Ученые записки Scientific works, №3, 2014 İssn 1815-1779
Yüklə 36,5 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ELEKTROMİQRAFİK TƏDQİQATLAR ÜÇÜN MODUL SİSTEMİNİN LAYİHƏLƏNDİRMƏ PRİNSİPLƏRİ VƏ ONUN FƏRDİ KOMPÜTERLƏ UZLAŞDIRILMASI G.E.ABDULLAYEVA
- Çoxkanallı kompüterli elektromioqrafın struktur sxemi təqdim olunub. Elektromioqrafın analoq-rəqəm çevirici
- ПРИНЦИПЫ ПРОЕКТИРОВАНИЯ МОДУЛЬНОЙ СИСТЕМЫ ДЛЯ ЭЛЕКТРОМИОГРАФИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ И ЕЕ СОПРЯЖЕНИЕ С ПЕРСОНАЛЬНЫМ КОМПЬЮТЕРОМ
- Г.Э.АБДУЛЛАЕВА
- Ключевые слова
- PRINCIPLES OF DESIGNING A MODULAR SYSTEM FOR ELECTROMYOGRAPHIC STUDIES AND PAIR IT WITH A PERSONAL COMPUTER G.E.ABDULLAYEVA
- Keywords
| Elmi əsərlər -Ученые записки - Scientific works, №3, 2014 İSSN 1815-1779 Avtomatika-Автоматика-Automation Q.E.Abdullayeva 111
UOT 621.37 ELEKTROMİQRAFİK TƏDQİQATLAR ÜÇÜN MODUL SİSTEMİNİN LAYİHƏLƏNDİRMƏ PRİNSİPLƏRİ VƏ ONUN FƏRDİ KOMPÜTERLƏ UZLAŞDIRILMASI G.E.ABDULLAYEVA (Azərbaycan Texniki Universiteti) E-mail: g.abdullayeva_06@mail.ru
Açar sözlər: elekromioqraf, modul prinsipi, analoq-rəqəm çeviricisi, uzlaşdırma sxemi, kəsilmə rejimi. Giriş. Elektromioqrafiya sinir-əzələ sisteminin bioelektrik aktivliyini və periferik sinir sisteminin fəaliyyətini öyrənən metoddur. Bu metodun 3 növü var: Qlobal elektromioqrafiya; lokal elektromioqrafiya; stimulyasiyalı elektromiqrafiya. Müasir dovrdə elektrofizioloji tədqiqatlar üçün (elektrokardioqrafiya, elektromioqrafiya, elektroensefoloqrafiya və s.) bu və ya digər fizioloji sistemin tədqiqatına yönləndirilmiş xüsusi cihazlardan (elektrokardioqraf, elektroensefaloqraf, elektromioqraf) istifadə olunur. Elektromiqrafiyada kanalların sayı tədqiq olunan hərəkət xüsusiyyətini müəyyən edən əzələlərin sayı ilə müəyyən olunur və bu səbəbdən çoxkanallı mioqraflardan istifadə edilir. Küylərin səviyyəsini azaltmaq məqsədi ilə biogücləndirici bilavasitə elektrodlarla birgə yerləşdirilir. Fizioloji tədqiqatlar üçün cihazları eyni avtonom modulun yığımı şəklində qurulmasını çox aktual hesab etmək olar, hansındakı
ixtiyari sayda fizioloji siqnal mənbələrinin işi üçün nəzərdə tutulmuş sistem qurula bilər. Elektromioqrafiyada təhlil olunan əzələlərin sayı nəzərə alınmalıdır [1]. Məsələnin qoyuluşu. Sistem əzələnin elektrik aktivlik siqnalının qeyd edilməsi, gücləndirilməsi, gücləndirilmiş siqnalın rəqəm formasına çevrilməsi və onların işlənməsi üçün qurğuya (fərdi kompüterə) ötürülməsi üçün nəzərdə tutulmuş eyni modulların yığımından ibarətdir. Sistemin işinin sadəliyi üçün qeydiyyatı aparılan elektrofizioloji siqnalların yadda saxlanılması və müayinə qurtardıqdan sonra fərdi kompüterə daxil edilməsi nəzərdə tutulur. Elektrofizioloji tədqiqatlar üçün aşağıdakı şərtləri ödəyən modul sistemi konsepsiyasının yaradılması əsas götürülür:
Mürəkkəbliyinə və təyinatına görə müxtəlif avtonom modulların yığımından ibarət olmalıdır;
saxlanılması üçün tam avtonom cihaz olmalıdır;
Modulun zaman şkalası və xarici qurğuların sinxronlaşdırma sisteminin varlığı təmin olunmalıdır;
Sadə modulun funksional sxemi şəkil 1- də təqdim olunub. Modulun əsas hissələri fizioloji siqnal gücləndiricisi, mikrokontroller, yaddaş və kompüterlə əlaqə üçün interfeysdən ibarətdir. Modulun aparat hissəsi müasir, kiçik qabaritli, əldə edilməsi asan olan və baha olmayan elementlərin tətbiqinə əsaslanır. Modul əsasında qeydiyyatı aparılan bioloji siqnal haqqında informasiyanın qeyd edilməsi və yadda saxlanılması əməllərini, həmçinin ölçülmüş parametrlərin sonrakı emalı üçün kompüterə daxil edən mikrokontroller tətbiq edilir. Kompüterlə birgə standart interfeysin (məsələn: USB, Bluetooth-un) istifadəsi konstruktiv problem olan modulun hermetikliyinin təmin edilməsi problemini aradan qaldıracaq. Eksperiment qurtardıqdan sonra Elmi əsərlər -Ученые записки - Scientific works, №3, 2014 İSSN 1815-1779 Avtomatika-Автоматика-Automation Q.E.Abdullayeva 112
modulun yaddaşında uzunmüddət saxlanılan informasiya sonrakı emal üçün fərdi kompüterə daxil edilir.
Şəkil 1. Elektromioqrafik tədqiqatlar üçün modulun funksional sxemi Məsələnin həlli. Müasir elektromioqraflar kompüter əsasında qurulur. Bu cür cihazlarda elektromioqrafik siqnalları rəqəm koduna çevirmək tələb edilir və bu məqsədlə də analoq-rəqəm çeviricisi (ARÇ) blokundan istifadə edilməlidir. Kompüterli elektromioqrafın struktur sxemini şəkil 2- dəki kimi təsvir etmək olar.
Çoxkanallı sistemlərin qurulması zamanı hər bir kanalın sxemotexnikasınının sadələşdirilməsi əhəmityyətli məsələyə çevrilir. Yəni kanallar eyni prinsip əsasında qurulur, bu da texniki xarakteristikaların etibarlığı və cihazların istehsal texnologiyasını yaxşılaşdırmağa imkan verir. İlkin gücləndirmə mərhələsində siqnalların mikrovoltluq miqyasından milli voltlara keçid baş verir. Daha sonra siqnalların süzülməsi yerinə yetirilir. Süzgəclər modulunun tərkibinə bir qayda olaraq şəbəkə tezliyinə (50hs) uyğun rejektor (rezonans) süzgəc (RS) eləcə də yüksək tezlikli süzgəcləri (YTS) və alçaq tezlikli süzgəcləri (ATS) daxil olur. Daha sonra siqnal ARÇ-yə daxil etmək üçün zəruri olan səviyyəyə qədər gücləndirilir (5-10V), rəqəm formasına çevrilir və fərdi kompüterə ötürülür. Xüsusi proqram əsasında fərdi kompüterdə elektromioqrafik siqnalların vacib parametrləri hesablanır (amplitudası, tezliyi, latent müddəti və s.). Hal-hazırda tibb müəssisələrinin bir qrupunda MG-440 dördkanallı elektromioqraflardan istifadə olunur [2]. Dördkanallı elektromioqrafı modernləşdirmək üçün onu fərdi kompüterlə uzlaşdırmaq lazımdır. Bu məqsədlə də mikrokontroller əsasında qurulmuş sxem şəkil 3-də təqdim olunub. Analog Devices şirkətinin AD 7708/AD7718 istehsalı olan analoq-rəqəm çeviricisindən istifadə olunur [3]. AD 7708/AD7718 inteqral mikrosxemində mioqrafın hər bir kanalı çeviriciyə Elmi əsərlər -Ученые записки - Scientific works, №3, 2014 İSSN 1815-1779 Avtomatika-Автоматика-Automation Q.E.Abdullayeva 113
qoşulub. Gücləndiricinin proqramlaşdırılmış gücləndirmə əmsalı və çıxışda siqnalın tezliyinin dəyişilməsi mümkün olur. AD 7708/AD7718 çeviricilərinin müxtəlif amplitudlu və müxtəlif tezlikli siqnalların çevrilməsində istifadə oluna bilər. Bundan əlavə qida mənbəyinin stabilləşmə sxemi də nəzərdə tutlub. Belə sxemin tətbiq edilməsi qida gərginliyinin sürüşməsini və dreyfinin minimal həddə çatdırmağa imkan yaradır.
MG-440
mioqrafla informasiya mübadiləsi “Kəsilmə” rejimində aparılır. Mikrokontrollerdən (MK) mioqrafa daxil olan “Kəsilmə sorğusu” (İNT) siqnalı “Kəsilmənin təsdiqi” (İNTA) cavab siqnalının formalaşmasına səbəb olur. Bundan sonra MK mioqrafa müraciət edir (ünvan şini vasitəsilə) və seçilmiş kanaldan ARÇ-yə elektromioqrafik siqnal daxil edilir. ARÇ- nin işə başlaması siqnalı MK tərəfindən təmin olunur və çevrilmə müddətinin sonu ARÇ-dən mikrokontrollerə daxil olduqdan sonra rəqəm kodu çıxış registrinə ötürülür. Sonradan seçilmiş kanalın rəqəm kodu fərdi kompüterə daxil edilir və burada tərtib olunmuş proqram əsasında mioqrafik siqnalların informativ parametrləri hesablanır.
olunan üsullardan elektromioqrafiyadır. Müasir elektromioqraflar modul prinsipi əsasında layihələndirilir və belə strukturun funksional sxemi təqdim edilib. Kompüterli elektromioqraflar çoxkanallı sistem olduğundan onları analoq-rəqəm çeviricisi ilə uzlaşdırma strukturu təqdim olunub. Geniş istifadə olunan dördkanallı MG-440 tipli elektromioqrafın mikrokontrollerlə uzlaşdırıcı interfeys sxemi işlənilib. Ədəbiyyat [1]. Ульяницкий Ю.Д., Малых Ю.А., Красичков А.С. и др. Принципы построения модульной системы для электрофизиологических исследований. Изв.ВУЗов “Радиоэлектроника”, 2010, вып.6, с.18-22. [2].Четырехканальный миоскоп типа MG-440. Руководство по эксплуатации. ССВП Микромед, 1982. Elmi əsərlər -Ученые записки - Scientific works, №3, 2014 İSSN 1815-1779 Avtomatika-Автоматика-Automation Q.E.Abdullayeva 114
[3]. МакКарти М. Переключение каналов в сигма-дельта АЦП. Руководство по применению. 2003. Analog Devices AN-665R. www.analog.com.
(Азербайджанский Технический Университет) E-mail: g.abdullayeva_06@mail.ru Аннотация: Рассматриваются вопросы модульного проектирования компьютерных электромиографов. Приведена структурная схема многоканального электромиографа. Разработана схема сопряжения электромиографа с аналого-цифровым преобразователем, в которой обмен информации осуществляется в режиме прерывания.
электромиограф, модульный принцип, аналого-цифровой преобразователь, схема сопряжения, режим прерывания.
E-mail: g.abdullayeva_06@mail.ru Summary: Questions of modular design of computer electromyography is looked throught. The diagram of a multi-channel electromyograph. A scheme of pairing electromyograph with analog- digital converter, in which the exchange of information is carried out in the interrupt mode.
interrupt mode. Daxil olub: 24.08.2014 Rəyçi: t.e.d., professor Q.Rüstəmov Yüklə 36,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|