TöVBƏNİN ƏHƏMİYYƏTİ
Yüklə 231,47 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Ə Ə l l i i
i i b b n n
A A b b d d u u ` ` r r - - R R A A H H M M A A N N
ə ə l l - - H H U U Z Z E E Y Y F F İ İ
T T Ö Ö V V B B Ə Ə N N İ İ N N
Ə Ə H H Ə Ə M M İ İ Y Y Y Y Ə Ə T T İ İ
www.islamevi.az
2
Bu kitab, DİNİ QURUMLARLA İŞ ÜZRƏ DÖVLƏT KOMİTƏSİNİN 27/09/2006 tarixli № DK – 377d saylı razılığı ilə nəşr edilmişdir.
Kitabın müəllif hüquqları qorunur.
3 T T Ö Ö V V B B Ə Ə N N İ İ N N
Ə Ə H H Ə Ə M M İ İ Y Y Y Y Ə Ə T T İ İ
Tövbələri qəbul və çoxlu mərhəmət edən, hər şeyi bilən və hikmət sahibi olan ALLAH`a həmd olsun. RƏBB`imə həmd və şükr edirəm. Ona tövbə edir və Ondan bağış- lanma diləyirəm. Şəhadət edirəm ki, ALLAH`- dan başqa ibadətə və itaətə layiq haqq ilah yoxdur. O, Təkdir və şəriki yoxdur. Şəhadət edirəm ki, Peyğəmbərimiz Muhəmməd Onun qulu və Rəsuludur, böyük əxlaq sahibidir. ALLAH`ım! Qulun və Rəsulun Muhəmmədə, əhli beytinə və əshabına, onların doğru yolun- da gedənlərə xeyir-dua və salam elə!
Bundan sonra... ALLAH`dan layiqincə qorxun, ey ALLAH`ın qulları! Ona tövbə edin və Ondan bağışlanma diləyin ki, savablarınızı çoxaltsın və günahlarınızı bağışlasın. Ey mü- səlmanlar! İnsanın ən fəzilətli halı və ən qü- sursuz sifəti, sevdiyi və razı olduğu, bəyən- mədiyi və qəzəbləndiyi şeylərdə ALLAH`a Q 4 tabe olmasıdır. Beləcə qul, RƏBB`inin sev- diyini sevər və yaradıcısının bəyənmədiyinə də qəzəblənər. Sevdiyi və razı olduğu şey- lərdə ALLAH`a Q tabe olmaq, Ona Q qarşı edilən asiliyi bəyənməmək, ancaq hər cür qü- sur və günahdan səhih bir tövbə etməklə, ALLAH`a Q itaətdə doğru olmaqla və haram- lardan uzaq durmaqla olur. Səhih tövbə, iba- dət edənlərin məqamlarının ən ucasıdır. Mö- minlərin hallarının ən şərəflisi və təqva sahib- lərinin itaətlərinin məqsədidir.
Hidayət Peyğəmbəri , tövbəyə işarə edərək tərif etmiş və tövbənin, qulun həyatında müvəffəqiyyətli edildiyi ən xeyirli şey olduğunu bildirmişdir. Ka`b ibn Malikdən ÷ bu hədisi rəvayət edir: Rəsulullah , Kə`b ÷ Təbuk Savaşına getmədiyi zaman ALLAH`ın Q onun tövbəsini qəbul etdiyini bildirərək belə buyurur:
“Anan səni doğduğundan bəri olduğun ən xeyirli gün ilə sevin.” 5 Kə`b ÷ belə deyir: “İnsanlar dəstə- dəstə məni qarşıladılar. Tövbəmə görə məni təbrik edir və mənə “ALLAH`ın tövbəni qəbul etməsi mübarək olsun” deyirdilər.” 1
ALLAH Q, bu ümmətdən hər cür insa- na, xeyirlərlə önə keçənlərə, ibadətlərdə mötə- dil davrananlara və haramlarla nəfslərinə zülm edənlərə tövbə etməyi vacib etmişdir. ALLAH Q belə buyurur:
“…Ey möminlər! Hamınız ALLAH`a tövbə edin ki, nicat tapasınız!” 2
“...Bu, ayələri hikmət sahibi, (hər şey- dən ) agah olan (ALLAH) tərəfindən təsbit olunmuş, sonra da müfəssəl izah edilmiş bir Kitabdır ki, Siz ALLAH`dan başqasına ibadət etməyəsiniz. Mən sizi ALLAH tərəfindən (Cə- hənnəmlə
) qorxudan və (Cənnətlə) müjdələyə- nəm. Və RƏBB`inizdən bağışlanmağınızı dilə-
1 əl-Buxari. Muslim. 2 ən-Nur surəsi, 24/31.
6 yəsiniz. Sonra Ona tövbə edin ki, müəyyən bir müddət (ömrünüzün sonunadək) sizə yaxşı gün- güzəran versin və hər bir əməl sahibinə (əmə- linin ) mükafatını ehsan buyursun...” 3
Rəsulullah belə buyurur:
“Ey insanlar! ALLAH`a tövbə edin və On- dan bağışlanma diləyin. Şübhəsiz mən, gündə üz dəfə tövbə edirəm.” 4
Tövbə, bəşərin nöqsanının və insanın qüsurunun şərtlərindəndir. İbadətlə məsul tu- tulan insan, ibadətində qüsurdan, səhvdən, qəflətdən, xətadan, unutqanlıqdan və günah- dan uzaq olmaz. Buna görə Əbu Hureyrədən ÷ rəvayət edilən hədisdə Rəsulullah belə buyurur: “Nəfsim əlində olan (ALLAH)`a and olsun ki, əgər siz günah etməsəydiniz ALLAH sizi gö- türüb, günah işləyən və ALLAH`dan bağışlanma
3 Hud surəsi, 11/1-3. 4 Muslim.
7 diləyən, buna görə onları bağışlayan bir cəmiyyət gətirərdi.” 5
Yenə Rəsulullah belə buyurur:
“Hamınız xəta edənsiniz, xəta edənlərin ən xeyirliləri tövbə edənlərdir.”
ALLAH`ın Q sifətlərəndən biri də, Ondan Q bir kərəm və ehsan olaraq tövbəni qəbul etməsi və buna sevinməsidir. ALLAH Q belə buyurur:
“Bəndələrinin tövbəsini O qəbul edir, günahları O bağışlayır və sizin nə etdiyinizi də O bilir.” 6
“Məgər onlar bilmirlər ki, ALLAH qullarından tövbə qəbul edər, sədəqə (zəkat)
5 Muslim. 6 əş-Şura surəsi, 42/25. 8 alar və ALLAH tövbələri qəbul edəndir, rəhmlidir?!” 7
ALLAH`ın Q gözəl isimləri, bu kainatda onların bir təsirinin olmasını labüd edir. “Töv- bələri qəbul edən və çoxlu mərhəmət edən” ismi, tövbə edərək ALLAH`a Q dönən və mərhəmət edilmiş bir məxluqu labüd edir. ALLAH`ın Q bütün isimləri eyni şəkildə uca sifətlərini əha- tə və onlara işarə edir, bu kainatda təsirlərini vacib edir. Qula düşən vəzifə, hər zaman ona vacib olan tövbəni yerinə yetirməsidir. Bu töv- bəni qəbul edən, ona savab verən, əcrini böyüdən və onunla günahlarını bağışlayan ALLAH`dır Q.
Tövbə, Nəbi və Rəsulların, ALLAH`ın Q dostları möminlərin qulluq məqamlarından biri- dir. ALLAH Q belə buyurur:
7 ət-Tövbə surəsi, 9/104. 9 “Həqiqətən, İbrahim həlim xasiyyətli, (həmişə dua edərək) yalvarıb-yaxaran və özünü tamamilə (ALLAH`a) təslim etmiş bir zat idi.” 8
“ALLAH (müsəlmanlardan) bir qismini ürəyi (şəkk-şübhəyə düşüb Peyğəmbərdən və cihaddan
) dömək üzrə ikən Peyğəmbərə, çətin saatda onun arxasında gedən mühacirlərə və ənsara tövbə nəsib etdi. Sonra da onların tövbələrini qəbul buyurdu (onları bağışladı). Çünki O, həqiqətən, onlara qarşı çox şəfqətli, çox rəhimlidir.” 9
ALLAH Q, Musadan bəhs edərək belə buyurur:
“…Ayılandan sonra isə: "Sən paksan, müqəddəssən! (Bütün eyib və nöqsanlardan uzaq- san! ) Sənə (bu işimdən ötrü) tövbə etdim. Mən iman gətirənlərin birincisiyəm!" - dedi.” 10
8 Hud surəsi, 11/75. 9 ət-Tövbə surəsi, 9/117. 10 əl-Ə`raf surəsi, 7/143.
10
ALLAH Q tövbənin, cənnət qarşılığında RƏBB`lərinə canlarını və mallarını satan mö- minlərin sifətlərindən biri olduğunu zikr edir. ALLAH Q belə buyurur:
“...Etdiyiniz sövdəyə görə sevinin. Bu, böyük qurtuluşdur (uğurdur)! (Onlar ALLAH`a) tövbə, ibadət və şükür-səna edənlər, oruc tutanlar (və ya cihad uğrunda, elm təhsil etmək üçün yurdundan ayrılıb başqa yerlərə gedənlər ),
rüku və səcdə edənlər (namaz qılanlar), yaxşı işlər görməyi əmr edib pis işləri yasaq edənlər və ALLAH`ın hədlərini (halal-haramı) qoruyanlar- dır. (Ya Rəsulum!) Belə möminləri (Cənnətlə) müjdələ!” 11
Tövbənin bərəkəti tez və ya gec, gizli və ya aşkar olaraq görülür. Tövbənin qarşılığı, qəlblərin təmizlənməsi, günahların silinməsi və savabların çoxaldılmasıdır. ALLAH Q belə buyurur:
11 ət-Tövbə surəsi, 9/111-112. 11
“Ey iman gətirənlər! ALLAH`a səmi- mi-qəlbdən (bir daha günaha qayıtmamaq şərtilə) tövbə edin. Ola bilsin ki, RƏBB`iniz günahla- rınızın üstünü örtsün və sizi (ağacları) altın- dan çaylar axan cənnətlərə daxil etsin. O gün ALLAH Öz Peyğəmbərini və onunla birlikdə iman gətirənləri xəcil etməz. Onların (iman) nuru (qıl körpüsü üstündə onlara yol göstərmək üçün
) önlərindən və sağ tərəflərindən axıb şölə saçarkən onlar belə deyəcəklər: "Ey RƏBB`i- miz! Bizim nurumuzu tamam-kamal elə və bizi bağışla. Həqiqətən, Sən hər şeyə Qadir- sən!” 12
Tövbənin qarşılığı, imanın, razılığın, hüzur və rahatlığın, qəlb sakitliyinin kölgələn- dirdiyi bir həyatdır. ALLAH Q belə buyurur:
“...Bu, ayələri hikmət sahibi, (hər şeydən
) agah olan (ALLAH) tərəfindən təsbit olunmuş, sonra da müfəssəl izah edilmiş bir
12 ət-Təhrim surəsi, 66/8. 12
Kitabdır ki, Siz ALLAH`dan başqasına ibadət etməyəsiniz. Mən sizi ALLAH tərəfindən (Cə- hənnəmlə ) qorxudan və (Cənnətlə) müjdələyə- nəm. Və RƏBB`inizdən bağışlanmağınızı dilə- yəsiniz. Sonra Ona tövbə edin ki, müəyyən bir müddət (ömrünüzün sonunadək) sizə yaxşı gün- güzəran versin və hər bir əməl sahibinə (əmə- linin ) mükafatını ehsan buyursun...” 13
Tövbənin qarşılığı, göy üzündən enən və yer üzündən çıxan bərəkətlərdir. Mallarda bolluq, istehsalda və nəsildə bərəkət, bədən- lərdə sağlamlıq və müsibətlərdən qorunmaq- dır. ALLAH Q, Huddan bəhs edərək belə buyurur:
“(Hud dedi ki:) “Ey camaatım! RƏBB`i- nizdən bağışlanmanızı diləyin. Sonra Ona tövbə edin ki, göydən sizə bollu (peydərpey) yağış göndərsin, qüvvətinizin üstünə bir qüvvət də artırsın. (Mənim dəvətimdən və imandan) günahkar olaraq üz çevirməyin!” 14
13 Hud surəsi, 11/1-3. 14 Hud surəsi, 11/52.
13
İbn Abbas , Rəsulullahın belə
buyurduğunu rəvayət edir:
“Kim bağışlanma istəməyə daima davam edərsə, ALLAH onun üçün hər çətinlikdən bir çıxış, hər problemdən bir qurtuluş yaradar, onu gözləmədiyi yerdən ruziləndirər.” 15
Bağışlanma diləmə (istiğfar) tövbə ilə birlikdə zikr edilməsə tövbəni də içinə alır və ona işarə edir. Tövbə qurtuluşdur. Hər arzula- nanı qazanmaq və hər çətinlikdən qurtulmaq- dır. ALLAH Q belə buyurur:
görənlərə gəldikdə isə, onların nicat tapmaları mümkündür.” 16
ALLAH Q, qullarının tövbə etməsini sevir. ALLAH Q belə buyurur:
15 Əbu Davud. 16 əl-Qasas surəsi, 28/67. 14
“... ALLAH (günahından) tövbə edənləri, (təmiz və) pak olanları sevər!” 17
ALLAH Q, Ondan Q bir ehsan və ikram olaraq, qulun tövbəsi ilə sevinir. Ənəs ibn Malik ÷, Rəsulullahın belə buyur- duğunu rəvayət edir:
“Şübhəsiz ALLAH, Ona tövbə etdiyi zaman qulunun tövbəsindən, sizdən birinizin (bu sevincindən) daha çox sevinir. Sizdən biriniz boş bir ərazidə minəyini itirir. Onun üstündə yeməyi və içməyi vardır. Ondan ümidini kəsir, bir ağacın yanına gəlir və kölgəsində uzanır. Minəyindən ümidini kəsmişdir. O bu halda ikən bir də görür ki; minəyi yanında durub. Onun yüyənindən tutur və sevincinin şiddətindən belə deyir: “ALLAH`ım! Sən mənim qulumsan, mən də sənin RƏBB`i- nəm!” Sevincindən səhv söyləyir.” 18
17 əl-Bəqərə surəssi, 2/222. 18 Muslim. 15
ALLAH Q, Ona Q ən böyük şirki qoşan və Ona Q qarşı çıxan: “İsa , ALLAH`ın oğlu- dur” deyənləri belə tövbəyə çağırır. ALLAH Q, onların söylədikləri bu sözdən ucadır. ALLAH Q belə buyurur:
“Məgər onlar ALLAH`a tövbə edib On- dan bağışlanmalarını istəməyəcəklər? Axı ALLAH Bağışlayandır, Mərhəmətlidir!” 19
Yenə, ALLAH`ın Q ən pis qulları olan münafiqlərə də tövbə qapısını açmışdır. ALLAH Q belə buyurur:
“(Ya Rəsulum!) Əlbəttə, münafiqlərin yeri Cəhənnəmin ən aşağı təbəqəsindədir. Sən heç vaxt onlara yardım edən tapmazsan! Tövbə edənlər, özlərini islah edib düzəldənlər, ALLAH`dan möhkəm yapışanlar və ALLAH qarşısında dinini (etiqadını) təmizləyənlər müstəsnadır. Çünki onlar möminlərə bərabər-
19 əl-Maidə surəsi, 5/74.
16
dirlər. Möminlərə isə ALLAH böyük mükafat verəcəkdir!” 20
Əbu Sə`id əl-Xudri ÷, Rəsulullahın onlara bunu xəbər verdiyini rəvayət edir:
“Sizdən əvvəlkilərin içində yüz insanı öldürən bir adam vardı. Bir alimdən, onun üçün tövbənin olub-olmadığını soruşdu. Alim, “Bəli” dedi. Rəhmət mələkləri onun ruhunu aldılar və o adam bağışlandı.” 21
Tövbənin mənası, ALLAH`a Q dön- mək, günahı tərk etmək və onu bəyənməmək, ibadətlərdəki səhlənkarlığına peşman olmaq- dır. İmam ən-Nəvəvi belə deyir: “Hər cür günahdan tövbə vacibdir. Günah, qul ilə ALLAH Q arasındadırsa və qul haqqı ilə əlaqəli deyilsə, tövbənin üç şərti vardır: Birincisi, günahı dərhal tərk etmək. İkincisi, etdiyinə peşman olmaq. Üçüncüsü, o günaha bir daha dönməməyə qəti qərar vermək. Bu
20 ən-Nisa surəsi, 4/145-146. 21 əl-Buxari. Muslim. 17
üçündən biri olmasa, qulun tövbəsi səhih olmaz. Günah, qul haqqı ilə əlaqəlidirsə, tövbənin dörd şərti vardır: Yuxardakı üç şərt və qul haqqından qurtulmaq. Bu haqq, mal və buna bənzər şeydirsə, onu sahibinə geri qaytarar. İftira cəzası və buna bənzər şeydirsə, bunun tətbiq edilməsinə icazə verər və ya ba- ğışlamasını tələb edər. Qeybətdirsə, o şəxs- dən, haqqını halal etməsini istəyər. Bütün günahlardan tövbə etməsi vacibdir. Əgər bir qismindən tövbə edərsə, o günahlardan töv- bəsi səhih olar və digər günahlar üzərində qalar.”
Tövbə edənlərin tövbələri və tövbələ- rinə səbəb olan hekayələri, qulaqlara zövq verir. Söhbətlər onlarla gözəlləşir və insanlar onlarla təsəlli tapır. Dostlar aralarında onlar haqda danışır. Onların hamısı yaxşıca düşün- müş, bəsirətlə baxmış və ömrünün keçən səhifələrinə nəzər etmişdir. Həyatının geri qalan hissəsini düşünmüş, ölümü və əziy- yətini, qəbri və qaranlığını, siratı və sürüş- kənliyini, Quran`ı və dəlilini, Rəsulullahın
18
yolunu və sünnəsini xatırlamışdır. Bunun üzərinə qəlbində hidayət şimşəyi çaxmışdır. Ürəyində haqq günəşi doğmuşdur. Üzərin- dəki qəflət, istək, günah və həlak səbəblərinin qaranlığı dağılmış, ah çəkib inləməyə başla- mış və qəlbi, keçmiş günlərdə səhlənkar dav- randıqlarına peşmançılıqla dolmuşdur. Göz yaşları yağış kimi axmış, tükləri dik-dik olmuşdur. RAHMAN və RAHİM olan RƏBB`i- nin Q qarşısında özünü atmışdır. ALLAH`a Q belə yalvarır: “Sənə döndüm RƏBB`im!.. Peşman oldum!.. Tövbəmi qəbul et!.. Günahımı bağışla!.. Xətamı əfv et!.. Ey ALLAH`ım!.. Əgər məni qapından qovsan mənə kim sığınacaq verər?.. Əgər məni özündən uzaqlaşdırsan məni kim yaxılaşdırar?..” Bunun üzərinə ALLAH Q, rəhməti ilə onun tövbəsini qəbul edər.
Biri, yol kəsməkdən tövbə etmişdir. Biri, zinadan tövbə etmişdir. Biri, içki içmək- dən tövbə etmişdir. Biri, narkotik istifadə et- məkdən tövbə etmişdir. Biri, qohumluq bağla- rını qoparmaqdan tövbə etmişdir. Biri, namazı 19
tərk etməkdən və ya onu camaatla qılmamaq- dan tövbə etmişdir. Biri, ana-ataya pis dav- ranmaqdan tövbə etmişdir. Biri, faiz və rüşvət yeməkdən tövbə etmişdir. Biri, oğurluqdan tövbə etmişdir. Biri, siqaret çəkməkdən tövbə etmişdir. Hər cür günahdan ALLAH`a Q dönən hər kəsə tövbələri mübarək olsun!.. Sə- mimi tövbə ilə insan, yenidən doğulmuş kimi olmuşdur. İnsanın həqiqi ömrü, ALLAH`a Q itaət etdiyi zamandır. ALLAH`a Q itaət etmədiyi zaman isə, ömründən deyildir.
Tövbə, hər an vacibdir. Fəqət, fəzilətli zamanlarda və məkanlarda, günahdan dərhal sonra, ibadətlərdən sonra, qırx yaşından son- ra, tövbə etmədən ölməməsi üçün yatmazdan əvvəl və ömrün sonunda tövbə etmək daha güclü bir şəkildə vacibdir. ALLAH Q belə buyurur:
“Ey iman gətirənlər! Nə mal-dövlətiniz, nə də oğul-uşağınız sizi ALLAH`ın zikrindən yayındırmasın! Hər kəs bunu etsə (ALLAH`ı yada salmasa ), belələri əsl ziyana uğrayanlardır. Biri- 20
nizin ölümü çatıb: "Ey RƏBB`im! Mənə bir az möhlət versəydin, sədəqə verib salehlərdən olar- dım! - deməmişdən əvvəl sizə verdiyim ruzidən (ALLAH yolunda) xərcləyin və (bilin ki) ALLAH əcəli çatan heç kəsə möhlət verməz. ALLAH sizin nə etdiklərinizdən xəbərdardır!” 22
ALLAH Q, məni və sizi Uca Quran ilə bərəkətləndirsin...
Ehsanı üçün ALLAH`a həmd olsun. Müvəffəqiyyətli etməsi və nemətləndirməsi səbəbi ilə ALLAH`a şükürlər olsun. Şəhadət edirəm ki, ALLAH`dan başqa ibadətə və ita- ətə layiq haqq ilah yoxdur. Onun şanı ucadır. Şəhadət edirəm ki, Peyğəmbərimiz Muhəm- məd Onun qulu və Rəsuludur. Onun rizasına dəvət edəndir. ALLAH`ım!.. Qulun və Rəsu- lun Muhəmmədə, əhli beytinə, əshabına və din qardaşlarına xeyir-dua və salam elə; onları bərəkətli et!..
22 əl-Munafiqun surəsi, 63/9-11. 21
Bundan sonra... Ey müsəlmanlar!.. ALLAH`dan layiqincə qorxun və möhkəm bir bağla İslama sarılın. RƏBB`inizi, Ona Q ibadət edərək ucaldın.
ALLAH`ın qulları!.. RƏBB`iniz Q belə buyurur:
“(Tövbə edib) RƏBB`inizə dönün. Əzab sizə gəlməmişdən əvvəl Ona təslim olun. Son- ra sizə heç bir kömək olunmaz! Qəfil əzab özünüz də bilmədən başınızın üstünü alma- mışdan əvvəl RƏBB`inizdən sizə nazil edilmiş ən gözəl sözə (Qurana) tabe olun! (Elə edin ki, sonradan ) bir kəs: “ALLAH`a itaət barəsində etdiyim təqsirlərə görə vay halıma! Həqiqətən, mən (ALLAH`ın hökmlərinə, Qurana, Peyğəmbərə və möminlərə ) istehza edirdim!” - deməsin. Yaxud: “Əgər ALLAH məni doğru yola yönəltsəydi, mən mütləq müttəqilərdən olardım!” - söyləməsin. Və ya əzabı gördüyü zaman: “Kaş bir dəfə də (dünyaya) qayıda
22
biləydim; yaxşı işlər görənlərdən olardım!” - deməsin!” 23
və arxa-arxaya gələn çətinliklərlə qarşı-qar- şıya ikən, tövbəyə və ALLAH`a Q dönməyə nə qədər də möhtacdır. Bununla, vəziyyətini düzəldər, RƏBB`inin Q rəhməti enər, düşmə- ninə qalib qələr və dininə dəstək olar. Müsəl- manlar üçün tövbədən və ALLAH`a Q dön- məkdən başqa, heç bir çətinlikdən çıxış yolu yoxdur. Qudsi hədisdə, ALLAH Q belə buyurur:
“Mən qulumun haqqımdakı zənnində- yəm. Kim məni öz nəfsində xatırlayarsa mən də onu öz nəfsimdə xatırlayaram. Kim məni bir cəmiyyətdə xatırlayarsa, mən də onu on- lardan daha xeyirli bir cəmiyyətdə xatırla- yaram. Mənə bir qarış yaxınlaşana mən bir
23 əz-Zumər surəsi, 39/54-58.
23
qulac yaxınlaşaram. Mənə gəzərək gələnə mən qaçaraq gələrəm.” 24
ALLAH`ın qulları!.. İnsanların ən xe- yirlisinə xeyir-dua və salam edin. Çünki bunu sizə ALLAH Q əmr etmişdir. O Q belə buyurur:
“Həqiqətən, ALLAH və Onun mələkləri Peyğəmbərə salavat göndərirlər (xeyir-dua ve- rirlər
) . Ey iman gətirənlər! Siz də ona salavat göndərib (onun üçün salavat deyib) layiqincə salamlayın!” 25
Əli ibn Abdu`r-RAHMAN əl-HUZEYFİ 05/03/1423 Hicri – 17/05/2002 Miladi
24 əl-Buxari. 25 əl-Əhzab surəsi, 33/56.
24
Yüklə 231,47 Kb. Dostları ilə paylaş:
|