Onların yarpaqları
saralır, çox vaxt solur və gözəlliyini itirir. İşığın
yaxşı istifadəsi üçün iri bitkiləri pəncərə kənarına
deyil, bir az k
ənarda, xüsusi düzəldilmiş çiçək
masalarına və altlıqlarına qoymaq məsləhət görülür.
Bitkil
ərin gözəl və sağlam vəziyyətdə saxlanılması
üçün onların vaxtaşırı köçürülməsini aparmaq və
düzgün qulluq qaydalarına riayət etmək lazımdır
(Prilipko, 1956).
Gündüz v
ə gecənin uzunluğu nisbətinin otaq
bitkil
ərinin həyatında mühüm əhəmiyyəti vardır.
Bitkil
ər tərəfindən qida maddələri ancaq günün işıqlı
vaxtında ifraz olunur, müntəzəm olaraq isə tənəffüsə
v
ə buxarlanmaya, bəzən isə boy artımına istifadə
olunur. Buradan bel
ə qənaətə gəlmək olar ki, gün
uzun olduqda bitkil
ərdə qida maddələrinin əmələ
g
əlməsi çox olur, gecə uzun olduqda isə qida
madd
ələri çox istifadə olunur. Normal böyümə və
inkişaf üçün bitkilərə işıq, hava, istilik və suda həll
olunmuş kimyəvi duzların müəyyən miqdarı
lazımdır (Tavlinova, 1970).
MATERİAL VƏ METODLAR
Dekorativ v
ə morfoloji xüsusiyyətləri,
ekologiyası və interyerdə istifadə imkanların-
dan asılı olaraq otaq bitkilərini bir neçə qrupa
bölm
ək olar:
1.Dekorativ çiç
əkləyən bitkilər
2.Dekorativ yarpaqlı bitkilər
3.Lianalar
4.Ampel bitkil
ər
5.Epifitl
ər
6.Sukkulentl
ər
Otaq bitkil
ərinin bioekoloji xüsusiyyətlərini,
xarici mühit amill
ərinə davamlığını, aqrotexnikasını
bilm
ədən, həmin bitkilərin otaq və ya oranjereya
şəraitində becərilməsi mümkün deyildir. İnteryerdə
otaq bitkil
ərindən istifadə edilməsi həm dizayn,
h
əm də sağlamlıq baxımından çox əhəmiyyətlidir.
M
əhz buna görə də AMEA Mərdəkan
Dendrarisinin
“Landşaft
memarlığı”
laboratoriyasında 2011-2013-cü illərdə aparılmış
elmi-t
ədqiqat işində oranjereya şəraitində tropik
v
ə subtropik ölkələrdən introduksiya olunmuş 100
növ dekorativ kol v
ə ot bitkilərinin Abşeron
şəraitində bioekoloji xüsusiyyətləri öyrənilmiş,
m
ədəni şəraitdə becərilmə texnologiyaları işlənib
hazırlanmışdır.
Oranjereya
şəraitində
b
əzi bitkilərin
yarpaqlama, qönç
ələmə və çiçəkləmə dövrləri şəkil
1-3-d
ə, bəzi dekorativ bitkilərdən düzəldilmiş
kompozisiya is
ə şəkil 4-də göstərilmişdir.
Şəkil 1. Yapon kameliyası qönçələmə və
çiç
əkləmə dövrlərində
T
ədqiqat işində veğetativ orqanların morfoloji
xüsusiyy
ətləri İ.T.Vasilçenkonun (1979) və
İ.Q.Serebryakovun
(1952)
metodikaları
ilə
öyr
ənilmişdir. Bitkilərin böyümə dinamikasını təyin
etm
ək üçün vegetasiya başlanandan qurtarana kimi
h
ər 10 gündən bir müşahidə aparılmışdır. Bitkilər
üz
ərində fenoloji müşahidələr aparmaq məqsədilə
N.A.Avrorinin (1953)
, A.Q.Qolovaçın (1962),
F.N.Rusanovun (1970) v
ə Rusiya Baş Botanika
Bağının işləyib hazırladıqları metodikalardan
istifad
ə olunmuşdur. Bitkilərin istiyə davamlılığı
K.A.Axmatov (1972), R.Moles (1992), L.Mucina
(1993), q
uraqlığa davamlılığı isə P.A.Qenkelin
(1956) metodikaları ilə öyrənilmişdir.
159
M
əmmədov və Gülməmmədova
Şəkil 2. Alabəzək Benjamin fikusu
NƏTİCƏLƏR VƏ ONLARIN MÜZAKİRƏSİ
M
ərdəkan Dendrarisində aparılmış elmi-
t
ədqiqat işində 2011-2013-cü illərin fevral, mart,
aprel v
ə may aylarında oranjereyalar yenidən bərpa
olunaraq Çin qızılgülü, südləyən, Benjamin fikusu,
xamedoreya, pandanus, epipremnum, aqlaonema,
kameliya, begoniya, yukka, monstera, spatifillum,
s
əhləb və s. bitkilərin növləri dibçəklərdə alınmış,
l
əklərdə yarpaqlı, torflu, qumlu (3:2:1) torpaq
qarışığı hazırlanmış və daha geniş yerdə yaxşı
inkişaf etmələri üçün əksər bitkilərin şitilləri ləklərə
köçürülmüşdür. Bitkilərin yerüstü orqanlarının
inkişaf dinamikası, fenoloji inkişaf fazaları və
morfoloji göst
əriciləri üzərində
fenoloji
müşahidələr aparılmış, xarici mühit amillərinə
davamlığı öyrənilmişdir. Bitkilərə vaxtaşırı üzvi və
mineral gübr
ələr verilmiş, suvarılmış, torpaq
yumşaldılmış, alaq otlarından təmizlənmişdir.
Bitkil
ər kök yumrusunun, kolun bölünməsi, şitil,
q
ələm və toxumla çoxaldılmış, müxtəlif ölçülü
dibç
əklərə, yeşiklərə və ləklərə əkilmişdir.
Oranjereyada l
əklərdə müxtəlif bitkilərdən
kompozisiyalar düz
əldilmişdir.
B
əzi oranjereya bitkilərinin taksonomik tərkibi
v
ə mənşəyi cədvəl 1-də göstərilmişdir.
B
əzi oranjereya bitkilərinin yarpaqlarının
morfoloji göst
əriciləri və bitkilərin hündürlüyü
c
ədvəl 2-də göstərilmişdir.
B
əzi oranjereya bitkilərinin çiçəklərinin
morfoloji göst
əriciləri cədvəl 3-də göstərilmişdir.
NƏTİCƏ
M
ərdəkan Dendrarisinin „Landşaft me-
marlığı“ laboratoriyasında oranjereya şəraitində
100 növ dekorativ kol v
ə ot bitkiləri üzərində
aparılmış tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur
ki, bu bitkil
ər Abşeron şəraitində yaxşı inkişaf edir,
yerli mühit
ə, torpaq-iqlim şəraitinə uyğunlaşır,
fenoloji inkişaf fazaları normal keçir və
oranjereyaların, otaqların tərtibatında geniş istifadə
oluna bil
ər.
Şəkil 3. Gözəl südləyən
Şəkil 4. Oranjereyada dekorativ bitkilərdən
kompozisiya
160
B
əzi Otaq Bitkilərinin Abşeron
C
ədvəl 1. Bəzi oranjereya bitkilərinin taksonomik tərkibi və mənşəyi
№ Fəsilə Cins Növ Vətəni
1 Amaranthaceae Juss. -
İresine R.Br.- İrezine İresine lindenii Houtte- Amerika
Penc
ər (Qaratərə) Linden irezinesi
2 Araceae Juss. - Aglaonema Schott. - A.commutatum Schott. - C
ənub-Şərqi
Danaayağı Aqlaonema Dəyişkən aqlaonema Asiya
3 ------- Alocasia Neck.- A.macrorhiza Schott -
Şərqi Hindistan
Alokaziya İri köklü alokaziya
4 -------- Anthurium Schott.- A.andreanum Lindl.- C
ənub-Qərbi
Anturium Andre anturiumu Kolumbiya
5 -------- Calla L. - Kalla C.palustris L.- Afrika
Ağqanadlı kalla
6 -------- Diffenbachia Schott.- D.ricturata Engl.- Amerika
Diffenbaxiya R
əngbərəng diffenbaxiya
7 -------- Epipremnum Schott.- E.aureum Bunt.- Hindistan,
Epipremnum Qızılı çalarlı epipremnum Avstraliya
8 ------- Monstera Schott.- M.deliciosa Lieb.- Amerika
Monstera Göz
əl monstera
9 ------- Spathiphyllum Schott.- S.floribundum L.- Amerika
Spatifillum Bol çiç
əkləyən spatifillum
10 ------- Syngonium Schott.- S.podophyllum Schott.- M
ərkəzi
Sinqonium Ayaqvari sinqonium Amerika
11 Agavaceae Endl.- Sansevieria Thunb. - S.cylindrica Bojer - Q
ərbi Afrika
Aqava Sansevyeriya Silindrik sansevyeriya
12 Arecaceae Sch.-Bip. Chamaedorea Willd.- Ch. elegans Mart. - Meksika
(Palmae Juss.) - Palma Xamedoreya Göz
əl xamedoreya
13 -------- Howea Benth. et Hook. - H.fosteriana Bees.- Avstraliya
Hoveya
Foster hoveyası
14 Begoniaceae C.A.Agardh.- Begonia L. - Beqoniya B.tuberhybrida Voss. - Amerika,
Beqoniya Sallaq beqoniya Asiya
15 Bromeliaceae Juss. - Aechmea Ruiz et Pav. - Ae. fasciata Lindl. - Braziliya
Bromeliya
Exmeya Zolaqlı exmeya
16 Acanthaceae Juss.- Sanchezia Ruiz et Pav.- S.nobilis Hook.- Ekvador
Ayıpəncəsi Sanşeziya Nəcib sanşeziya
17 Asclepiadaceae R.Br.- Hoya R.Br.- H.carnoza R.Br. Avstraliya
Yapışqanotu Hoya Ətli hoya
18 Asparagaceae Juss.- Asparagus Juss.- A.plumosus Bak.- C
ənubi Afrika
Asparaqus Qulançar (Asparaqus) L
ələkvari qulançar
C
ədvəl 2. Bəzi oranjereya bitkilərinin yarpaqlarının morfoloji göstəriciləri və bitkinin hündürlüyü (sm)
№ Növlərin adları Həqiqi yarpaqlar Bitkinin
hamar tükcük-
sayı uzun. enı sapl. uz. forması damar- hündür-
lü (
əd.) (sm) (sm) (sm) lanma lüyü
1 Ae. fasciata Lindl. - + 8-9 30-32 8-9 3-4 uzunsov paralel 30-32
Zolaqlı exmeya
2 S.purpurea Boom.- + 12-14 10-11 3-4 1-2 ---- ---- 30-35
Qırmızı setkreaziya
3 Eu.splendens Bojer.- + 30-32 6-7 3-4 2-3 ---- ---- 45-47
Parlaq südl
əyən
4 H.rosa-sinensis L.- + 50-51 11-12 9-10 2-3 ---- ---- 200-202
Çin qızılgülü
5 A.commutatum Schott. - + 30-32 18-19 5-6 4-5 ---- ---- 45-46
D
əyişkən aqlaonema
6 S.podophyllum Schott - + 30-32 22-23 27-28 20-21 3 hiss
əli ---- 120-122
Ayaqvari sinqonium
7 E.leocotricha J.A.Purp.- + 25-27 5-7 2-3 1-2 üçkünc ---- 20-22
Ağ tüklü exeveriya
8
İresine lindenii Houtte - + 50-51 7-8 5-6 2-3 oval ---- 125-126
Linden irezinesi
9 A.macrorhiza Schott - + 10-12 98-99 65-66 80-82 ---- ---- 150-152
Iri köklü alokaziya
10 D.ricturata Engl. - + 10-11 38-39 18-19 6-7 ---- ---- 115-117
R
əngbərəng diffenbaxiya
11 P.veitchii hort. Veitch.- + 30-32 40-42 5-7 5-6 ---- ---- 130-132
Viçi pandanusu
12 P.atropurpureum Radlk.- + 50-52 14-15 6-7 1-2 ---- ---- 125-127
Q
ırmızı pseuderantemum
161
M
əmmədov və Gülməmmədova
2 saylı cədvəlin davamı
№ Növlərin adları Həqiqi yarpaqlar Bitkinin
hamar tükcük-
sayı uzun. enı sapl. uz. forması damar- hündür-
lü (
əd.) (sm) (sm) (sm) lanma lüyü
13 Ph.hybridus hort. L.- + 4-5 11-12 8-9 2-3 ---- ---- 65-66
Hibrid falenopsis
14 E.aureum Bunt.- + 20-21 22-23 18-19 12-13 ---- ---- 70-72
Qızılı çalarlı epipremnum
15 C.yaponica L.- + 20-21 8-9 7-8 4-5 ---- ---- 70-72
Yapon kameliyası
16 L.hybrida hort.- + 25-26 9-10 7-8 2-3 ---- torvari 40-50
Hibrid lantana
17 H.arborescens L.- + 30-31 10-11 6-7 2-3 ---- ---- 35-36
Ağacvari yapongülü
18 P.zonale L.- + 20-22 8-9 9-10 10-11 yumru ---- 50-60
Zonal şamdangülü
C
ədvəl 3. Bəzi oranjereya bitkilərinin çiçəklərinin morfoloji göstəriciləri (sm)
№ Növlərin adları Bir bitkidə Çiçək. Çiçək. Çiçək. Ləçək. Ləçək. Ləçək. Çiçək
çiç
əkl. sayı rəngi uzun. eni sayı uzun. eni saplağ.
(
əd.) (sm) (sm) (əd.) (sm) (sm) uzun. (sm)
1 C.palustris L.- 3-4
ağ 9-10 6-7 1 örtük 9-10 6-7 35-36
Ağqanadlı kalla
2 A.andreanum Lindl.- 5-
6 qırm., ağ 8-10 9-10 ---- 8-10 9-10 42-43
Andre anturiumu
3 S.floribundum L.- 3-
4 ağ 23-25 11-12 ---- 23-25 11-12 15-16
Bol çiç
əkləyən spati-
fillum
4 M.deliciosa Lieb.- 1-
2 ağ 21-22 9-10 ---- 21-22 9-10 20-21
Göz
əl monstera
5 S.purpurea Boom.- 3-4 b
ənövşəyi 1-2 1,5-2 3 1-2 0,7-1 1-2
Qırmızı setkreaziya
6 H.rosa-sinensis L.- 15-
16 qırmızı 9-10 9-10 5 5-6 3-4 6-7
Çin qızılgülü
7 E.leocotricha J.A.Purp.- 5-6
ağ 0,7-1 0,7-1 5 0,7-1 0,5-0,7 3-4
Ağ tüklü exeveriya
8 Eu.splendens Bojer.- 7-8
açıq qır. 1,5-2 1-2 2 0,5-0,7 0,7-1 1-2
Parlaq südl
əyən
9 Ph.hybridus hort. L.- 3-4 tund b
ənöv. 5-6 5-6 6 2,5-3 3-4 2-3
Hibrid falenopsis
10 C.roseus L.- 2-3 ç
əhrayı 3-4 3-4 5 1,5-2 1,5-2 4-5
Ç
əhrayı katarantus
11 P.zonale L.- 3-
4 qır., ağ, 5-6 6-7 çoxləç. 1,5-2 1-2 12-13
Zonal şamdangülü çəhrayı
2 Ae. fasciata Lindl. - 1-2 ç
əhrayı 17-18 17-18 ---- 7-8 1,5-2 12-13
Zolaqlı exmeya
13
İresine lindenii Houtte - 5-6 ağ 5-6 2-3 ---- 0,5-0,7 0,3-0,5 2-3
Linden irezinesi
14 H.arborescens L.- 7-8 ç
əhrayı 10-11 10-11 ---- 1,5-2 1,5-2 30-31
Ağacvari yapongülü
15 L.hybrida hort.- 10-11 ç
əhrayı, 3,5-4 3,5-4 ---- 0,7-1 0,7-1 6-7
Hibrid lantana m
ər.sarı
16 C.yaponica L.- 8-9
ağ, çəhr. 7-8 7-8 ---- 2-3 3-4 3-4
Yap
on kameliyası
17 B.maculata Raddi.- 10-11 ç
əhrayı 6-7 8-9 ---- 1,5-2 1,5-2 4-5
Xallı beqoniya
18 Eu.pulcherrima Willd.- 20-2
1 sarı 0,5-1 0,3-0,5 ---- 0,3-0,5 0,2-0,4 6-7
Göz
əl südləyən
ƏDƏBİYYAT
Əhmədov F. (2003) Məktəbin canlı guşəsi: Otaq
bitkil
əri və onlara qulluq. Bakı, Nurlar: 3 s.
M
əmmədov T.S. (2007) Otaq bitkiləri
ensiklopediyası. Bakı, Çaşıoğlu: 6, 8.
Аврорин Н.А. (1953) Акклиматизация и
фенология. Бюлл. ГБС АН СССР, 16: 8-11.
Ахматов К.А. (1972) Полевой метод
определения жароустойчивости растений.
Бюлл. ГБС АН СССР, 86: 73-74.
Под ред. Артамоновой И.К. (1986) Цвето-
162
B
əzi Otaq Bitkilərinin Abşeron
водство (M.) №6:16 с.
Васильченко И.Т. (1979) Определитель всхо-
дов сорных растений. Ленинград, Колос:
181-182.
Под ред. Вороновой Н. (2002) В мире расте-
ний. Москва, Фонд актуальной биологии
ABF:
№11:15 с.
Головач А.Г. (1962) Декоративные и другие
полезные растения в природе и культуре.
М.-Л.: АН СССР: 39-98.
Генкель П.А. (1956) Диагностика засухо-
устойчивости культурных растений и спо-
собы её повышения. Методические указа-
ния. Москва, АН СССР: 69 с.
Под ред. Головкиной Б.Н. (1990) Комнатные
растения. Москва, Лесная промышленность:
7
с.
Под ред. Прилипко Л.И. (1956) Вопросы озе-
ленения Апшерона. Баку, АН Азерб. ССР:
166
с.
Русанов Ф.Н. (1970) Вопросы, разрешаемые
при изучении интродуцированных расте-
ний. Академия Наук Узбекской ССР. Бота-
нический Сад. «Интродукция и акклима-
тизация растений». Ташкент, ФАН: Вып.
7: 187-194.
Серябряков И.Г. (1952 ) Морфология вегета-
тивных органов высших растений.
Москва, Советская наука: 293 с.
Тавлинова Г.К. (1970) Цветоводство. Ленин-
град, Лениздат: 30 с.
Под ред. Шишковой Н. (2007) Ландшафтный
дизайн, Москва, Зеркало. 2: 15 с.
Moles R. (1992) Trampling damage to vegetation
and soil cover at patwithin Burren National
Park, Mullach mor, Co Clare.
İrish Geogr.,
25(2): 129 p.
Mucina L., Grabherr G., Ellmaner T. (1993)
Die Pflanzen gesell schaften Oster reichs. Teil
Jena, G.F.V., 55: 490 p.
Интродукция Некоторых Комнатных Растений В Условиях Абшерона
T.C.
Мамедов, Ш.А.Гюльмамедова
Мардакянский Дендрарий НАНА
В Мардакянском Дендрарии изучены биоэкологические особенности некоторых комнатных расте-
ний. Выявлено, что исследованные виды хорошо адаптируются в почвенно-климатических условиях
Абшерона. Рекомендовано использование этих растений в оформлении оранжерей и комнат.
Ключевые слова: растение, агротехника, декоративный, оранжерея, интродукция
Introduction of Some Room Plants under Conditions of Absheron
T.S.Mammadov, Sh.A. Gulmammadova
Mardakan Arboretum, ANAS
Bioecological features of some room plants have been studied in Mardakan arboretum. It was revealed that
studied species were well adapted in soil - climatic conditions of Absheron. These plants are recommended
for use in arrangement of greenhouses and rooms.
Key words: plant, agrotecnics, decorative, greenhouse, introduction
163
Dostları ilə paylaş: |