TüRKİYE’de madenler ve enerji kaynaklari 1-Maden nedir?
Yüklə 61,02 Kb.
|
|
TÜRKİYE’DE MADENLER VE ENERJİ KAYNAKLARI 1-Maden nedir? —Yer kabuğundaki çeşitli iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan mineral bileşimlerine maden denir. 2- Cevherleşme nedir? —Tektonik, volkanik ve metamorfik (başkalaşım) olaylar, kayaçların yapılarındaki mineralleri etkileyerek maden yataklarını oluşturmuştur. Bu oluşuma cevherleşme adı verilir.
—Üçe ayrılır; A-Metal madenler: Demir, krom, v.b. B-Metal dışı (ametal) madenler: Mermer, lületaşı, v.b. C-Yakıt madenler: Kömür, petrol 4-Tuvönan cevher nedir? —Yeraltında filizler (cevherler) halinde bulunan madenler taş ve toprakla karışık olarak çıkarılır. Buna tuvönan cevher denir. 5-Metal (metalik) madenleri tanımlayınız? —Kayaçların bileşiminden ergitilerek ayrıştırılan madenlere metal (metalik) madenler adı verilir. Demir, krom, bakır, nikel, kurşun v.b. Bunlar her kayaç içinde az çok bulunur.
—Cevherleşmeye uğramadığı halde, kayacın kendi yapısındaki elementlerin maden olarak kullanıldığı kayaçlardır. Mermer, lületaşı, zımpara taşı, fosfat, kükürt, amyant (asbest), v.b.
—Yakıt madenlerden kömür bitkisel, petrol ise bitkisel ve hayvansal artıkların sığ deniz tabanlarında gömülmesi, burada basınç ve benzeri etkiler sonucu değişime uğramasıyla oluşmuştur.
—Kayacın içindeki cevher oranına denir. 9-Bir madenin işletilebilmesi için gerekli şartları yazınız? A-Bir madenin içindeki tenör oranının fazla olması B-Maden rezervinin yeterli olması C-Madenin sanayi merkezlerine ve kullanım alanlarına yakın olması gerekir.
—Bir madenin yeraltında bulunan henüz çıkarılmamış toplam miktarına maden rezervi denir.
—Titanyum, kobalt, platin 12-Hangi madenlerin rezervleri ülkemizin ihtiyacını karşılayacak düzeydedir? —Demir, bakır, linyit, kurşun, çinko, manganez Not: Demir ekonomi geliştiğinde yetmemektedir. Linyitte kalitesizlikten ithal edilmektedir. 13-Hangi madenlerin rezervleri ülkemiz için yetersizdir? —Taşkömürü, doğalgaz, volfram, petrol 14-Hangi madenlerden elde ettiğimiz üretim fazlası ihraç edilir? —Krom, tuz, mermer, bor, civa, manganez, bakır 15-Ülkemiz maden kaynakları bakımından çeşitlilik göstermektedir. Niçin? —Farklı jeolojik zamanlara ait arazilerin bulunmasıdır. Ülkemizin bulunduğu alan Alp orojenezinden aşırı derecede etkilenmiş, bunun sonucunda çeşitli volkanizma ve başkalaşım (metamorfizma) olayları meydana gelmiştir. 16-Ülkemiz maden bakımından zengin olmasına rağmen çoğu maden yatağı işletilememektedir. Niçin? —Alp orojenezi sırasında aynı yer hareketlerinin aynı bölgede birkaç kez tekrarlanması maden yataklarının parçalanarak daha küçük yataklar şeklinde dağılmasına yol açmıştır. Bu durum çoğu madenlerimizin işletmeye açılmasını engelleyen olumsuz bir faktördür.
—Osmanlı’nın son döneminde madenlerin çoğu yabancılar tarafından işletilmekteydi. Cumhuriyetin kurulmasıyla bine yakın madenin imtiyazı (arama ve işletme ruhsatı) yabancı kişi ve kurumlardan geri alınarak devletleştirilmiştir. 18-Başlıca demir yataklarımızın bulunduğu yerleri yazınız? —Malatya’da; Hekimhan ve Hasan Çelebi —Sivas’ta; Divriği, Kangal —Kayseri, Kahramanmaraş, Hatay ve Balıkesir 19-Demir çelik fabrikalarımızı yazınız? 1-Karabük (Kardemir) 2-Karadeniz Ereğlisi (Erdemir) 3-İskenderun (İsdemir) 4-Kırıkkale, 5-Sivas
6-İzmir 20-Bakır hangi alanlarda yaygın olarak kullanılır? —Elektriği gümüşten sonra en iyi ileten metal olması nedeniyle elektrik ve elektronik sanayinde kullanılır. 21- Önemli bakır yataklarının bulunduğu yerleri yazınız? —Artvin-Murgul —Kastamonu-Küre —Elazığ-Maden —Rize-Çayeli
1-Samsun 2-Artvin-Murgul 3-Elazığ-Maden(Kapalı) 23-Dünyada en çok bakır üreten ülkeleri yazınız? 1-Şili
2-A.B.D. 3-Kanada
24-Demir cevherinin üretiminin artmasının nedeni nedir? —Kullanım alanının genişlemesidir. 25-Ülkemiz niçin demir madeni ithal etmeye başlamıştır? —Ülkemizin gelişen sanayisi nedeniyle demire olan ihtiyacı artmış ve bu nedenle demir ithal etmeye başlamıştır.
—Krom çelik malzemeleri kırılma ve darbelere karşı güçlendirir. Çeliği oksitlenmeye ve aşınmaya karşı korur. 27-En önemli krom yataklarımızı yazınız? -1-Guleman (Elazığ) -2-Kop dağ(Erzincan) -3-Köyceğiz, Fethiye(Muğla) -4-Parsantı, Pozantı(Adana) -5-Harmancık, Orhaneli(Bursa) -6-Pınarbaşı(kayseri)
—Antalya ve Elazığ ferrokrom tesisleri 29-Alüminyum sanayinin hammaddesini yazınız? —Boksit
30-Boksit çıkartılan önemli yerleri yazınız? 1-Akseki (Antalya), 2-Seydişehir (Konya), 3-Milas (Muğla), 4-Saimbeyli (Adana)
—Seydişehir alüminyum tesislerinde-Akdeniz Bölgesi
—Roket ve jet yakıtlarında ve nükleer enerji üretiminde kullanıldığı için
—Türkiye’de 34-Bor çıkarım alanlarını yazınız? —Balıkesir’de Susurluk ve Bigadiç —Bursa’da Mustafa Kemal Paşa —Kütahya’da Emet —Eskişehir’de Seyitgazi
1-Bandırma (Balıkesir) 2-Kırka(Seyitgazi-Eskişehir)
—Üzüm bağlarının ilaçlanmasında, gübre ve sülfürik asit üretiminde kullanılır. Ayrıca bazı kuru yiyecekleri küflenmeye karşı korur. Not: Isparta- Keçiborlu’dan yapılan kükürt çıkarımı 1996’da durdurulmuştur. 37-Zımpara taşının kullanım alanlarını yazınız? —Elmastan sonra en sert mineraldir Mobilyacılık ile taşların, madenlerin, optik araçların parlatılması ve cilalanmasında kullanılır. 38-En zengin zımpara taşı rezervleri nerededir? —Muğla, Aydın, Denizli (Kıyı Ege Bölümü) 39-Ülkemiz barit rezervleri bakımından dünya’da kaçıncı sıradadır? —1.sıradadır. 40-Barit kullanım alanlarını yazınız? —Suda erimeyen barit, petrol ve gaz sondajlarında baskıyı kontrol etmek, patlamaları önlemek için kuyu duvarlarını sabitleştirmede kullanılır. 41-Barit çıkarılan yerleri yazınız? 1-Alanya, Gazipaşa(Antalya), 2-Kahramanmaraş, 3-Muş
4-Eskişehir 42-Tuz nerelerden elde edilir? —Denizlerden, göllerden ve kaya tuzu yataklarından.
—Tuz gölü 44-Denizden tuz elde edilen en önemli yeri yazınız? İzmir körfezinde bulunan Çam altı tuzlası 45-En önemli kaya tuzu yataklarımızı yazınız? 1-Çankırı 2- Erzurum 3-Nevşehir 4-Yozgat 5-Kars
46-Antimon yataklarının bulunduğu yerleri yazınız? —Tokat, Kütahya, İzmir, Bilecik, Niğde 47-Manganez nerelerde kullanılır? —Çelik sanayin de, çeliğe sertlik, taşıma direnci ve aşınmaya karşı dayanıklılık kazandırır.
— Civa
49-Yakın yıllara kadar hangi göllerimizden soda elde ediliyordu? —Erçek ve Van gölü 50-Doğal sodanın türlerini yazınız? —Katı soda, sulu soda(çamaşır sodası) 51-Hangi nedenden dolayı Van ve Erçek göllerinden soda elde etme işi bırakılmıştır? —1982 yılında Ankara Beypazarı’nda dünyanın ikinci büyük katı sodyum karbonat yatakları bulunduktan sonra. 52-Ülkemizde en önemli metalik olmayan madenleri yazınız? —1-Lületaşı(Eskişehir)2-Granit 3-Oltu taşı(Erzurum-Oltu)4-Mermer(Afyon, Balıkesir, Bursa, Muğla) 53-Taş kömürü(maden kömürü) hangi jeolojik zamanda oluşmuştur? —1.jeolojik zamanın karbon döneminde (paleozoik) oluşmuştur.
—Takı, biblo, ağızlık, pipo v.b. eşyalar yapılır. 55-Oltu taşı(siyah kehribar) hangi işlerde kullanılır? _Tespih, takı v.b. yapımında kullanılır. 56-Enerjiye olan talebi artıran nedenleri yazınız? —Sanayideki gelişmeler, artan nüfus ve kentleşme hareketleri.
—Yüksek kalorili bir kömür olduğundan demirin eritilmesinde kullanılır. Linyitin 3 katı enerji verir.
—Büyük bölümü sanayide, geri kalan kısmı Çatalağzı, termik santralinde elektrik üretiminde kullanılır. 59-Taş kömürü yataklarımız nerede bulunur? —Zonguldak’ta. 60-Linyit kömürünün taş kömüründen farkı nedir? —Linyit üçüncü jeolojik zamanda (Tersiyer) oluşmuş, karbon değeri taş kömürüne göre daha düşük bir kömür türüdür. Linyit enerjisi, taş kömürü enerjisinin 1/3’ü kadardır.
—Düşük değerli linyitler santrallerde elektrik elde etmek için, daha kaliteli linyitler ise konutlarda ve sanayi sektöründe kullanılmaktadır. 62-Petrol en çok hangi jeolojik zamanlarda oluşmuş arazilerde bulunur? —3. jeolojik zaman 63-Ülkemizdeki petrol yatakları hakkında bilgi veriniz. —Ülkemizdeki petrol yatakları 3000–5000 derinliklerde bulunur. Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Tuz gölü ve Van gölü civarı, Ege ve Akdeniz bölgelerinde, Trakya ve Kuzey Anadolu’nun bazı kesimlerinde zengin petrol yatakları bulunmuştur.
—Jeolojik devirlerdeki aşırı yağışlı ve sıcak iklim dönemlerinde yaşayan devasa bitkilerin zamanla toprak altında kalıp değişime uğrayıp taşlaşmasıyla oluşmuştur.
—Petrol ve kömür 66-Ülkemizde ilk defa petrol nerede ve ne zaman bulunmuştur? _1940’da Raman dağında bulunmuştur. 67-Ülkemizin petrol üretiminin tamamına yakını hangi bölgeden elde edilir? —Güneydoğu Anadolu bölgesinden 68-Ülkemizdeki petrol ürünlerini işleyen petrol rafinerilerini yazınız? —Batman, İzmir-Aliağa, Kırıkkale, Mersin, İzmit 69-Linyitle çalışan termik santrallerimizi yazınız? 1-Afşin-Elbistan (Kahramanmaraş) 2-Soma-Manisa-EGE 3-Yatağan –Muğla-EGE 4-Seyitömer-Kütahya-EGE 5-Tunçbilek –Kütahya-EGE 6-Çayırhan (Ankara)-İAB 7-Çan (Çanakkale)-MARMARA 8-Kangal(Sivas)-İABölgesi 9-Orhaneli(Bursa)-EGE 10-Yeniköyköy(Muğla)-EGE 11- Gökova(Muğla)-EGE 12-Sugözü-Yumurtalık-Adana*ithal kömür Kolombiya’dan sevgilerle 70- Doğal gaz ile çalışan önemli termik santralleri yazınız? 1- Hamitabat (Kırklareli) 2- Ambarlı (İstanbul) 3-Ovaakça (Bursa) 4-Adapazarı(Gebze) 5- Aliağa(İzmir) 6-Ankara,……..
— Trakya’da(Hamitabat ve Hayrabolu) —Mardin ve Siirt’te bulunur. -Düzce-Akçakoca’da 2007’de doğalgaz çıkarılmaya başlanmıştır.(Karadeniz Bölgesi)
— Doğal gazı taşımak için boru hattı veya özel donanımlı tankerler gerektiğinden
— Yakıt olarak taş kömürü, linyit, fuel-oil, motorin, doğal gaz ve jeotermal kaynaklardan yararlanarak elektrik üreten tesislerdir. 74-Ülkemizde ilk termik santral nerede kurulmuştur? — 1913’te İstanbul Silahtar ağada 75-Termik santrallerin çevreye olumsuz etkilerini azaltmanın yollarını yazınız? —Bacalarına filtre takılmalı —Kuruluş yerleri iyi belirlenmeli —Daha çok temiz enerjiyle çalıştırılmalıdır. 76-Hidroelektrik enerji nedir? — Kaynağı su gücü olan enerjiye denir. 77-Türkiye hidroelektrik potansiyeli bakımından nasıl bir durumdadır? —Avrupa’da Rusya ve Norveç’ten sonra üçüncü sıradadır.
—Ülkemiz yüksek ve engebeli olduğundan akarsularımızın çoğu dar ve derin vadilerde hızla akar. Bu özellik baraj yapımını kolaylaştırır. 79-Yurdumuzda su gücünden elektrik enerjisi üreten ilk santrali yazınız? —1902 yılında Tarsus çayı regülâtörüdür. 80-Rüzgâr enerjisinin olumlu yanları nelerdir? —Çevreyi kirletmez. —Ham madde maliyeti yoktu. —Kullanıldığı ülkeyi dışa bağımlılıktan kurtarır. —Tükenmezdir.
—1988’de Ala çatı’da (İzmir-Çeşme) 2008 itibariyle 13 adet RES var.
— Pahalı bir yatırım olması —Çalışırken çevreye gürültü oluşturması
—Su ısıtmada kullanılıyor. 84-Jeotermal kaynaklardan nasıl elektrik elde edilir? —Yerin derinliklerinde 150–200˚C civarında sıcaklığı bulunan su buharı, sondajlar ile yeryüzüne çıkarılır ve bu ısı sayesinde elektrik enerjisi üretilir. 85- Jeotermal kaynaklardan buhar şekline dönüşmemiş olanlardan nasıl yararlanılır? —Sıcaklığı 100˚C’den daha az olan sıcak sulardan konutların ve seraların ısıtılmasında kullanılır.
—1984’de kurulan Denizli Sarayköy’deki santralden elde edilmektedir.
— Atom çekirdeğinin parçalanmasıyla açığa çıkan enerjiye denir.
— Stratejik madenler kanununa tabi olduğundan 89-Nükleer enerjinin olumsuz yönleri nelerdir? 1-Nükleer tesisin kurulması oldukça pahalıdır. 2-Çıkan atık maddelerin saklanması gerekir. 3-Herhangi bir kazada insan ve çevreyi olumsuz etkiler. Örnek=Çernobil faciası
1-Hidroelektrik 2-Jeotermal, 3-Güneş enerjisi, 4-Rüzgâr enerjisi
—1935’te çıkarılan kanunla madenleri arayıp bulmak ve çıkarmak bu kuruma devredilmiştir. Türkiye’de ilk petrolü ve bilinen maden yataklarımızın% 90’ını tespit etmiştir.
—Yabancı ortaklıklara ayrıcalıklar tanınmak suretiyle kurulmuştur.1935’ten sonra devlet tarafından satın alındı. 93-Doğal gazı hangi ülkelerden sağlıyoruz? 1-Rusya
2-Cezayir 3-İran
4-Nijerya 5-Azerbaycan 6-Kazakistan 7-Türkmenistan 94-Ülkemizin enerji kaynaklarını çeşitlendirmesinin gerekliliğini açıklayınız? —Enerjiyi sadece belirli kaynaklardan elde etmek ve bunların ithal etmek ülkemizi zor durumda bırakabilir. Örneğin: bir savaş esnasında bunları ithal edemeyiz. Bu nedenle enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve mümkün olduğunca da kendi yerli kaynaklarımızdan sağlanması gerekir.
—Büyüyen enerji ihtiyacının tek bir kaynaktan karşılanması mümkün değildir. Çünkü bu kaynak çabucak biter. Buda olumsuzluk arz eder. Ayrıca mevcut kaynaklar yeryüzüne dengeli dağılmamıştır. Buda ülkeden ülkeye farklılık arz eder. Enerjiyi ucuza elde etme çabası
—Enerjiye olan talep gün geçtikçe artmaktadır. Yakın bir gelecekte mevcut kaynakların talebi karşılamayacağından dolayı 97-Enerji niçin ucuza mal edilmek zorundadır? —Enerji ekonominin bir girdisidir. Pahalı enerji ekonomik gelişmeyi engeller. Bu nedenle enerjinin ucuza mal edilmesi gerekir. 98-Hangi doğal göllerimizden enerji üretiminde faydalanılır? 1-Tortum Gölü 2-Hazar Gölü 3-Eğirdir Gölü 99-Doğal gazın yaygınlaştırılmasının nedeni nedir? —Büyük kentlerimizdeki hava kirliliğinin etkilerini azaltmak için örn: Kütahya
—Ülkemizde kırık alanları yaygın olduğundan 101-Hidroelektrik potansiyeli en fazla olan ve en az olan bölgemizi yazınız? -En fazla: D.A.Bölgesi -En az: Marmara Bölgesi
—En az: Karadeniz bölgesi —En fazla: Akdeniz Bölgesi
—Marmara Bölgesi 105-Demir-Çelik fabrikaları hangi bölgelerimizde yoktur? 1-Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2-Doğu Anadolu Bölgesi 3-Marmara Bölgesi 106-Petrol rafinerisi bulunmayan bölgelerimizi yazınız? 1-Karadeniz Bölgesi 2- Doğu Anadolu Bölgesi
—Akdeniz bölgesi (Seydişehir ilçesi Konya’ya bağlı ama Akdeniz bölgesindedir.)
—Karadeniz bölgesi 109-En çok demir çıkarılan bölgemizi yazınız? —Doğu Anadolu Bölgesi 110-En fazla maden zenginliğine sahip olan bölgemizi ve bölümü yazınız? —Doğu Anadolu Bölgesi-Yukarı Fırat Bölümü 111-Yemeklik tuzların %80’i nereden elde edilir? —İzmir-Çamaltı tuzlasından Yüklə 61,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|