This product is made possible through the generous support of the All
Children Reading partners: the United States Agency for International
Development (USAID), World Vision and the Australian Agency for
International Development. It was prepared by Centre for Civil Integration
and Inter-Ethnic Relations and does not necessarily reflect the views of the
All Children Reading partners.
“Hər bir uşaq oxumalıdır – inkişaf üçün böyük çağırış” proqramı
tərəfdaşların - ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAID), World
Vision və Avstraliya Beynəlxalq Agentliyinin (Australian AID) dəstəyi ilə
həyata keçirilmişdir. Kitab “Vətəndaş İnteqrasiyası və Millətlərarası
Əlaqələr Mərkəzi”tərəfindən hazırlanmışdır və proqram tərəfdaşlarının
nəzərlərini əks etdirməyə (və ya uyğun gəlməyə) bilər.
Mətnlər üzrə işləyirdilər: Şalva Tabatadze, Natiya Qorqadze,
Elene Cacanidze, İrine Şubitidze, Tamar Antadze, Maya
İnasaridze.
Redaktor – Kaxa Qabuniya.
Cildlə mə və illüstrasiyalar: İlya Çrelaşvili, Ana Beridze, İrakli
Pirtsxalaişvili.
Tərcüməçi: Qızxanım Əhmədova.
Tbilisi, 2013
1
səviyyə
“Oxu pilləsi”
Uşaqlar üçün səviyyələrə bölünmüş oxu kitabları
XI
1
Böyük baryer rifi mərcan riflərinin və adalarının
böyük zənciridir. Mərcan isə buynuzcuqları ilə
dənizin və okeanların dibinə bərkidilmiş su
heyvanıdır. Mərcanlar çoxlu sayda Aralıq dənizi və
Atlantik okeanında olurlar. Məhz Böyük baryer rifi
2
belə
bir
mərcanların
nəhəng
zəncirini
təqdim
edir
və
Avstraliyanın yaxınlığında Sakit
okeanın qərb hissəsində yerləşir.
Böyük baryer rifini britaniyalı
dənizçi Ceyms Kuk dəniz ilə səyahət etdikdə 1770-
ci ildə kəşf etmişdir. Rif suda gediş-gəlişə mane
olurdu. Kukun gəmisi də rifə dəyib okeanda batdı.
Məhz bu yolla Ceyms Kuk Avstraliyanın şimal
tərəfində yerləşən bu gözəl və qəribə sualtı aləmi
gördü.
3
Böyük baryer rifi təxminən 2900 ayrı-ayrı
riflərdən və 1000-ə yaxın adalardan ibarətdir, riflərin
bu nəhəng zəncirinin səthi isə 347 800 kvadrat
kilometr uzanır.
Böyük baryer rifində canlı aləm
Turist sualtı rəngarəng canlı aləmə rast gəlir.
Mərcanların növləri də müxtəlifdir. Burada 359
4
növdə mərcan yaşayır. Onlardan başqa bu yerdə
müxtəlif növ balıqlar, köpək balıqları və tısbağalar
yaşayırlar. Su quşlarının növlərini burada görmək
olar.
Böyük baryer rifində yaşayan heyvanlardan və
quşlardan bəzilərinin nəsli kəsilmək üzrədir, bəziləri
isə yalnız və yalnız bu yerdə yaşayır və dünyanın
başqa guşəsində təsadüf olunmur. Heyvanlardan və
quşlardan başqa müxtəlif və gözəl sualtı bitki aləmi
5
yox olmaqdadır. Bu aləm özünə çoxlu turist cəlb
edir.
Turistlər
Avstraliyaya tərəf turistlər tez-tez Böyük baryer
rifini görmək üçün gedirlər. Hər il Avstraliyaya
milyonlarla turist qonaq olur. Böyük baryer rifinə
turistlər gəmi və və ya sualtı təchizatın vasitəsilə enə
bilərlər. Rifə baxmaq yuxarıdan da mümkündür,
6
balaca təyyarənin vasitəsilə. Avstraliya dövləti rifin
qayğısına qalır və onu insanların pis rəftarından
qoruyur. Burada balıqçılığa icazə verilir, amma
dövlət tərəfindən çox ciddi nəzarət olunur ki,
balıqçılar zəhərləyici maddələr istifadə etməsinlər.
Böyük baryer rifi Avstraliya üçün böyük gəlir
mənbəyidir,
bura
gəlmiş
turistlər tərəfindən
xərclənmiş pul ölkənin gəlirini artırır. Böyük baryer
7
rifinin qorunması və ona qayğının göstərilməsi təkcə
Avstraliya üçün vacib deyil. O, 1981-ci ildə
YUNESCO-nun dünya irsləri siyahısına daxil
edilmiş və ona həmin vaxtdan YUNESCO qayğı
göstərir. Təbiətin belə bir gözəlliyinə qayğının
göstərilməsi və onun qorunması hər kəsin borcudur.
1
Naşir: “V ət əndaş İnteqrasiyası v ə
Millətlərarası Əlaqələr Mərkəzi”
Dostları ilə paylaş: |