Teaching English in Early Childhood
Yüklə 233,23 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Kelimeler
- Key Words
| İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi Bahar 2011/2(1) 49-69
Hulusi Arslan
Öz-Fideizm iman alanında aklın değerini reddeden veya geri plana atan bir düşünce biçimidir. Bu düşünce biçimi Batı’da meydana gelen felsefi, bilimsel ve teolojik gelişmelerin ardından ciddi eleştirilere uğrayan Hıristiyan ilahiyatı için de bir savunma aracı olmuştur. Buna karşılık fideizmin İslam inanç sistemi açısından bazı açmazları olduğu söylenebilir. Bu sebeple bu çalışma, fideizmi Kur’an ayetleri ışığında değerlendirmeyi amaçlamıştır. Makalede öncelikle fideizmin ortaya çıkışı, felsefi ve teolojik arka planı incelenmekte, daha sonra Kur’an’ın imanla ilgili temel öğretileri açısından değerlendirilmektedir.
Abstract- Critiqued Of Fideism In Light Of The Qur'an’s Faith Doctrines -Fideism is a form of thought which denies the value of the mind or assigns it back seat. Fideism used for defense in Christian theology which exposed to serious criticism after the philosophical, scientific and theological developments in the western. Whereas, in terms of the belief system of Islam, ıt can be said that this thought causes dilemmas. Therefore, the study aimed to examine fideism in the context of Quran. In article firstly investigated the emergence of fideism and philosophical and theological background of fideism. Afterwards, Fideism evaluated in terms of basic teachings about faith of Quran.
Batı felsefesi ve Hıristiyan teolojisine ait bir kavram olan fideizm, dini hakikatlerin akıl yoluyla değil, iman yoluyla kavranabileceği tezini savunan felsefi-teolojik bir düşünce biçimini ifade eder. İman etme sürecinde akıl ve bilginin etkin bir role sahip olmadığını ileri süren fideizm, radikal biçimiyle iman alanında aklın değerini tümden reddederken, ölçülü biçimiyle akla ikinci derecen bir önem atfeder.
Doç. Dr., İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, hulusi.arslan@inonu.edu.tr 50 Hulusi Arslan Şüphesiz benzer düşüncelere İslam inanç tarihinde de rastlamak mümkündür. 1 Fakat burada ele aldığımız ölçü ve sınırlar içerisinde fideizm, esas itibarıyla Batı’da doğup gelişen ve bir ölçüde modern sayılabilecek bir fikirdir. Bu fikrin özellikle Batı’da ortaya çıkmasında, orada meydana gelen felsefi, bilimsel ve dini gelişmelerin etkisi bulunmaktadır. Bilhassa felsefi ve bilimsel gelişmeler sonucu ciddi eleştirilere tabi tutulan bazı Hıristiyan inançları, akıl ve bilimin sahasından uzak tutulmak suretiyle savunulmaya çalışılmıştır. Bu yönüyle fideizmin, Hıristiyanlığı savunma refleksi olarak ortaya çıkan bir fikir olduğunu söylemek mümkündür. Bu düşüncenin İslam dünyasına da yansımaları olmuştur. Fideizm, aklın şiddetli eleştirilerine uğrayan Hıristiyan imanına bir çıkış yolu getirse bile, İslam inanç sistemi açısından sorunludur. Çünkü İslam inancı aklı devre dışı bırakmayı değil, bilhassa ondan yararlanmayı esas alır. Öte yandan inancın akıl ve bilimin sahasından tamamen uzak görülmesi, esasında inançla ilgili herhangi bir değerlendirme yapma imkânını ortadan kaldırır. Zira inanca dayanak teşkil edebilecek rasyonel bir açıklamamız yok ise, objektif bir düzeyde onu başkalarına aktarabilme ve savunabilme imkânımız da yok demektir. Fideizmin iddia ettiği gibi inanç konuları şayet yalnızca inanmakla anlaşılabilir ise, o zaman bir inancın dayanağını yine o inancın kendisi teşkil edecektir. Bu kısır döngüyle birlikte inanç alanı tamamıyla göreceliliğe terk edilmiş olacak; doğru veya yanlış bir inançtan bahsetmek mümkün olamayacaktır. Her türden inanç, inanç olması itibariyle haklı, geçerli, dokunulmaz ve eleştirilmez olarak kabul edilecektir. Biz bu fikrin İslam itikadı açısından birtakım açmazlara sebep olacağını düşünüyoruz. Bu nedenle inanç alanında aklın değerini yadsıyan fideizmi İslam dininin en temel kaynağı olan Kuran’ın inançla ilgili ayetleri ışığında değerlendirmeye çalışacağız. Bu çerçevede itikadi konularda Kuran’ın akla ve düşünmeye yer verip vermediğini, şayet veriyorsa bunun bir sınırının olup olmadığını tespit etmeye çalışacağız. Fakat önce Batı’da ortaya çıkan fideizmi ve onun felsefi ve teolojik arka planını incelememiz yararlı olacaktır. 1. Fideizm Türkçe’ye “imancılık” veya “inancılık” şeklinde aktarılan fideizm 2
1 Örneğin Selefiyye olarak bilinen akıma göre Kelam’ın akıl temelli oluşturmaya çalıştığı iman çürük ve değersizdir. Bkz. Süleyman Uludağ, İslâm Düşüncesinin Yapısı, İstanbul 1999, s.60.
2 Orhan Hançerlioğlu, Felsefe Sözlüğü, İstanbul 1999, s.185; Abdulbaki Güçlü ve Diğerleri, Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay., Ankara 2002, s.752.; Fideizm, Osmanlı Türkçesi’nde, Yüklə 233,23 Kb. Dostları ilə paylaş:
|