Uşaq və Yeniyetmələrin sağlamlığının qiymətləndirilməsi şkalası (Honosca)
Yüklə 63,63 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin Psixi Sağlamlıq Mərkəzi Ünvan: Azərbaycan, Bakı şəh., Nərimanov rayonu, İ. Hidayətzadə küç. 4. Telefon: +994 12 566 24 09
Şkalalar üzrə 1-dən 15-yə kimi ardıcıllıqla qiymətləndirin
Hər şkalanı qiymətləndirərkən əvvəlki şkalanın informasiyasını daxil etməyin
Müayinə zamanı daha ciddi problemləri qiymətləndirin (son 3 həftəni nəzərdə tutaraq)
Bütün şkalalar aşağıdakı qaydaya müvafiqdir: 0 = problem yoxdur 1 = cüzi problem, hərhansı bir müdaxilə tələb etmir 2 = yüngül problem, lakin müəyyən olunacaq şəkildə mövcuddur 3 = orta dərəcədə ifadə olunmuş problem 4 = ağır və çox ağır problem 1. Aqressiv, dağıdıcı və ya oyanıq davranış
Istənilən davranış daxildir (məsələn, giperaktivlik, depresiya,autizm, narkotik, alkoqol, fiziki və ya verbal aqresiya, vurma,döymə,başqa uşaqlara sataşma,oğurluq,yalan danışma, böyüklərə söz qaytarma və s.)
1 Qıcıqlanma, davalar, səbirsizlik və s. kimi hərhansı tədbir görmək tələb etmiyən hallar 2 Aqressiv jestlər, başqalarına sataşmaq və ya zərbələr endirmək, hədə-qorxu və ya verbal aqressiya, əşyalara cüzi zərər yetirmə (məsələn, qab-qaşığı sındırmaq), nəzərə çarpan hiperaktivlik və ya ajitasiya kimi hallar daxildir
Insanlara və ya heyvanlara qarşı fiziki aqressiya (əgər bu 4-cü şkala ilə əlaqəli deyilsə); hədə- qorxu üsullu davranış; çox ciddi hiperaktivlik və ya əşyalara zərər yetirmək
fəaliyyət (məsələn, yandırma); ciddi hədə-qorxular və ya sosial yolverilməz davranış 2. Hiperaktivlik və diqqətin çatışmazlığı və ya konsentrasiya zəifləməsi problemləri
Hədsiz aktiv davranış,hiperaktivlik,sindrom,maniyakal hal, həmçinin dərman,narahatçılıq,diqqətin yayılması,depresiyası daxil olmaqla,səbirsizlik kimi problemlər daxildir
demək olar ki, heç vaxt nəzarət edə bilmir
3. Qəsdən özünə zərərvurma
Qəsdən özünə zərər vurma, kəsmə,suisid cəhtləri və s
Təsadüfi alınmış travmaları özünə aid etmir (məsələn, ağıl zəifliyi və ya intellektual inkişafın ağır ləngiməsi nəticəsində); Narkotik / alkoqolun qəbulu nəticəsində yaranan xəstəlikləri və ya travmaları özünə daxil etmir .
Müayinə zamanı zəif riskin ortaya çıxması, yaşamama haqqında tez keçən fikirlər, özünə zərərvurmanın olmaması
zərərvurmalar da bura daxildir, məsələn, biləkdə səthi çapıqlar, kəsiklər etmək 3 Müayinə zamanı özünə ifadə olunmuş dərəcədə zərəryetirmə riskinin aşkar olunması, həmçinin hazırlıq işləri də (məsələn, özünü zəhərəmək üçün həblərin yığılması) bura daxildir.
aşkarlanması
Alkoqol və ya narkotiklə əlaqədar yaranan aqressiv/dağıdıcı davranış bura daxil deyil. Bu vəziyyət 1-ci şkala üzrə qiymətləndirilir.
Alkoqol və ya narkotiklərdən istifadə ilə əlaqəli yaranan fiziki xəstəliklər və ya əlillik bura daxil deyil. 0 Müayinə zamanı bu növdə hərhansı problem mövcud deyil 1 Alkoqoldan artıq şəkildə istifadə, lakin sosial normalar çərçivisində 2 Alkoqolun qəbulu və ya narkotiklərin istifadəsi zamanı kontrolun itirilməsi, lakin ciddi asılılıq yoxdur
Alkoqola və ya narkotiklərə qarşı ifadə olunmuş meyl və ya asılılq. Psixoaktik maddələrin təsiri nəticəsində tez-tez nəzarətin itirilməsi və ya riskli davranışların meydana çıxması
Alkoqol /narkotiklərin istifadəsi nəticəsində iş bacarığının itirilməsi
Oxumaq, sözləri hecalara bölmək, riyazi əməliyyatları bilməmək kimi problemlər daxildir .
qabiliyyəti aşağı olması, məktəbdə müfəvvəqiyyətin azalması hansı ki,emosional və ya davranış problemləri daxildir.
deyil 0 Müayinə zamanı bu növdə hərhansı problem mövcud deyil 1 Minimal normadan çıxmayan problemlər 2 Minimal,amma, müəyyən olunmuş problemlər 3 Orta səviyyəli problemlər.İnkişaf onun yaşına uyğun deyil və ya keçmişə nisbətən naliyyətlərin azalması.
6. Fiziki xəstəliklər və ya əlillik ilə əlaqədar yaranan problemlər
Hərəkətliliyə maneə yaradan və ya məhdudlaşdıran, və ya görmə və ya eşitməni zəiflədən, və ya sosial adaptasiyaya təsir edən istənilən növ xəstəlik və ya əlillik daxildir.
nəticəsində yaranan fiziki əlillik, koqnitiv problem ilə əlaqədar olaraq özünə zərər və s. daxildir.
xəstədir) psixi və ya davranış problemlərini özünə daxil etmir. 0 Müayinə zamanı bu növdə hərhansı problem mövcud deyil 1 Qiymətləndirmə müddətində cüzi problemlərin aşkara çıxması (soyuqlama, yüngül travmalar və s.) 2 Hərəki aktivliydə yüngül məhdudiyyətə səbəb olan fiziki problemlər 3 Fiziki sağlamlıq problemindən yaranan aktivliyin orta dərəcədə məhdudlaşması 4 Fiziki problem nəticəsində ağır və ya tam surətdə iş bacarığının olmaması
7. Halyusinasiya, sayıqlama və ya anormal qavrama ilə əlaqəli olan problemlər
Diaqnozdan asılı olmayaraq halüsinasiyaları və sayıqlama ideyalarını özündə birləşdirir
Halüsiyasiya və sayıqlama ilə əlaqədar olaraq mənasız, cəfəng və qəribə davranışlar daxildir
Halüsinasiya və ya sayıqlama ilə əlaqədar yaranan aqressiv, dağıdıcı və ya hiperaktiv davranış bu şkala üzrə ölçülmür. Bu sadalananlar 1-ci şkala üzrə qiymətləndirilir 0 Hər hansı halüsinasiya və ya sayıqlama mövcud deyil 1 Mədəni normaya uyğun gəlməyən bir neçə qəribə və ya qeyri-adi inamlar, etiqadlar 2 Bəzi sayıqlama ideyaları və halüsinasiyalar mövcuddur (məsələn, səs, görmə), lakin bu, pasientdə nəzərə çarpan distress yaratmır və ya qəribə davranışla özünü büruzə verir. Ümumilikdə, orta ifadəli klinik forma hesab olunur
Ciddi kliniki problemə, distressə və mənasız davranışa səbəb olan ifadə olunmuş sayıqlama və halüsinasiyaların çoxluğu
Mədə bağırsaq simptomları məs: qusma, ürək damar simptomları, nevroloji simptomlar, yuxu problemləri və ya xroniki yorğunluq kimi problemlər daxildir.
ağirlaşması daxil deyil.Bu problemlər 6 ci şkala üzrə qiymətləndirilir 0 Müayinə zamanı depressiya ilə əlaqəli heç bir problemin aşkar olunmaması 1 Cüzi problemlər məs: nadir hallarda enores.Yüngül yuxu problemləri, baş ağrıları və ya mədə ağrıları.
Yüngül lakin, müəyyən dərəcədə olan problemlər. 3 Orta ifadə olunmuş simptomlar hansı ki, bəzi fəaliyyətləri kifayət qədər məhtutlaşdırır 4 Ağır və ya daimi mövcud olan simptomlar hansı ki,əksər fəaliyyətlərə təsir edir. İnsana bu simptomlar təsir edir.
vəziyyətlərdən yaranan qida pozuntusu kimi problemlər daxildir.
Aqesiya,dağıdıcı hərəkətlər,giperaktiv davranış hansı ki, qorxularla bağlı ola bilər (bu problemlər 1 ci şkala üzrə qiymətləndirilir) və fiziki şikayətlər (hansı ki, 6 cı şkala üzrə qiymətləndirilir) kimi problemlər aid deyil.
nəzarəti saxlaya bilir. 3 Orta ifadə olunmuş emosional simptomlar hansıki bəzi fəaliyyətlərə təsir edir lakin, hərdən nəzarətdən çıxır.
nəzarəti itirir. 10. Həmyaşıdlarla münasibət və əlaqələrdə problemlər
Sinif yoldaşları və sosial şəbəkələrlə problemlər, sosial ünsiyyətlərdən qçmaqla bağlı problemlər və ya ünsiyyətin qane etməməsi ilə bağlı sosial uzaqlaşdırılma.Fiziki və mənəvi təziqlər kimi problemlər daxildir.
Aqresiv davranış (1ci şkala üzrə qiymətləndirilir) əgər sosial uzaqlaşdırma varsa aiddir, ailə üzvləri ilə problemlər kimi problemlər daxil deyil. 0 Hərhansı ciddi problemin aşkar olmaması 1 Müvvəqqəti və ya cüzi problemlər hansı ki, sosial təcrid qapanma yaradır 2 Yüngül problemlər, həmyaşıdlarla stabil münasibəti davam etdirə bilmir.Problemlemlər sosial qaçınma, münaqişələr və distres yaradır. 3 Sosial münasibətlərdən aktiv və ya passiv qaçınma nəticəsində orta problemlər.Bu münasibətlərdə uşaq kifayet qədər rahatlıq və ya dəstək ala bilmir məs: kimsə daima ona sataşır
ya sosial münasibətlərdən qaçır 11. Özünəqulluq və müstəqilliklə bağlı olan problemlər
Ümumi fəaliyyət səviyyəsi məs: əsas özünə qulluq aktivliyi – yemək,cimmək, geyinmək və ya mürəkkəb qabiliyyətlər- pul xərcləməsi, nəqliyyatdan istifadə edilməsi,aliş-veriş etməsi ( lakin burada yaş uyğuluğu olmalıdır) kimi problemlər addir
Bu sferaların pisləşməsi – ruh düşkünlüyü, depresiya və s aid deyil
Əgər valideyin bu məsuliyyəti özü üstənibsə bu 12 ci şkala üzrə qiymətləndirilir və ya nəcisə gede bilmirsə bu 8ci şkala üzrə qiymətləndirilir 0 Müayinə zamanı sadalanan heç bir sahədə problem müşahidə olunmadı 1 Cüzi problemlər məs: vaxtında etmir 2 Özünəqulluq normaldır lakin yüngül problemlər mövcuddur 3 İfadə olunmuş problemlər ,özünəqulluqla bağlı problemlər – yemək yemək, cimmək, və mürəkkəb qabiliyyətlər mövcud deyil
Ögey valideyinlərlə problemlər,əgər valideyinlərdə psixi problem varsa uşağa təsir edirsə
Başqa ailə üzvləri uşaqla pis rəftar edirsə,tez-tez təhqir edir,fiziki,seksuzl,emosionla zorakılıq edirsə.Həmçini bura aiddir bacı-qardaş arasında olan qısqanclıq.Hədsiz dərəcədə nəzarət. Ailə üzvləri kiminsə rəhmətə getməsi ilə əlaqəli rolların dəyişməsi
0 Problem aşkar olunmamışdır 1 Cüzi və ya daimi olmayan problemlər 2 Yüngül problemlər məs: bir-biri ilə danışnırlar,pis rəftar,hədsiz qadağa 3 Orta problemlər məs: uşağa baxmırlar,onunla aqresiv rəftar edirlər və ya ailənin dağılması 4 Ağır problemlər nə vaxtki uşağ özünü qurban kimi hiss edir və ya tamam nəzarətsiz qalıb
13. Məktəbə getməklə baglı olan problemlər.
Məktəbdən qaçma (dərsdən), məktəbə getməkdən imtina etməsi, hər bir səbəbdən dərsi buraxması. 0 Müayinə zamanı bu növdə hərhansı problem mövcud deyil 1 Cuzi problemlər: məsələn dərsə gec gəlir. 2 Yungul problemlər: məsələn bir neçə dərs buraxıb istəmir o gunu dərsə getsin. 3 İfadə olunmuş problemlər: bir neçə gun dərsə getmir. 4 Agır problem: çox vaxt məktəbə getmir, məktəbdən xaric olma təhlukəsi və ya sinifdə qalma.
14. Valideyinlərdə uşagın problemi ilə baglı bilik və məlumatın çatışmamas
Uşagın diaqnozu ilə baglı valideyinlərin biliklərinin azlıgı və ya olmaması. 0 Müayinə zamanı bu növdə hərhansı problem mövcud deyil 1 Cuzi problemlər 2 Yungul problemlər 3 Orta agır problemlər: valideyinlərin problem haqqında az məlumatlı olmaları. 4 Çox agır problemlər: valideyinlərin uşag problemlərini başa duşməməsi.
15. Xidmət və yardımları necə əldə etmə haqqında problemlər daxildir
Valideyinlərin lazım olan bilikləri əldə etmələri uçun hara muraciət etmılidirlər. Və onların təşkilı. 0 Müayinə zamanı bu növdə hərhansı problem mövcud deyil 1 Cuzi problemlər 2 Yungul problemlər. 3 Orta agır problemlər: valideyinlərdə xidmətlər haqqında məlumatların azlıgı və ya mutəxəssislərin uşagı hara yönəldə bilmələri səriştəsizliyi.
məlum deyilsə 9 ilə qiymətlən dirin Bal
0 1 2 3 4
Hiperaktivlik və diqqətin çatışmazlığı və ya konsentrasiya zəifləməsi problemləri 0 1 2 3 4
0 1 2 3 4
Alkoqol və ya narkotiklərdən istifadə ilə bağlı problemlər 0 1 2 3 4
0 1 2 3 4
Fiziki xəstəliklər və ya əlillik ilə əlaqədar yaranan problemlər 0 1 2 3 4
0 1 2 3 4
0 1 2 3 4
0 1 2 3 4
0 1 2 3 4
0 1 2 3 4
0 1 2 3 4
13 Məktəbə getməklə baglı olan problemlər 0 1 2 3 4 14 Valideyinlərdə uşagın problemi ilə baglı bilik və 0 1 2 3 4
məlumatın çatışmamas 15 Xidmət və yardımları necə əldə etmə haqqında 0 1 2 3 4
0-60
Yüklə 63,63 Kb. Dostları ilə paylaş:
|