Silahlı Qüvvələrin Baş
Klinik Hospitalı
Ürək-damar mərkəzi
Ürək
əməliyyatı
sonrası
həyatınız
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
1
Ürək əməliyyatı
sonrası həyatınız
Silahlı Qüvvələrin Baş Klinik Hospitalı
Ürək-Damar Mərkəzi
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
2
MÜNDƏRİCAT
1.
EVDƏKİ İLK GÜNÜNÜZ
3
2.
ŞƏXSİ QULLUQ
4
a.
Duş qəbul etmə
4
b.
Çəkiyə nəzarət
4
c.
Ödemin (Şişkinlik) qarşısının alınması
4
d.
Yaraya qulluq
5
e.
Ağrıyla mübarizə
5
f.
Dərman istifadəsi
6
g.
Qəbizliyin qarşısının alınması
6
3.
SAĞLAM QİDALANMA
7
a.
Ürək damar sağlamlığınızı qorumaq üçün az yağlı,
7
az xolesterinli qidalanma və pəhriz məsləhətləri
b.
Ürək damar sağlamlığınızı qorumaq üçün istifadə
7
edilməyən qidalar
4.
HƏRƏKƏT ZAMANI DIQQƏT EDƏCƏKLƏRINIZ
8
a.
Əyləşmə və yatma forması
8
b.
Gəzinti
9
c.
Pilləkən qalxma
10
d.
Avtomobil idarəetmə və işə qayıdış
10
5.
CİNSİ HƏYAT
11
6.
ÜRƏYINIZ ÜÇÜN FAYDALI QEYDLƏR
12
7.
XƏSTƏXANAYA MÜRACIƏT EDILMƏSI LAZIM OLAN HALLAR
12
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
3
Ürək əməliyyatından sonra həyat və diqqət edilməsi lazım olanlar
Bu kitabça, ürək əməliyyatı sonrası xəstə və ailəsinin suallarına cavab almaq üçün
hazırlanmışdır. Buradakı məlumatlar, bir çox xəstələrə uyğun olacaq şəkildə hazırlanmış
olmaqla bərabər, öz həkiminizin məsləhətləri ilə fərqlilik göstərə bilər. Buradakı ümumi
məlumatlar, sizin vəziyətinizi bilən və yaxından izləyən həkiminizin məsləhətlərinin yerini
tuta
bilməz.
Hər xəstə tətbiq olunan cərrahi müdaxiləyə fərqli cavab verir. Eyni zamanda sağalma
müddəti də fərqlidir. Bu baxımdan hər xəstə “fərdi”dir. Ürək əməliyyatları da bir-birilərinə
oxşamaqla yanaşı (Aorta koronar şuntlama, qapaq təmiri və ya dəyişdirilməsi, aorta
damarında olan əməliyyatlar) vacib fərqliliklərə də malik ola bilərlər. Bütün bunlara
baxmayaraq bəzi ümumiləşdirmələr edilə bilər.
1.
EVDƏKİ İLK GÜNÜNÜZ
Evdəki ilk gününüzdə müəyyən qədər yorğunluq hiss edə bilərsiniz. İlk günü evdə
dincəlməklə keçirməyi planlaşdırın. Sonrakı günlərdə bir az daha aktiv ola bilərsiniz.
Ziyarətçi sayını və qalma müddətlərini məhdudlaşdırın, mümdündürsə zirayətçi qəbul
etməyin.
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
4
2.
ŞƏXSI QULLUQ
a.
Duş qəbul etmə
Həkiminizin icazə verdiyi tarixdə duş qəbul edə bilərsiniz. Ümumiyyətlə əməliyyatdan
4-5 gün sonra duş qəbul edə bilərsiniz. Duş qəbulu zamanı diqqət edilməsi lazım olanlar
bunlardır:
İlıq sudan istifadə edin (isti su məsləhət görülmür)
Duş alarkən ayaqüstə deyil, stulda oturaraq alın.
Duş almaq enerji tələb edir, bu səbəbdən özünüzü yorğun hiss edə bilərsiniz.
Yanınızda kiminsə yardım məqsədilə olması lazımdır.
Yara nahiyəsini ilıq su ilə və sabunla yavaşca yuyun, ovxalamayın.
Duş qəbul etdikdən sonra yara nahiyəsini quru saxlayın. Həkiminiz məsləhət
görməyibsə yara nahiyəsinə lasyon, pudra və ya krem sürtməyin.
b.
Çəkiyə nəzarət
Ürək əməliyyatından sonra sürətli çəki artırmaq məsləhət görülmür.
Hər gün eyni saatda çəkinizi ölçün və ölçüm əsnasında geyindiyiniz paltarların eyni
ağırlıqda olmasına diqqət edin.
Gündə 1kg.dan və həftədə 3kg.dan artıq çəkinizi artırdınızsa həkiminizə xəbər verin.
c.
Ödemin (şişkinlik) qarşısının alınması
Uzun müddət hərəkətsiz qaldığınıza görə ayaqlarınızda bir qədər şişkinlik ola bilər.
Bunun qarşısını almaq üçün saatda bir dəfə ayağa qalxın və bir neçə dəqiqə gəzin.
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
5
Həkiminiz məsləhət görübsə, səhər oyandığınızda varis corablarınızı geyinin və
yatmadan öncə corablarınızı çıxarın. Varis corabını gün ərzində çıxarıb geyinmək
lazım olduğunda yataqda uzanaraq ayaqlarınızı 20 dəqiqə müddətində yüksəkdə
saxlayıb gözləyin və daha sonra corabınızı geyinin. Corabda qırışıqlıq, qatlanma
olmamasına nəzarət edin.
Oturarkən ayaqlarınızı sallamayın. Oturarkən və ya uzanarkən pəncələrinizin altına
yastıq qoyaraq ayaqlarınızı bir qədər yuxarıda tuta bilərsiniz.
d.
Yaraya Qulluq
Əməliyyatdan sonra sinə nahiyəsindəki kəsik yeri hava ilə təmasdadır və quruyaraq
qabıq bağlayar. Əməliyyat sahələrini tam sağalana qədər təmiz saxlayın, yara
nahiyələrinə toxunmadan əvvəl mütləq əllərinizi yuyun. Yumşaldıcı kremlər, pudra,
kolonya sürtməməli və bu nahiyələrin hava ilə təmasını təmin etməlisiniz.
Əməliyyatdan sonrakı bir il ərzində yara yerlərinizi bir başa düşən günəş işığından
qoruyun.
Bu müddətdə yara yerlərinin günəş işığına məruz qalması rənginin tündləşməsinə
səbəb ola bilər.
Yaralarınıza hər gün nəzarət edin və aşağıdakı hallardan birinə rast gəlsəniz
həkimizə müraciət edin:
-
Yara sahəsində artan həssaslıq və ağrı
-
Yara kənarlarından yayılan və artan qızartı və şişkinlik
-
Yara sahəsində axıntının olması
-
Yüksək olan və davam edən hərarət
e.
Ağrıyla mübarizə
Çiyin və kürək nahiyələrində ola biləcək ağrılar üçün həkiminizin məsləhət gördüyü
ağrıkəsiciləri davamlı olaraq istifadə edin.
Öskürmə və asqırma hallarında ola biləcək ağrını azaltmaq üçün əməliyyat
nahiyəsini əlinizlə ya da kiçik bir yastıqla tutub saxlayın.
Vəziyyətinizə uyğun ağrı hiss edə bilərsiniz. Bu halda vəziyyətinizi dəyişdirmək,
çiyin və qolları tez-tez hərəkət etdirib düzgün bədən vəziyyətində yerimək faydalı
olacaqdır.
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
6
f.
Dərman istifadəsi
Dərmanlarınızı asan tapa biləcəyiniz yerlərdə saxlayın. Səyahətə çıxarkən
dərmanlarınızı lazımi miqdarda götürün.
Dərman istifadəsində yemək öncəsi yeməkdən on beş dəqiqə əvvəl, yemək sonrası
isə yeməkdən on beş dəqiqə sonra deməkdir.
Dərman qəbul etməyi unutsanız bir sonrakı dərman qəbulu zamanında eyni
dərmandan iki ədəd birdən qəbul etməyin.
Özünüzü gümrah hiss etdiyinizdə dərman qəbul etməyi dayandırmayın.
Dərmanla bağlı gözlənilməyən yan təsir gördüyünüzdə həkiminizə bildirin.
g.
Qəbizliyin qarşısının alınması
Ürək əməliyyatı zamanı kəsilən döş sümüyünüzün fəsadsız bitişməsi üçün qəbiz
olmamanız, tualet sırasında artıq dərəcədə gücənməməniz lazımdır.
Uzun müddət hərəkətsiz qalmayın. Məsləhət görülən şəkildə gəzintilərinizi edin.
Aldığınız mayelərin ilıq olmasına nəzarət edin. Həkiminiz maye qəbulunu
məhdudlaşdırmadığı halda gündəlik 1.5-2 litr maye qəbul edin.
Çox soyuq və buzlu içkilər, tünd çay, qəhvə içməyin və siqaret çəkməyin.
Defekasiya ehtiyacını tənzimləyin. Hər gün müəyyən bir saatda ehtiyac olmadığı
təqdirdə belə tualetə getməyi vərdiş halına salın.
Bağırsaqların normal fəaliyyəti üçün həzm artıqları ilə kifayət qədər dolması
lazımdır. Bu səbəbdən tərkibində karbohidrat miqdarı yüksək olan qidalar istifadə
etməlisiniz. Kəpəkli çörək, buğda, lobya, meyvə, tərəvəz istifadə edin.
Səhərlər ac qarına ilıq su için.
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
7
3.
SAĞLAM QİDALANMA
a.
Ürək damar sağlamlığınızı qorumaq üçün az yağlı, az xolesterinli qidalanma və pəhriz
məsləhətləri
Gün ərzində az yağlı-qaymaqsız süd və ya qatıq (2-3 stəkan) və az yağlı ağ pendir (1
kibrit qutusu qədər), həftədə 2-3 gün qırmızı ət; 2 yumurta böyüklüyü qədər dana,
inək əti (yağsız) və həftədə 4-5 gün ağ ət; 4-5 yumurta böyüklüyü qədər toyuq, balıq,
hind toyuğu əti (həftədə ən az 1-2 gün balıq əti) istifadə edin.
Duru yağlardan zeytun yağı və ya fındıq yağı, qarğıdalı və ya soya ya da günəbaxan
yağına üstünlük verin.
Gündə ən az 2-4 dəfə bişmiş göyərti yeməyi və çiy göyərtilərdən yağ əlavə etmədən
məhdudiyyətsiz və bol miqdarda istifadə edin.
Yeməklərdə tam buğdalı, taxıllı, kəpəkli və bənzər çörək növlərinə üstünlük verin.
Qabıqla yeyilə bilən meyvələri soymayın.
Həftədə 2-3 dəfə paxlalılar (lobya, noxud, mərcimək) yeyin.
Həftədə 1-3 dəfə 1 kibrit qutusu qədər ağ pendir və ya 1 küftə qədər ət əvəzinə 1 tam
yumurta (bişmiş/yağsız) yeyilə bilər.
Yeməklərinizi hazırlayarkən sobada, tavada yağsız bişirin.
b.
Ürək damar sağlamlığınızı qorumaq üçün istifadə edilməyən qidalar
İçalat (qaraciyər, beyin, böyrək, dil, dalaq, ürək, mədə) və dəniz məhsulları
Kolbasa, sosiska, sucuq və bastırma kimi hisə verilmiş məhsulları ilə yağlı ətlər,
yağlı balıqlar, yağlı toyuq, toyuq və hind toyuğu dərisi
Marqarin, kərə yağı, quyruq yağı kimi qatı yağlar və yağlı qidalar (qaymaq, krem,
mayonez, şokalad, cem, susam və susam halvası, kaşar pendiri kimi çox yağlı
pendirlər)
Ət, tərəvəz, xəmir kimi yağda qızartmalar, xəmir bişirmələri (tort, kətə, keks və
digər şirniyyat məhsulları)
Quru meyvələr və hazır meyvə suları, konservantlar (coca-cola, pepsi, fanta,
limonad və b.), spirtli içkilər, südlü qəhvələr və məsləhət bilinən miqdardan artıq
duz və çox duzlu yeməklərdən çəkinin.
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
8
4.
HƏRƏKƏT ZAMANI DİQQƏT EDƏCƏKLƏRİNİZ
Əməliyyat zamanı döş sümüyünüz kəsilmişsə, sümüyün əvvəlki bütünlüyünün
bərpası təxminən 8 həftə müddətində baş verir. Sümüyünüzün bitişməsi üçün səhv
hərəkət etməməlisiniz. Diqqət edəcəyiniz hallar bunlardır:
Döş sümüyünüzün tam bitişməsinə qədər bədənin yuxarı hissəsinin bükülməsi ağrılı
ola bilər. Bu səbəbdən bütün bədəninizlə hərəkət edin.
Çiyin səviyyəsində yuxarıda olan yerlərə çata bilmək üçün yaxınınızda olan bir
şəxsdən kömək istəyin.
3-4 kq ya da daha ağır əşyaları qaldırmanız lazım olanda bir başqasından yardım
istəyin.
Döşəmə üzərindəki əşyaları qaldırmaq üçün bir başqasından kömək istəyin.
Əməliyyatdan sonra ilk bir neçə həftə qollarınızı və bədəninizin yuxarı hissəsini
yorucu məşğuliyyətlərdən azad edin (süpürmə, silmə, ağır əşya qaldırma)
Əməliyyatdan sonra yüngül məşğuliyyətlər edə bilərsiniz (kiçik bitkiləri sulama,
asan yeməkləri hazırlama, süfrə bəzəmə)
a.
Əyləşmə və yatma forması
Oturduğunuz yerdən qalxarkən əllərinizdə yük olmasın. Önə doğru bir qədər
əyilərək, ayaqlarınızın üzərində dikəlin.
Oturacaqlara oturmaq üçün önə doğru əyilməkdə ayaqlarınızdan istifadə edin. Daha
sonra geriyə doğru getmək üçün qollarınızdan deyil, ayaqlarınızdan istifadə edin.
Yataqdan qalxarkən, bel üstündə yatarkən yatağın kənarına doğru çəkilin. Dizləri bir
qədər bükərək yan tərəfə doğru əyilin. Dirsəyinizi istifadə edərək bədəninizi yuxarı
doğru çəkin. Yavaşca hər iki ayağı döşəməyə doğru sallayın. Baş dönməsinin
qarşısını almaq üçün yatağın kənarında bir müddət oturun. Əllərinizi budlarınızın
üzərinə qoyaraq, qalçadan önə doğru əyilin və bədəninizi ayaqlarınızla yuxarı doğru
qaldırın.
Ayaqlarınızı uzun müddət sallayaraq oturmayın. Oturarkən ayaqlarınızı əzəcək
şəkildə ayaq ayaq üstünə qoymayın və ayaqlarınızın altına dəstək qoyun.
Oturmalar arasında otaq daxilində azacıq gəzinin.
Əməliyyatdan 10 gün sonra kürək üstündə düz halda yata bilərsiniz. Ən az 8 həftə
boyunca sağ ya da sol tərəf üstə yatmayın.
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
9
b.
Gəzinti
Gəzinti və idman etmək əzələlərinizin əvvəlki gücünü təkrar qazanmasını və əhval-
ruhiyyənizin yüksək olmasını təmin edəcəkdir. Gəzinti zamanı diqqət etməniz
gərəkənlər aşağıdakılardır:
Gündə 4-6 dəfə olmaqla gəzintinizi başlaya bilərsiniz. Hər bir gəzintinizdə 5-6
dəqiqəyə qədər gəzin.
Gəzinti zamanı düz yolu seçin. Yorulduğunuzda dayanıb istirahət edin.
Hava çox isti ya da çox soyuq olduğu zaman evin içində gəzinti edin.
Gəzinti müddətində sıxmayan paltarlar və ayaqqabılar geyinin.
İlk həftədən sonra hər həftə gəzintilərinizin hər birinə 2-3 dəqiqə əlavə edin.
Dəqiqələri artırdıqca, gün ərzindəki sayını da azaldaraq gündə 1 dəfə 25-30
dəqiqəlik gəzintilərə artırın.
Həftədə ən az beş gün gəzin.
Yeməkdən ən az 2 saat keçdikdən sonra ya da yeməkdən öncə gəzin.
Şəkərli diabet xəstəliyiniz varsa ac qarına ümumiyyətlə gəzinti etməyin. Bu hal qan
şəkərinizin düşməsinə səbəb ola bilər. Yemək yedikdən 1 saat sonra gəzintiyə çıxın.
Əgər qan şəkərinizi ölçmə imkanınız varsa mütləq ölçün.
Gəzinti sonrası mütləq dincəlin və kifayət qədər maye qəbul edin.
Nə zaman sürətinizi azaltmağınız lazımdır?
Döş qəfəsinizdə döyüntü ya da qanad çalma hissi olduğunda
Təngnəfəslik hiss etdiyinizdə
Ayaqlarda və ya yara nahiyələrində ağrı olduğunda
Çox yorulduğunuzda, bayılma hissi və ya baş hərlənməsi hiss etdiyinizdə
Yuxarıdakı əlamətlərdən hər hasısa biri olarsa və daha da artarsa, dinlənmə ilə
keçməzsə həkiminizlə mütləq əlaqə saxlayın.
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
10
c.
Pilləkən qalxma
Pilləkən çıxmaq düz yolda yeriməkdən daha çox
enerji tələb edir və ümumilikdə yorucudur.
Bu səbəblə həkiminiz tərəfdən əksi deyilmədikcə
pilləkən çıxa bilərsiniz.
Başlanğıcda pilləkən pillələrini gündə 2-3 dəfə,
2-3 pillədən bir dinlənərək çıxın və
yorulduğunuzda
dayanıb dincəlin.
Əməliyyatdan sonra ilk iki ay pilləkən qalxarkən qollarınızdan güc almanız
əməliyyat nahiyələrinə ziyan edə bilər deyə tövsiyə olunmur. Pilləkən dəstəklərindən
istifadə edə bilərsiniz ancaq ozünüzü güclə yuxarı çəkməyin, ayaqlarınızdan istifadə
edin.
d.
Avtomobil idarəetmə və işə qayıdış
Avtomobil sürməyə döş sümüyünüz sağaldıqdan sonra (əməliyyatdan 2 ay sonra)
başlaya bilərsiniz. Masaarxası bir işiniz varsa 1 ay sonra, daha ağır və fiziki güc
tələb edən işiniz varsa həkiminizə bildirərək 2-3 ay sonra qayıda bilərsiniz.
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
11
e.
CİNSİ HƏYAT
Əməliyyatdan sonra ilk 4-8 həftə müddətində cinsi əlaqənin məhdud olmasına diqqət
edin. Bu dövrdəki hərəkət məhdudiyyətləri, ümumi ağrı və şikayətlər keçdikdən
sonra həyat yoldaşınızla cinsi həyatınıza davam edə bilərsiniz.
f.
Kardiocərrah baxışı
2-ci ayın müayinəsindən sonra sizin kardiocərrahlarla işiniz yekunlaşır. Bundan
sonra ildə 2 dəfə ürək müayinəsindən keçməyiniz tövsiyə olunur. Sahə
kardioloqunuz və ya bizim kardioloq Nazim Səlimov tərəfindən müayinə oluna
bilərsiniz. Tel : 050-314-26-21
5.
Evə yazıldıqdan sonra aşağıdakı şikayətlər olarsa:
Nəcisdə qara rəngdə olması və qanın olması
Dəridə yayılan qızartı
Sinədə olan ağrı (əməliyyat öncəsi ağrılara
bənzəyirsə)
Dərin nəfəs almaqla bərabər olan bıçaq
batmasına bənzər ağrılar
Hərarət >38.5
o
C
Hərarət 38
o
C (24 saat ərzində iki dəfə)
Öskürərkən təzə qan gəlməsi
Həddindən artıq yorğunluq, əzginlik
Bayılma
Baldırda ağrı, şişkinklik (davam etdikcə pisləşən)
Əl, qol və ayaqlarda anidən əmələ gələn hissiyat
itməsi və ya gücsüzlük
Tez-tez və ağrılı sidik ifrazı
İstirahət zamanı keçməyən təngnəfəslik
Halın pisləşməsinə səbəb olan təngnəfəslik
Ani, şiddətli baş ağrısı
Bir gün ərzində 1-2kq çəkinin artması
Şiddətli qarın ağrısı
Yaralardan dayanmadan sızan qan və ya axıntı
Yeni başlayan qusma, ishal
Döş qəfəsindən hərəkət və öskürək zamanı xışıltı
səslərinin gəlməsi
Təngnəfəsliklə bərabər, aritmik və ya
150/dəqiqədən artıq nəbz sayısının olması
Yara nahiyəsi ətrafında ağrıların artması, qızartı,
şişkinliyin olması
Təcili hallarda 103 təcili yardıma müraciət edin.
Həkiminizə zəng edin və ya ürək-damar
poliklinikasına müraciət edin
Ürək əməliyyatı sonrası həyatınız
12
6.
ÜRƏYİNİZ ÜÇÜN FAYDALI QEYDLƏR
g.
Siqaret çəkməyin (Siqaret qanı tündləşdirərək laxta əmələ gətirmək halını
yarada bilər və damar divarının yağlarla tutulmasını asanlaşdırır,
damarların sərtləşməsinə səbəb olur)
h.
Stressli hallarınızı nəzarətdə saxlayın və azaldın.
i.
Düzgün qidalanın.
j.
İdman edin.
k.
Arterial təzyiqinizi, şəkərinizi və xolesterinizi norma daxilində saxlayın.
l.
Spirtli içkilər qəbul etməyin.
m.
Həkiminizin söylədiyi tarixlərdə mütəmadi yoxlanışlara gedin.
Həkimə müraciət etdiyinizdə bilməniz lazımdır:
Şikayətləriniz nə zamandan bəri davam edir?
Xəstəxanadan evə nə zaman yazılmısınız?
Hansı dərmanları qəbul edirsiniz?
Son yoxlamaya gəlmə tarixi?
Yaradan sızıntı varsa: miqdarı və rəngi
Dostları ilə paylaş: |