Utepbergenov Farxad



Yüklə 320,09 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/17
tarix04.02.2018
ölçüsü320,09 Kb.
#24231
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17


 

Utepbergenov Farxad 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ETNOGRAFIYA, 

ETNOGENEZ VA ETNIK 

TARIX  

(Maruzaar matni) 

 

Tarix mutaxassisligi 2 kurs  

talabalari uchun 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nukus 2008 


 

2

«ETNOGRAFIYA, ETNOGENEZ VA ETNIK TARIX»  



KURSIDAN  

MARUZALAR 

 

1 mavzu 


Kirish. Etnografiya kursi va uning ashamiyati. Etnografiyada 

klassifikatsiyalash printsiplari, uning turlari. Etnografik tadqiqot 

usullari.q 

2-3 mavzular  Avstraliya va Okeaniya xalqlari. Etnogenez va etnik tarixi 

muammolari. Avstraliya va Yangi Gvineya xalqlari. Okeaniya: 

Melaneziya, Polineziya va Mikroneziya xalqlari. 

4 mavzu 

Osiё xalqlari. Etnogenez va etnik tarixi umumiy lavshalar 

5 mavzu 

G’arbiy (Old) Osiё xalqlari etnografiyasi 

6 mavzu 

Wrta Osiё xalqlari etnografiyasi 

7 mavzu 

Janubiy Osiё xalqlari  

8 mavzu 

Janubiy-Sharqiy Osiё xalqlari 

9 mavzu 

Sharqiy va Shimoliy Osiё xalqlari 

10 mavzu 

Afrika xalqlari etnogenezi, etnik tarixi, moddiy va manaviy 

xwjaligi wziga xosliklari 

11 mavzu 

Amerika xalqlari etnik tarixi, ananaviy xwjaliklari moddiy va 

manaviy madaniyati. 

12 mavzu 

Evropa xalqlari etnografiyasi 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 




 

3

 



Shar bir xalqning wz tarixi va madaniyati bor. Shar bir xalq va shatto kichik 

etnoslar sham jashon madaniyati xazinasiga oz bwlsada wz shissasini qwshadi. 

Wrta Osiё asholisi, jumladan wzbek xalqi sham qadimiy boy madaniyatga ega 

bwlgan xalqlardan biridir. U jashon madaniyati xazinasiga ulkan shissa qwshgan 

xalqlar qatorida. Ushbu shududda ilm-fan, sanat va adabiёt yuksalib buyuk 

allomalar etishib chiqqan.  

Jamiyatdagi, ijtimoiy turmushdagi qarama-qarshilik shu jamiyat azolarining 

fikr va qarashlarida, orzu-intilishlarida aks ettiradi. Shar bir tabaqa wz mafkurasini 

shimoya qilish uchun ijtimoiy ongning turli shakllaridan foydalanadi va wz 

mafkurasini yaratadi. Bu mafkura milliy g’oyalar bilan sug’orilgan bwlib, 

madaniyatning moshiyati va xususiyatlarini belgilaydi. Shunday ekan, Wzbekiston 

ёshlari, ziёlilaridan tortib oddiy fuqaroning ongidan milliy mafkuraning asosini 

yaratish va milliy g’oyani shakllantirishda mushim omillarni ishlab chiqish 

bugungi kunimizning asosiy talabi bwlib qolmoqda. Negaki, shar bir fuqaro 

malum bir ijtimoiy gurushning vakili sifatida maydonga chiqadi va wsha 

gurushlarning (ishchilar gurushi, deshqonlar gurushi, talabalar gurushi va 

shokazo) dunёqarashi va manfaatlarini ifodalaydi. Ammo milliy g’oyani 

shakllantirishda shar bir fuqaroning shaёtiy faoliyati, ijodiёtining moshiyati va 

g’oyaviy ywnalishi, obektiv ashamiyati mushim rol wynaydi. Agar fuqaro 

jamiyatda rwy beraёtgan shaёt voqeliklarni rostgwylik bilan tushunib, wz 

manfaatlariga tenglashtirsa, u sholda kelajagi buyuk bwladigan davlatimizning 

poydevoriga g’isht qwygan bwladi.  

 

Ёshlarning ongiga milliy g’oyani singdirish uchun avvalo ularning tarbiyasi 



va bilim saviyasi bilan muntazam shug’ullanish lozim. Ularga bilim berish 

bilangina chegaralanib qolmasdan, shar bir narsaga tanqidiy nazar bilan qarab, 

uning asl moshiyatini uqib, keraksiz narsalar va turli diniy-ekstremistik g’oyalar 

bilan boshini chalg’itmasdan zamonaviy barkamol milliy madaniyatini, ota-

bobolarimizdan meros bwlib qolaёtgan urf-odatlarni wrganish bilan boyitib 

borishlari lozim. Negaki, wtmish malaniyat ёdgorliklari malum, tarixiy sharoit 

bilan, shu tarixiy sharoitdagi iqtisodiy-ijtimoiy shaёt xalqlarning maishiy turmushi 

va urf-odatlari bilan tanishtiradi. Shuningdek milliy mafkurani yaratishda moddiy 

va manaviy madaniyat namunalari katta ijtimoiy tarbiyaviy ashamiyatga egadir. 

Bu namunalar kishilardagi eng yaxshi fazilatlarini takomillashtirishga, ularda 

insonparvarlik, dwstlik, shalollik, qashramonlik, meshnatsevarlik kabi 

xususiyatlarni mustaxkamlashga katta ёrdam beradi. Shu bilan birga manaviy 

madaniyatning durdona asarlari estetik tarbiyaning mushim omillaridan biri 

sifatida asrdan-asrga wz sifatini saqlab kelmoqda. 




 

4

ETNOGRAFİYaGA KİRİSh. 

Etnografiya xalqlar, ularning turmushi va madaniyatini wrganuvchi fandir. 

 

«Turmush» deganda insonning «ananaviy» shaxsiy ёki ijtimoiy shaёti 



tushuniladi. Turmush tarzi esa shar bir xalqda wziga xos, qwshni xalqlardan 

farqlanadigan sholda shakllanadi. 

 

«Madaniyat» tushunchasi ancha murakkabdir. Kultura, lotincha «Colere» 



etishtirish manosini berib, dastlab qishloq xwjalik ekinlarini etishtirishiga nisbatan 

qwllanilgan. (Madaniy, madaniylashtirish).  

 

İlmiy tilda, xususan etnografiyada madaniyat keng manoni qamrab, «inson 



tomonidan yaratilgan barcha moddiy va manaviy qadriyat, ashёlar» tushuniladi. 

Moddiy madaniyatga meshnat qurollari, uy-joylar, kiyim-kechaklar, transport 

vositalari, uy-rwzg’or buyumlari kiradi. Manaviy madaniyatni esa: diniy 

tasavvurlar, sanat, xalq og’zaki ijodi, musiqa, wyinlar, ilm, axloq va shokazolar 

tashkil qiladi. Manaviy madaniyatda «ijtimoiy madaniyat», «ijtimoiy turmush», 

«oilaviy turmush» tushunchalari sham mavjud.  

 

Er yuzidagi barcha xalqlarning wz madaniyati bor. Faqat xalqlarda u tez, 



bazilarida sekinroq rivojlangan. Shuning uchun jashon xalqlari madaniyati darajasi 

turli xilda bwladi. Etnoslar tarqqiёtidagi wziga xoslik xalq madaniyatining ёki 

«milliylik» xususiyatini taminlaydi. 

 

Etnografiya fani dunё xalqlari madaniyati va turmushidagi wziga xoslikdan 



tashqari umumiyligini sham tadqiq etadi. Qonuniyatlarini wrganish esa 

insoniyatning tarixiy taraqqiёtidagi umumiylik negizlarini aniqlashga ёrdam 

beradi.  

 

Etnografiya mavjud xalqlarnigina wrganib qolmasdan, er yuzidan ywqolib 



ketgan etnoslarni sham «tarixiy etnografiya» doirasida tadqiq etadi.  

 

Fanda «Xalq» tushunchasi turli  manoda ishlatiladi. Uni aniqlovchi omillar: 



til, etnik xudud, turmush va madaniyatdagi wziga xoslik kelib chiqish umumiyligi, 

etnik wzligini anglashi shisoblanadi.  

 Taraqqiёtning turli davrlarida ulardan biri ёki bir nechtasi aniqlovchi omil 

shisoblanishi mumkun. 



Manbalar va tadqiqot uslublari.  Etnografiyada dala tadqiqotlari mushim 

rol wynaydi. Etnografik ekspeditsiyalar statsionar (uzoq muddatli) va qisqa 

muddatli (bir necha kundan 3-4 shaftaga qadar) bwlishi mumkin.  

 

Etnografiya fani  «ibtidoiy jamoa tuzumi tarixi» (etnogenez va etnik tarix), 



arxeologiya, lingvistika va folklorshunoslik fanlari bilan bog’liqdir.  

Etnografiyadagi asosiy muammolar: 

1. Aloshida mamlakat asholisining etnik tarkibi muammolari. 

2. Etnogenez va etnik tarix muammolari. 

3. Urug’chilik jamoalari muammolarini tadqiq etish va shokazolar. 



Dunё xalqlarining etnografik klassifikatsiyalash.  

Etnografiya fanida: geografik, lingvistik, antropologik klassifikatsiyalar 

mavjud. Dunё xalqlari shuningdek xwjalik madaniy tiplarga va tarixiy-etnografik 

oblastlarga bwlib wrganiladi. 




Yüklə 320,09 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə