«TƏSDİq ediRƏM»
Yüklə 134,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dünya ədəbiyyatı tarixi kafedrasının əməkdaşlarının elmi-tədqiqat işlərini yerinə yetirmələri haqqında elmi H E S A B A T I
- II. Struktur və ştat cədvəli
- III. Elmi-tədqiqat işlərinin əsas istiqamətləri, adı, sayı, qısa annotasiyası, yerinə yetirilməsi
- XVII əsr alman ədəbiyyatı Mövzu
- 4. Dərc olunmuş elmi işlərin xarakteristikası: Professor C.Q.Nağıyev
- Professor əvəzi Ü.İ.Bədəlbəyli
- Professor Ü.İ.Bədəlbəyli
- Dosent E.E.Mehrəliyev 1. Çex ədəbiyyatında Şərq motivləri: Monoqrafiya. Bakı: «Kitab aləmi», 2008, 268 s.
- 11. Magistrlərin dissertasiya işlərinə rəhbərlik Professer C.Q.Nağıyev
- Professor Ə.M.Xəlilov
- Əsas nəticələr və təkliflər
- Dünya ədəbiyyatı kafedrasının müdiri: prof.C.Q.Nağıyev
| 1
BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ
« TƏSDİQ EDİRƏM» ________prof. E.İ.Ə.Əzizov ______________ 2008-ci il
Dünya ədəbiyyatı tarixi kafedrasının əməkdaşlarının elmi-tədqiqat işlərini yerinə yetirmələri haqqında elmi H E S A B A T I
BAKI – 2008 2
I. GİRİŞ. 2006-2008-ci illərdə Dünya ədəbiyyatı kafedrasının əməkdaşları Bakı Dövlət Universitetinin filologiya, kitabxanaçılıq və informasiya, şərqşünaslıq, jurnalistika və tarix fakültələrinin əyani və qiyabi şöbələrində, Azərbaycan və rus bölmələrində, bakalavriat və magistratura dərəcələrində dünya ədəbiyyatı fənnini tədris etmişlər. Bü dövrdə kafedranın dissertantı N.Ə.Vəliyeva və əyani aspirantı Qaraşova Sevil Zakir qızı (hər ikisinin elmi rəhbəri professor C.Q.Nağıyevdir) namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. N. Ə. Vəliyeva əmrlə Dünya ədəbiyyatı kafedrasında 0,5 ştat müəllim vəzifəsinə keçmişdir. Hesabat illəri ərzində porfessor C.Q.Nağıyev Abdullabəyova Gülər Həsən qızının doktorluq, Əsədova Afaq İsa qızının və Məmmədova Sonna Əli qızını namizədlik dissertasiyasına opponnetlik etmişdir. Prof. C.Q.Nağıyev Azərbaycan Dövlət Pedoqoji Universitetinin baş müəllimi Nazilə Alı qızı Məmmədovanın Qərb ölkələri ədəbiyyatı (XIX-XX əsrlər) proqramının elmi redaktoru olmuşdur. Kafedranın digər üzvü professor əvəzi, f.e.d. Ü.İ.Bədəlbəyli üç namizədlik dissertasiyasına opponentlik etmişdir. Kafedranın dosenti f.e.n. E.E.Mehrəliyev doktorluq dissertasiyasını bitirmiş və müzakirəyə təqdim etmişdir. Kafndranın əməkdaşları f.e.d. Ü.İ.Bədəlbəyli professor, f.e.n. N.A.Sadıxlı isə dosent vəzifəsinə keçmişlər. Kafedranın əməkdaşları plan üzrə müəyyən edilmiş elmi işlərini hazırlamış, bu işlər vaxtlı-vaxtında kafedrada müzakirə edilmiş və qəbul olunmuşdur. Bunula bərabər onlar bir sıra nüfuzlu jurnallarda və digər mətbu orqanlarda dünya ədəbiyyatının müxtəlif problemləri ilə əlaqədar məqalələr və monoqrafiyalar çap etdirmişlər. Dos. E.E.Mehrəliyev Çex-Azərbaycan ədəbi əlaqələri, f.e.n. N.A.Həsənova Azərbaycan-ingilis ədəbi əlaqələri mövzularında monoqrafiyalar çap etdirmişlər. Prof. C.Q.Nağıyev dünya ədəbiyyatına aid oçerklər toplusunu, İ.M.Tronskinin «Antik ədəbiyyat» dərsliyinin mn tərcüməsini və özünün «Qədim 3 Şərq ədəbiyyatı tarixi» dərsliyinin yeni nəşrini hazırlayaraq nəşriyyata təqdim etmişdir. Professor Ə.M.Xəlilov monoqrafiyasını çapa təqdim edib. F.e.d. professor əvəzi Ü.İ.Bədəlbəyli müasir ingilis ədəbiyyatının aktual problemləri, f.e.n. N.A.Sadıxlı Balkan türklərinin ədəbiyyatı (bolqar türkləri) mövzularında dərs vəsaitləri hazırlayamışlar. Dünya ədəbiyyatının bütün dövrləri (5 hissə) üzrə professor C.Q.Nağıyev Azərbaycan dilində, f.e.d. Ü.İ.Bədəlbəyli isə rus dilində proqramlar hazırlayaraq çap etdirmişlər. Dos. N.A.Həsənov «Orta əsrlər və İntibah dövrü Şərq ədəbiyatı» proqramını hazırlayaraq çapa vermişdir. Dünya ədəbiyyatı kafedrasında hazırda 12 müəllim çalışır. Onlardan 6 nəfər tam ştatda, 4 nəfər 0,5 ştatda, 2 nəfər 0,25 ştatda işləyir. Kafedranın dosenti, f.e.n. T.S.Əliyeva Türkiyə Respublikasında müqavilə əsasında fəaliyyətini başa vuraraq 2009-cü ilin fevral ayından etibarən kafedrada fəaliyyətini davam etdirəcəkdir. II. Struktur və ştat cədvəli: 1.
C.Q.Nağıyev – f.e.d., professor, kafedra müdiri - 1 şt. 1945 2.
Ə.M.Xəlilov - f.e.d., professor, – 1şt. 1937 3.
Ü.İ.Bədəlbəyli – f.e.d., professor əvəzi – 1 şt. 1940 4.
E.E.Mehrəliyev - f.e.n., dosent – 1 şt. 1957 5.
N.A.Həsənov - f.e.n., dosent - 1 şt. 1954 6.
N.A.Sadıxlı - f.e.n., dosent əvəzi – 1 şt. 1949 7.
S.T.Məmmədova - f.e.n., dosent – 0,5 şt. – 1965 8.
N.F.Həsənova - f.e.n., müəllim, 0,5 şt.- 1962 9.
N.Ş.Göyçayskaya – f.e.n., müəllim 0,5 şt. – 1973 10.
N. N. Xəlilova – müəllim 0, 25 şt. – 1969 11.
4 12. N.Ə.Vəliyeva - f.e.n., b./lab. - 1976
III. Elmi-tədqiqat işlərinin əsas istiqamətləri, adı, sayı, qısa annotasiyası, yerinə yetirilməsi 2008-ci ildə Dünya ədəbiyyatı kafedrasının əməkdaşları «XVII əsr ingilis və alman
Elmi – tədqiqat işi XVII əsr ingilis ədəbiyyatı Mövzu: XVII əsr Qərbi Avropa ədəbiyyatları(İngiltərə və Almaniya) Alman ədəbiyyatı. XVII əsr İngiltərə və Almaniya ədəbiyyatlarında əsas istiqamətlərdən olan intibah realizmi, klassisizm və barokko ədəbi cərəyanları və bu cərəyanlara aid olan yazıçıların yaradıcılığı tədqiqata cəlb edilmişdir. XVII əsr Almaniya ədəbiyyatında Otuz illik müharibə ilə əlaqədar olaraq müharibə mövzusu üstünlük təşkil etmişdir. Bu dövrdə Almaniyada xüsusilə barokko ədəbi cərəyanı daha çox inkişaf etmişdir. Bundan başqa, bu ölkədə həmin dövrdə Fransa ilə müqayisədə zəif də olsa klassisizm ədəbi cərəyanı da mövcud olmuşdur. Bu dövr alman ədəbiyyatında M.Opits, F.Loqau, P.Fleminq və A.Qrifius kimi görkəmli sənətkarlar barokko və klassisizm, bəzən də intibah realizmi üslubunda bədii əsərlər yazmışlar. XVII əsr a lman ədəbiyyatında vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq mövzuları daha qabarıq şəkildə ifadə olunmub, A.Qrifiusun «Vətənin göz yaşları» əsəri bu baxımdan xüsusilə diqqətəlayiqdar. Alman ədəbiyyatında XVII əsrdə əsasən poetik vorma inkişaf etsə də bədii nəsr də əhəmiyyətli yerlərdən birini tutmuşdur. Belə ki, alman nəsrinin görkəğli nümayəndələrindən biri olan Moşeroşun yardıcılığı diqqəti cəlb edir. Xüsusilə, dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri olan Y.- F.Qrimmelshauzenin nəsr yaradıcılığı yüksək bədii-estetik və ictimai-siyasi 5 əhəmiyyət kəsb edir. Onun «Simplisi Simplisissimus» (Sadəlövhlərin Saləlövhü) romanı öz dövründə böyük təsir qüvvəsinə malik olduğu kimi, sonrakı dövrlərdə də bədii əhəmiyyətini itirməmiş, bu gün də dünya ədəbiyyatı tarixində öncül yerlərdən birini tutur. Yazıcı bu romanında o dövrdə alman xalqının başına gələn bəlalardan, milli faciələrdən bəhs etmiş, həmin dövrün ictimai-siyasi hadisələrini böyük məharətlə açıb göstərmiş, əsasən müharibə ilə əlaqədar təsirli, yaddaqalan səhnələr və obrazlar yaratmışdır. Bu romanda realist səhnələr təsvir edilsə də barokko bədii üslubu üstünlük təşkil etmişdir. XVII əsrin ikinci yarısında Fransada olduğu kimi alman
ədəbiyyatında da ədəbi cərəyanlar arasında kəsgin mübarizə getməyə başlayır. Saray klassisizmi böhran keçirir, yavaş-yavaş süqut edir, realizm getdikcə güclənir, brokko hələ də fəaliyyətini davam etdirir, yeni bürger-nəsihət ədəbiyyatı (hikmət ədəbiyyatının bir gövü kimi) yaranır və demokratik xalq (plebey) ədəbiyyatı formalaşır. İngilis ədəbiyyatı. XVII əsrdə yaranan ingilis ədəbiyyatı ingilis İntibahının davamı kimi özünü göstərmişdir. Dahi U.Şekspir və onun davamçıları bu əsrin birinci rübündə hələ də İntibaş ənənələrini davam etdirməkdə idilər. Bununla belə, artıq İntibah ədəbiyyatı öz ömrünü yaşamışdı və o öz yerini Avropada yaranan yeni ədəbiyyatlara vemək məcburiyətində idi. XVII əsrin birinci yarısında artıq ingiltərədə ədəbiyyatın istiqaməti, ideya-məzmunu və üslubu dəyişməyə başlayır. Yeni ədəbiyyatın ilk nümunələri yaranır. Bu dövrdə İngiltərədə ictimai-siyasi həyatda bir sıra əhəmiyətli hadisələr baş verir. Burjuaziya günü-gündən güclənir, feodal münasibətləri zəifləyir, puritanlıq ideologiyası formalaşmağa başlayır. Məhz puritanlığın təsiri altında bu ölkədə inqilabçı burjuaziyanın ədəbi-estetik görüşləri yaranır və ingişaf edir ki, bu da öz növbəsində Qərbi Avropa ədəbi prosesinin inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu ədəbi prosesin əsas nümayəndələri kimi Messincer və Dikkerin yaradıcılıqlarını göstərə bilərik. Bununla belə, puritan ədəbiyyatında müəyyən məhdudiyyətlər var idi, onlar xalqı «xeyirxahlar» və 6 «günahlılar» hissələrin əbölürdülər. Onların içərisində kalvinizm tərəfdarları üstünlük təşkil edirdi. XVII əsr ingilis ədəbiyyatının ən görkəmli nümayəndəsi Con Milton olmuşdur. Bu əsrin 40-50-ci illərində Milton daha çox siyasi səciyyə daşyan publisistik əsərlər yazmış, ingilis həyatının acı həqiqətlərini realistcəsinə təsvir etmişdir. Onun «Areopagitika», «Büt mübarizi», «İngilis xalqının müdafiəsi əsərləri bu baxımdan xüsusilə diqqətəlayiqdir və onlar Avropa siyasi publisistikasının ilk nümunələrindən sayılır. Con Milton dünya ədəbiyyatında ilk növbədə görkəmli şair kimi tanınır. Onun dərin məzmunlu, yüksək poetik keyfiyyətə malik olan lirik şeirləri, pomaları və dram əsəri var. Belə ki, Miltonun süjetini Bibliyadan götürdüyü, amma qətiyyən dini məqsədlər üçün istifadə etmədiyi mövzularda yazdığı «İtirilmiş cənnət», «Qaytarılmış cənnət» poemaları və «Mübariz Samson» dramı dünya ədəbiyyatının inciləri sırasına daxil olmuşdur. Bu əsərlər bu gün də böyük maraqla oxunur. XVII əsr ingilis ədəbiyyatında levellər və diggerlər hərəkatı da olmuşdur. Benyan və Betler bu maraqlı ədəbi hərəkatın nümayəndəlridir. Onların əsərləri də ingilis ədəbiyyatını inkişafvnda müəyyən rol oynamışdır. Mövzu: XVII əsr ingilis ədəbiyyatı (nəzəri təhlil) İcraçı: f.e.d., prof.C.Q.Nağıyev: müəllim S.H.Abdullayeva XVII əsrdə İngiltərədə kitab çapı işi güclənir və bu zaman böyük bir istedadlı jurnalist-publisist nəsli yetişir. Bunlardan xüsusilə, Miltonu, Lilberni və Uinstenlini göstərmək olar. Bu dövrdə İngiltərədə ədəbi cərəyanlar arasında kəsgin mübarizə gedirdi. Metafizik-şairlər uydurma təşbihlərə və mücərrəd təsvirlərə müraciət edirdilər. Belə şairlərdən Frensis Kverlini göstərmək olar. Ondan başqa Riçard 7 Kreşou, Henri Voqan və Corc Herbert kim metafiızik şairlər daha çox şeirin formasına diqqət yetirirdilər. XVII əsrin əvvələrində İngiltərədə mütərəqqi ədəbiyyat inkişaf edir. Şekspirin gənc müasiri B.Conson bu ədəbiyyatın ən istedadlı nümayəndələrindən biri idi. Onun «Seyan: onun süqutu» və «Katilina» əsərləri xüsusilə maraqlıdır. Bu dramaturqun «Volpane» komediyası ingilis ədəbiyyatı tarixində xüsusi yer tutur. XVII əsr ingilis ədəbiyyatında mütləqiyyətə xidmət edən zadəgən ədəbiyytı formalaşmış, puritan ədəbiyyatı xüsusilə inkişaf etmişdir. Bu ədəbi istiqamətə daxil olan yazıçılar təmtəraqlı əsərlər yazırdılar. Xüsusilə, onların «nəzakətli» romanları diqqəti cəlb edir. Royalistlərin yaradıcılığı geniş yayılır. Şair Endrü Marvelin və Corc Uizerin yaradıcılıqları bu istiqamətə daxildir. Bu dövrdə geniş təşəkkül tapan puritançılıq ədəbi prosesin inkişafına təsir göstərmişdir. Puritan ədəbiyyatı cəmiyyətin burjua-zadəgan təbəqəsinin dünyagörününü ifadə etsə də, əslində antifeodal, antiklerikal səciyyə daşıyırdı. Puritanlar ingilis burjuaziyasının siyasi və estetik ideallarını müdaifə edir, yeni dünyagörüşün formalaşmasına çalışırdılar. Puritanlıq ideologiyası XVII əsr ingilis ədəbiyyatının inkişafında mühüm rol oynamışdır. Bu dövrdə İngiltərədə burjua inqilabı ərəfəisndə sinfi mübarizə güclənmiş, bu da öz növbəsində yeni ədəbi-estetik təmayüllərin yaranmasına səbəb olmuşdur. XVII əsrin birinci rübündə İngiltərədə İntibah mədəniyyəti hələ də öz fəaliyyətini davam etdirirdi, Şekspir və onun istedadlı davamçıları qiymətli əsərlər yazırdı. Filosof-yazıçı F.Bekonun materialist nəzəriyyəsi realist dünyagörüşünün formalaşmasında xüsusi rol oynamışdır. Bu əsrdə İngiltərədə nisbətən zəif də olsa İntibah realizmi ədəbiyyatı yaranmışdır. Hətta, özünəməxsus ingilis klassisizmi də mövcud olmuşdur. İngilis klassisizminin görkəmli nümayəndəsi B.Conson hesab olunur. Onun «Metafizik poeziya» əsəri ingilis klassisizminin nəzəri əsaslarına həsr edilmiş qiymətli kitabdır. 8 XVII əsrdə İngiltərədə bədii ədəbiyyatla yanaşı siyasi-ictimai publisistika da çox geniş yayılmışdır. Bu janrın ən görkəmli nümayəndəsi böyük ingilis şairi Con Milton olmuşdur. Milton daha çox lirik şair idi. Onun çox qiymətli poemaları və dram əsəri da var, Bütün bu əsərlərində o, böyük məharətlə xalqının dərdlərini, problemlərini təsvir edə bilmişdir. XVII əsrdə İngiltərədə levellərin və diggelərin yaradıcılığı da müəyyən bədii əhəmiyyət kəsb etmişdir. XVII əsr alman ədəbiyyatı da öz növbəsində dünya ədəbiyyatının qiymətli nümunələrindən biri sayılır. Ədəbiyyat tarixində müəyyən mübahisələr obyekti olan alman ədəbiyyatını bu dövründə bir sıra çox maraqlı, özünəməxsus, orijinal yazıçı və şairlər nəsli yetişmişdir. Bu dövrdə aman ədəbiyyatında həm klassisizm, həm İntibah realizmi, həm də barokko ədəbi cərəyanı mövcud ollmuşdur. Burada da İngiltərədə olduğu kimi, İntibah realizmi və klassisizm ədəbi cərəyanları nisbətən zəif olmuş, barokko ədəbiyyatı isə daha çox inkişaf etmişdir. Otuzillik müharibə alman ədəbiyyüatının inkişafında xüsusi iz buraxmüş, hətta bəzi ədəbi cərəyan və istiqamətlərin formalaşmasında müəyyən rol da oynamışdır. Müharəbə mövzusu xüsusilə barokko ədəbiyyatında daha qabarıq şəkildə özünü biruzə vermişdir. Bir sıra alman şairləri, o cümlədən G.R.Vekerlin, F.fon Şpee, M.Opits, P.Herhart, P.Fleminq, A.Qrifius, X.Hofmansvaldau, X. Veyze və İ.X.Hünterin poeziyası bu baxımdan diqqəti cəlb edir. Eyni zamanda bu dövrün ən görkəmli nümayəndəsi olan Y. fon Qrimmelshauzenin yaradıcılığı da alman ədəbiyyatının inkişafında xüsusi rol onamışdır. Onun poeziyası və «Simplisi» romanı dünya ədəbiyyatı inciləri sırasına daxil olmuşdur.
9
Con Milton XVII əsr ingilis ədəbiyyatının ən parlaq simalarından biridir. Onun ictimai-siyasi publisistikası və bədii yaradıcılığı mürəkkəb və ziddiyyətli siyasi hadisələr fonunda inkişaf etmişdir. Hələ gənc yaşlarından vətəninin və millətinin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edən Milton bədii yaradıcılığa çox erkən başlamış və onun həyatı gərgin mübarizələr şəraitində keçmidir ki, bu da öz növbəsində onun yaradıcılığında öz ifadəsini tapmışdır. Milton o dövrdə İngiltərədə baş verən bir sox siyasi hadisələrin birbaşa iştirakçısı olmuş, həmin hadisələrə publisistikası və bədii yaradıcılığı ilə fəal münasibət bildirmişdir. Xüsusilə, XVII əsrin 40-50-ci illərində İngiltərə siyasi hadisələrin burulğanına bənzəyirdi. Bir tərəfdən burjua-zadəgan puritanlığı, digər tərəfdən dini-klerikal qüvvələr, nəhayət plebey-kütlə təbəqəsi cəmiyyətin idarə olunması yolunda mübarizə aparırdılar. Mütərəqqi qüvvələr cəmiyyətin sağlamlaşması, yeniləşməsi yolunda mübarizə aparırdı. Burjua inqilabı yaxınlaşmaqda idi. Feodal münasibətləri süqut edirdi, din öz hökmranlıq qabiliyyətini itirməkdə idi. Bütün bu ictimai-siyasi hadisələr Miltonun yaradıcılığına həm birbaşa təsir göstərmiş, həm də onun əsərlərində geniş şəkildə bədii formada təhlil edilmişdir. Miltonun «Areopagitika», «Büt mübarizi» və «İngilis xalqının müdafiəsi» kimi publisistik əsərləri bu janrda yazılmış dünya ədəbiyatının ən nadir nümunələri sırasına daxil olmuşdur. Milton bu əsərlərində dövrünün demək olar ki, bütün aktual problemlərinə vətəndaş və ziyalı münasiğətini kəsgin satirik fomada bildirmişdir. Miltonun bədii əsərləri – lirik şeirləri, poemaları və dram əsəri dünya ədəbiyyatı tarixindi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Şairin «İtirilmiş cənnət», «Qaytarılmış cənnət» poemaları və «Mübariz Samson» dramı öz ictimai məzmununa görə seçilsə də, bədii keyfiyyətlərinə görə daha sox əhəmiyyət 10 daşıyır. Şair bu əsərlərində «Tövrit» mövzularına müraciət etsə də müasir ingilis həyatının reallıqlarını əks etdirmişdir. Mövzu: İngilis ədəbiyyatında publisistika və bədii nəsr İcrası: f.e.d. professor əvəzi Ü.İ.Bədəlbəyli F.e.d. professor C.Q.Nağıyev XVII əsrdə İngiltərədə böyük bir istedadlı jurnalist-publisist nəsli yetişmişdir. Bunlardan xüsusilə, Miltonu, Lilberni və Uinstenlini göstərmək olar. F.Bekonun fəlsəfi əsərləri və onun materialist dünyagörüşü İngiltərədə realist bədii nəsrin və publisistikanın formalaşmasına münbir şərait yaratmışdır. Belə ki, F.Bekonun fəlsəfi dünyagörüşünün təsiri altında metafizik və materialist istiqamət yaranmış və bu istiqamət həm publisistikada, həm də bədii nəsrdə öz əksini tapmışdır. Şübhəsiz ki, ingilis bədii nəsrin formalaşmasında İntibah ədəbiyyatının da böyük rolu olmuşdur. İngilis publisisitləri: Conson, Milton daha çox burjua cəmiyyətinin iç üzünü açan və din xadimlərini ifşa edən kəskin satirik oçerklər və digər publisistik əsərlər yazmışlar, xüsusilə Miltonun publisistikası öz bədii və ictimai-siyasi dəyərinə görə böyük əhəimiyyət kəsb edir. Miltonun «Areopagitika», «Bütmübarizi» və «İngilis xalqının mübarizəsi» kimi publisistik əsəri bu janrda yazılmış dünya ədəbiyyatının klassik nümunələri sırasına daxil olmuşdur. XVII əsr Alman ədəbiyyatı. XVII əsrdə Almaniyada bədii ədəbiyyat mürəkkəb bir inkişaf yolu keçmişdir. Bəzi tədqiqatçılar, hətta alman ədəbiyyatının bu dövrünü zəif dövr adlandırmışlar. Əslində isə bu dövrdə də Almaniyada çox güclü ədəbi proses olmuşdur. Almaniyada bu dövrdə həm poeziya, həm də nəsr inkişaf etmiş. Ədəbiyyatın bu növlərində qiymətli nümunələr yaranmışdır. Belə ki, 11 Martin Opis, Fridrix Loqau, Paul Fleminq, Andreas Qrifius kimi sənətkarlar daha çox poetik formalarda əsərlər yazmışlar. Bunlarla yanaşı, XVII əsrdə Almaniyada çox görkəmli şair və nasir olan Qrimmelshauzen yazıb yaratmışdır. Qrimmelshauzenin lirik poeziyasında müharibə mövzusu əsas yerlərindən birini tuturdu, müharibənin alman xalqına gətirdiyi bəlalar təsvir olunurdu. Qrimmelshauzen dünya ədəbiyyatında daha çox «Simplisi» romanının müəllifi kimi tanınır. Bu roman öz psixologizmi, dərin ictimai məzmunu və ideyası, yüksək bədiiliyi ilə diqqəti cəlb edir. Burada təsvir olan qəhrəmanlar real həyatdan götürülmüş insanların obrazlarıdır. Mövzu: XVII əsr Alman ədəbiyyatı İcraçı: f.e.n., dos. E.E.Mehrəliyev f.e.n., dos. S.T.Məmmədova XVII əsr alman ədəbiyyatının inkişafı bir sıra tarixi-siyasi hadisələrlə müşaiyət olunmuşdur. Bu dövrdə alman ədəbiyyatıda daha çox poeziya inkişaf etmişdir. Tədqiqat işində XVII əsr alman şairlərindən M. Opits, A. Qrifius və Q.R. Vekerlin yaradıcılıqları tədqiqata cəlb olunmuşdur. Bununla yanaşı həmin dövrdə alman nəsri də müəyyən nailiyyətlər əldə etmişdir. Bu mənada Y. Böme, A. Silezius və K. Kulmanın yaradıcılıqları xüsusi əhəmiyyət kəsb etmişdir. Ümumən XVII əsr alman ədəbiyyatı Höte, Şiller, Lessinq kimi XVIII əsr alman klassiklərinin dünyagörüşünün formalaşmasında mühüm rol oynamışdır.
XVII əsrdə İngiltərədə lirik poeziya xüsusilə inkişaf etmişdir. Şekspir lirikasının ənənələrini davam etdirən ingilis şairləri yeni formalarda və yeni
12 mövzularda bir-birinlən qiymətli lirik əsərlər yazmışlar. Bir sıra ingilis şairləri, xüsusilə də Ben Conson və Con Donnun lirik əsərləri , eləcə də XVII əsr ingilis ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Con Milton lirika sahəsində böyük uğurlar qazanmışlar. Bu dövrdə ingilis ədəbiyyatında lirikanın müxtəlif növləri və janrları olmuşdur. Əsasən yeni poetik formalara üstünlük verən bu şairlər lirik qəhrəmanın daxili-mənəvi aləmini, insanın hiss və duyğularını böyük sənətkarlıqla ifadə etmişlər. Miltonun lirik poeziyası bir tərəfdən dövrünün ictimai-siyasi hadisələrini əks etdirirdisə, digər tərəfdən dərin humanizmi və lirizmi ilə seçilirdi.
Con Milton XVII əsr ingilis ədəbiyyatınınən parlaq simalarından biridir. Onun ictimai-siyasi publisistikası və bədii yaradıcılığı mürəkkəb və ziddiyyətli siyasi hadisələr fonunda inkişaf etmişdir. Hələ gənc yaşlarından vətəninin və millətinin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edən Milton bədii yaradıcılığa çox erkən başlamış və onun həyatı gərgin mübarizələr şəraitində keçmidir ki, bu da öz növbəsində onun yaradıcılında öz ifadəsini tapmışdır. Milton o dövrdə İngiltərədə baş verən bir sox siyasi hadisələrin birbaşa iştirakçısı olmuş, həmin hadisələrə publisistikası ilə və bədii yaradıcılığı ilə fəal münasibət bildirmişdir. Xüsusilə, XVII əsrin 40-50-ci illərində İngiltərə siyasi hadisələrin burulğanına bənzəyirdi. Bir tərəfdən burjua-zadəgan puritanlığı, digər tərəfdən dini-klerikal qüvvələr, nəhayət plebey-kütlə təbəqəsi cəmiyyətin idarə olunması yolunda mübarizə aparıdılar. Mütərəqqi qüvvələr cəmiyyətin sağlamlaşması, yeniləşməsi yolunda mübarizə aparırdılar. Burjua inqilabı yaxınlaşmaqda idi. Feodal münasibətləri süqut edirdi, din öz hökmranlıq qabiliyyətini itirməkdə idi. Bütün
13 bu ictimai-siyasi hadisələr Miltonun yaradıcılığına həm birbaşa təsir göstərmiş, həm də onunəsərlərində geniş şəkildə bədii formada təhlil edilmişdir. Miltonun «Areopagitika», «Büt mübarizi» və «İngilis xalqının müdafiəsi» kimi publisistik əsərləri bu janrda yazılmış dünya ədəbiyatının ən nadir nümunələri sırasına daxil olmuşdur. Milton bu əsərlərində dövrünün demək olar ki, bütün aktual problemlərinə vətəndəaş və ziyalı münasiğətini kəsgin satirik fomada bildirmişdir. Miltonun bədii əsərləri – lirik şeirləri, poemaları və dram əsəri dünya ədbiyyatı tarixindi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Şairin «İtirilmiş cənnət», «Qaytarılmış cənnət» poemaları və «Mübariz Samson» dramı öz ictimai məzmununa görə seçilsə də, bədii keyfiyyətlərinə görə daha çox əhəmiyyət daşıyır. Şair bu əsərlərində «Tövrat» mövzularına müraciət etsə də müasir ingilis həyatının reallıqlarını əks etdirmişdir. XVII əsr alman ədəbiyyatı
XVII əsr İngiltərə və Almaniya ədəbiyyatlarında əsas istiqamətlərdən olan intibah realizmi, klassisizm və barokko ədəbi cərəyanları və bu cərəyanlara aid olan yazıçıların yaradıcılığı tədqiqata cəlb edilmişdir. XVII əsr Almaniya ədəbiyyatında Otuz illik müharibə ilə əlaqədar olaraq müharibə mövzusu üstünlük təşkil etmişdir. Bu dövrdə Almaniyada xüsusilə barokko ədəbi cərəyanı daha çox inkişaf etmişdir. Bundan başqa, bu ölkədə həmin dövrdə Fransa ilə müqayisədə zəif də olsa klassisizm ədəbi cərəyanı da mövcud olmuşdur. Bu dövr alman ədəbiyyatında M.Opits, F.Loqau, P.Fleminq və A.Qrifius kimi görkəmli
14 sənətkarlar barokko və klassisizm, bəzən də intibah realizmi üslubunda bədii əsərlər yazmışlar. XVII əsr a lman
ədəbiyyatında vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq mövzuları daha qabarıq şəkildə ifadə olunmub, A.Qrifiusun «Vətənin göz yaşları» əsəri bu baxımdan xüsusilə diqqətəlayiqdar. Alman ədəbiyyatında XVII əsrdə əsasən poetik vorma inkişaf etsə də bədii nəsr də əhəmiyyətli yerlərdən birini tutmuşdur. Belə ki, alman nəsrinin görkəğli nümayəndələrindən biri olan Moşeroşun yardıcılığı diqqəti cəlb edir. Xüsusilə, dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri olan Y.- F.Qrimmelshauzenin nəsr yaradıcılığı yüksək bədii-estetik və ictimai-siyasi əhəmiyyət kəsb edir. Onun «Simplisi Simplisissimus» (Sadəlövhlərin Saləlövhü) romanı öz dövründə böyük təsir qüvvəsinə malik olduğu kimi, sonrakı dövrlərdə də bədii əhəmiyyətini itirməmiş, bu gün də dünya ədəbiyyatı tarixində öncül yerlərdən birini tutur. Yazıcı bu romanında o dövrdə alman xalqının başına gələn bəlalardan, milli faciələrdən bəhs etmiş, həmin dövrün ictimai-siyasi hadisələrini böyük məharətlə açıb göstərmiş, əsasən müharibə ilə əlaqədar təsirli, yaddaqalan səhnələr və obrazlar yaratmışdır. Bu romanda realist səhnələr təsvir edilsə də barokko bədii üslubu üstünlük təşkil etmişdir. XVII əsrin ikinci yarısında Fransada olduğu kimi alman
ədəbiyyatında da ədəbi cərəyanlar arasında kəsgin mübarizə getməyə başlayır. Saray klassisizmi böhran keçirir, yavaş-yavaş süqut edir, realizm getdikcə güclənir, brokko hələ də fəaliyyətini davam etdirir, yeni bürger-nəsihət ədəbiyyatı (hikmət ədəbiyyatının bir gövü kimi) yaranır və demokratik xalq (plebey) ədəbiyyatı formalaşır. Mövzu: XVII əsrdə Almaniyada müharibəç əleyhinə ədəbiyyatıt İcraçı: f.e.n., dos. E.E.Mehrəliyev f.e.n., dos. S.T.Məmmədova 15 Otuzillik müharibə (1618-1648-ci illər) alman xalqının həyatında dətin, silinməz izlər buraxmışdır. Şəhərlər və kəndlər dağılmış, minlərlə insan həlak olmuş, xalqın güzəranı həddindən artıq pisləşmişdi. Elə ona görə də demək olar ki bütün alman şairr və yazıçıları bu mövzuya çox böyük həssaslıqla yanaşmış, bu sahədə qiymətli əsərlər yazmışdar. Moşeroşun, Hofmanstaunun, Qrifiusun və Loqaunun yaradıcılıtında müharibə əlyhinə, müharibənin dəhşətlərini ifşa edən əsərlər üstünlük təşkil etmişdir. Görkəmli alman yazıçısı Qrimmelshauzenin poeziyasında olduğu kim i, «Simplisi Simplissisimus» romanının da əsas qayəsi müharibənin və onun törətdiyi dəhşətlərin ifşasına həsr olunmuşdur. Mövzu: XVII əsr alman şairləri İcraçı: f.e. d., prof. Ə.M.Xəlilov Müəllim N.N.Xəlilova XVII əsrdə M.Opisin, A.Qrifiusun, P.Fleminqin sayəsində alman poeziyasında şerin sonet forması yarandı və sabitləşdi. Bir sıra şairlər, ocümlədən daha da genişləndirdilər. Barokko cərəyanı poeziyada daha aydın şəkildə özünü biruzə verdi. Belə ki, ispvn qonqoroizmi il əvə italyan marinizmi ilə alman barokkosu çox yaxındır. Qrifius, Moşeroşun və Opitsin yaradıcılığında bunu görmək olar. Şair M.Opits həm ədəbiyyat nəzəriyyəçisi olmuş, həm tərcüməçi idi, həm də şeirin islahatçısı olmuşdur. O, Almaniyada sillabo-tonik şeirin yaradıcısıdır. A.Qrifius Avropanın ən görkəmli şairlərindən biridir. O, «Gürgü Yekatrina» əsərində tiranlığa qarşı çıxmışdır. Qrimmelshauzen də şeirlər yazmışdır. Mövzu: İ.Y.fon Qrimmelshauzenin həyat və yaradıcılığı İcraçı: f.e.n., dos. E.E.Mehrəliyev Müəllim S.H.Abdullayeva 16 İ.Y.fon Qrimmelshauzen ağır, məşəqqətli həyat yaşamışdır. O, imperiya əsgərləri tərəfindən doqquz yaşında olarkən oğurlanmış və sonra hərbiyə cəlb edilmişdir. Orduda xidmər etdiyi müddətdə o, bir sıra ağır döyüşlərdə iştirak etmişdir. Ədəbi yaradıcılığı o, 50-ci illərəd başlamışdır. «Simplisi Simplissisisumusun macəraları» romanı yaxıcını ən məşhup əsərindir. «Sadəlövhlərin Sadlovhü» adlanan bu romanın qəhrəmanı müharibədən əziyyət çəkən, evini, valideyinlərini itirən bir kəndli uşağıdır. Romanda onu banışa gələn əhvalatlar macəra formasında təsvir edilsə də, əsər dərin ictimai-siyasi səciyyə daşıyır. Mövzu: XVII əsr alman nəsri və publisistikası İcraçı: prof.əvəzi Bədəlbəyli Ü.İ. F.e.n.. müəllim N.Ş.Göyçayskaya XVII əsrdə alman ədəbiyyaiında da publisistika və bədii nəsr müəyyən qədəor inkişaf etmişdir. Demək olar ki, alman şairlərinin və yazıçılarının əksəriyyəti parçalanmış, müharibələr nəticəsində zəifləmiş, dalanmış almaniyanın dərdlərini nəm poetik, həm də nəsr formasında, xüsusilə də publisistik əsərlərdə ifadə etmişlər. 4. Dərc olunmuş elmi işlərin xarakteristikası: Professor C.Q.Nağıyev 1.
Bir Koreya Əsatir Qəhrəmanı və Koreya-Azərbaycan Əsatir-folklor əlaqələri Haqqında, Mif, Millət, Ədəbiyyat, Yeni İpək Yolu Beynəlxalq Ədəbi Simpoziumu, Bakı: SBC Nəşriyyatı, 2008, S.167-170 (Azərbaycan və Koreya dillərində) 2.
Kurumu Sempozyum Bildirileri, Ankara, 2008, S. 19-26 17 3. Çengiz Aytmatovun Ebedi Gelini, «Yol» Dergisi, Sayı: 29, Eylül-Ekim, 2008, S. 12-19 4.
Vali Bahaəddin Güney, Türk Dünyasını nurlandıran insan, Bakı: Şirvannəşr, 2008, 167-171 5.
Müjdələri» jurnalı, oktyabr, 2008, S. 109 6.
Avropa Biliği ve Ortak Türk Dili, VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, 20- 25 Ekim, Ankara, 2008
1. Şairin rübailər aləmi, Müzəffər Təbib. Rübailər, kitaba ön söz, Bakı, 2008 2. Müzəffər Təbibin sonetləri, Müzəffər Təbib. Sonetlər, kitaba ön söz, Bakı, 2008
Professor əvəzi Ü.İ.Bədəlbəyli 1. «Somerset Moemin «Şərq hekayələri». Ədəbi əlaqələr. Toplu 3, s. 336- 342
1. Bakı Dövlət Universitetinin nəzdində filologiya elmləri doktoru və elmlər namizədi dərəcəsi üzrə Dissertasiya Şurasının (D.02.181) üzvüdür. 2. 2008 ildə professor C.Q.Nağıyevin rəhbərli altında kafedranın əyani aspirantı Savil Zakir qızı Qaraşova «Əli bəy Hüsenzadəni yaradıcılığında Qərb ədəbiyyatı» mövzusunda namizədlik dissertasmiyasını müdafiə etmişdir. Bu ildə o, Sona Əli qızı Məmmədovanın «Azərbaycan uşaq dramaturgiyası 70-80-ci illərdə» mövzusunda namizədlik dissertasiyasına opponentlik etmişdir. Professor Ü.İ.Bədəlbəyli 18 1. Dövlət Dillər Universitetində fəaliyyət göstərən Dissertasiya Şurasının üzvüdür. 2. 2. O, filologiya elmləri namizədi adını almaq üçün aşağıdakı iddiaçılara opponentlik etmişdir: 1.Riza Əlixan oğlu Xəlilov «T.Vulfun yaradıcılığında 20-ci əsrin əvvəllərində Amerika reallığının təcəssümü» 2. Əzizə Qurban qızı Məmmədova «İngilis və Azərbaycan dramaturgiyasında sosial problemin qoyuluşu (B.Şou və C.Cabbarlının əsərləri əsasında)» 3.Lalə Çingiz qızı Məcidova «İngilis ədəbiyyatında detektiv janrın formalaşması prosesi». Dosent E.E.Mehrəliyev 1. Çex ədəbiyyatında Şərq motivləri: Monoqrafiya. Bakı: «Kitab aləmi», 2008, 268 s. 2. Çex ədəbiyyatında qızıl janrı. BSU, Müqayisəli ədəbiyyat. Bakı, 2008, s. 135-136
3. Hunlar Bohemiyada. Dil və ədəbiyyat, 4(64). Bakı, 2008, s. 117-118 4. Çex nağıllarında Şərq motivləri. Elmi xəbərlər. Bakı, 2008, №4, s. 213- 217 5. Yulius Fuçik Orta Asiyada. Dil və ədəbiyyat. 3(63). Bakı, 2008, s. 172- 174 11. Magistrlərin dissertasiya işlərinə rəhbərlik Professer C.Q.Nağıyev Bədii ədəbiyyatda psixologizm (Psixologiya kafedrası) Professor əvəzi Ü.İ.Bədəlbəyli 19
1. Qədirova Günel Həsən qızı. «Fransuaza Saqanın yaradıcılığı». 2. Vəliyev Şahin Vagif oğlu. «Kobo Abenin yaradıcılığı». Professor Ə.M.Xəlilov Yaradanquliyeva Pərvanə Əmirxan qızı. «Henrix İbsenin dramaturgiyası Azərbaycan dilində».
Ələkbərova Aytən Səfərəli qızı. «Paolo Koelyo yaradıcılığı» (Azərbaycan dilində
Hanife Odabaşı. Qədim Anadolu ədəbiyyatı Əsas nəticələr və təkliflər A) Hesabat ilində Dünya ədəbiyyatı kafedrasını əməkdaşlarının hazırladıqları elmi işlər yüksək elmiliyi ilə seçilmiş, gələcəkdə tələbələrin tədris prosesində istifadə olunacaqlır. B) Dərslik kimi nəzərdə tutulan elmi araşdırmarın tezliklə hazırlanıb nəşriyyat averilməsi nəzərdə tutlur. C) Hələ bu gün də mövcud olmayan bəzi dərslik və dərs vəsaitlərinin adları müəyyən edilmiş, onların bəzilərinin tərcümə olunması,bəzilərinin isə orijinal olaraq yazılması prlanlaşdırılır.
Dünya ədəbiyyatı kafedrasının müdiri: prof.C.Q.Nağıyev Yüklə 134,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|